• unlu italyan filozof. ilahi komedya en unlu eserleridir.cahit sitki taranci'nin otuz beş yaş şiirinde sözü geçen dante bu dante'dir. 35'inde ilahi yolculuğuna çıkan dante gibi 35'ine geldiğinden sözeder şair..
  • "bu yüzden yitiğiz biz,
    başka bir suçtan değil, tek cezamız
    umutsuz bir özlemle birlikte yaşamamız"
    dante-cehennem
  • 1265 yılının haziran ayında doğan dante ya da gerçek adı ile durante, köklü ve asil bir aileden gelmektedir. fakat, sonradan fakir düşmüş ve aristokratik önemini kaybetmiş olan ailesi hakkında bugune pek az bilgi tasinabilmistir. dante'nin babası ii. alighiero'nun noter, hakim ya da faizci olduğuna dair çeşitli görüşler mevcuttur. ii. alighiero hakkındaki belki de tek kesin bilgi onun guelf'ler partisine mensup olduğudur. o sıralarda yönetim ghibellin'lerdeydi ve ghibellin'ler guelf'leri sürgün ederek şehirden uzaklaştırmışlardı. o donemde floransa ghibellin'lerin yönetiminde oldugu halde, dante floransa'da dogmustur. dante'nin babasını sevmedigi bilinmektedir. bunun nedeni, babasının kötü ünü veya silik kişiliği olabilir. eserlerinin hiçbirinde babasından söz etmemiş olsa da, şövalyelik payesi bulunan dedesi cacciaguida'dan her fırsatta bahsetmiştir. ailesinin soyunun roma'ya dayanması ile de övünmüstür. dante annesini daha çok küçük yaşlarda kaybetmiştir. babası da o on sekiz yaşındayken vefat etmiştir. bunun üzerine dante, üvey annesi ve üvey kardeşleriyle yaşamak zorunda kalmıştır. hayatının bu dönemi ile ilgili çok fazla bilgi bulunmasa da, onun büyük acılar çektigi ve rahat olmadığı çok belirgindir.

    dante`nin eğitimi konusunda net bilgiler mevcut olmasa da onun kendi kendisini geliştirdiği varsayılmaktadır. ilk öğrenimini santa croce papaz okulunda bitirdiği sanılmaktadır. her ne kadar dante yüksek öğrenime devam edemese de kendisini okumaya ve çalışmaya vermiştir. öğrenmeye büyük bir tutkusu olduğu aşikardir. yaşıtları çok başka işlerle ugrasirken o, onemli latin ve yunan eserlerini okumakla kalmamıs, dönemin italyan şairlerlerinin eserlerini de okumuş, bunlara büyük bir önem vermistir. yazmak konusundaki yeteneklerini ilerletirken, astronomi, resim ve felsefe gibi konularda da kendisini geliştirmiştir. dönemin önemli isimlerinin düzenlediği toplantıları kaçırmamış, birçok önemli isimle arkadaşlıklar kurmuştur. bu kişilere örnek olarak devrin ünlü floransa'lı şairi guido cavalcanti'yi verebiliriz.

    dante denince ilk akla gelen isim belki de onun sonsuz bir aşk ile bağlandığı beatrice'dir. dante'nin çocukluğu ve gençliği hakkında çok az bilgiye sahip olunsa da, şairin dokuz yaşındayken kendisinden bir yaş küçük beatrice'e aşık olduğu kesin olarak bilinmektedir. tanıştığı ilk anda dante, beatrice'e büyük bir tutkuyla bağlanmistir. beatrice ile ikinci kez karşılaştığında on sekiz yaşına gelmis ve bu ikinci karşılaşmadan sonra beatrice'e olan sevgisi daha da derinleşmiştir. beatrice'e olan aşkı yazımını ve şiire olan bakış açısını büyük oranda etkilemiştir; ilahi komedya'nın tohumlarını atan belki de beatrice'e olan aşkıdır. dante aşkından sevgilisine hiçbir zaman söz etmemiştir, nitekim 1288 yılında beatrice, floransa'lı şövalyelerden simone dei burdi ile evlenmiştir. fakat beatrice evliliğinden sadece iki sene sonra, 1290'da, yirmi dört yaşındayken ölmüştür. beatrice'in ölümünden sonra dante çalışmalarına daha sıkı sarılmış, latin edebiyatı ve felsefeye kendisini adamıştır. kuşkusuz beatrice'in ölümü dante için büyük bir şok ekisi yaratmış ve yazarın yazım hayatını da fazlasıyla etkilemiştir. beatrice'in çok genç bir yaşta ölmesi, dante'nin onu ölümsüzleştirmesine yol açmış, fikriyatında beatrice'e maddi, ölümlü ve insani bir görünümden ziyade manevi, ölümsüz ve ilahi bir görünüm vermesine neden olmuştur.

    dante daha 12 yaşındayken ailesi tarafından gemma di manetto donati ile sözlenmiştir. ailesinin de ısrarlarıyla, 1295 yılında floransa'lı tanınmış donati ailesine mensup gemma ile evlenmistir. gemma'dan pietro ve jacapo isimlerinde iki oğlu ve antonia isminde bir kızı olmuştur. dante ile gemma'nın mutlu bir evlilik geçirdikleri söylenemez. bir çok kaynağa göre dante, gemma ile olan evliliğinde hiçbir zaman mutlu olamamistir. yine de dante evliliğin kutsallığına inanan birisidir. gemma ile olan ilişikisine dair pek kanıt yoktur ve kendisi de eserlerinde gemma'dan bahsetmemiştir. dante sürgün edildikten sonra karısını bir daha görememiştir.

    devrin floransa'sında bell ibaşlı iki parti vardır: ghibellin'ler ve guelf'ler. ghibellin'ler imparator tarafından destekleniyor, aristokrasiyi savunuyorlardı; guelf'ler ise papa tarafından destekleniyordu. sonraları pistoia guelf'leri "beyazlar" ve "siyahlar" olarak iki ayrıldılar. bu genel anlamda guelf'lerin ikiye bölünmesine yol açtı. beyazların başında cerchi ailesi vardı. "popolo grasso" diye adlandırılan zengin burjuva sınıfı tarafından destekleniyorlardı ve reformist düşünceleri vardı. papa ve papalık konusunda da daha temkinli bir görüşe sahiptiler. siyahların başında ise donati ailesi bulunuyordu. feodal devirden kalan çeşitli asilzadelerden oluşan bu grup, "popolo minuto" diye adlandırılan küçük zanaatkarlar, işçiler gibi daha düşük bir halk tabakası tarafından destekleniyorlardı. siyahların düşüncesi daha bağnazdı ve dogmatik anlamda papacıydılar.

    dante daha 24 yaşında, 1289'da, floransa'lı guelf şövalyeleri ile birlikte campaldino savaşında arezzo ghibellin'lerine karşı savaşmıştır. eşi gemma donati nedeniyle siyahların başkanı konumundaki donati ailesi ile akraba olmasina ragmen beyazların taraftarı olmuştur. devlet işlerine katılmak isteyen dante "aporikerler" korporasyonuna yazılmıştır. bunun nedeni dönemin yasalarına göre asilzadelerin kamu işlerine girebilmeleri için öncelikle zanaat korporasyonlarından (corporazioni di arti e mestieri) birine kaydolmalarının şart koşulmasıdır.

    bu sıralarda papa viii. bonifazio floransa'nın iç işlerine karışmaya, beyazlara karşı sık sık siyahlara arka çıkmaya başlamıştır. papanın bu girişimleri floransa'nın önde gelenlerini, özellikle de beyazlar'ı fazlasıyla rahatsız etmektedir. 1300 yılında dante iki aylığına floransa hükümetinin başındaki altı kişilik kurula seçilmistir. o sırada, beyazların floransa'daki iktidarına son vermek amacıyla, papa bonifazio harekete geçmistir. papa, fransa kralı philippe ile bel'in kardeşi charles de valois'i floransa'ya gitmeye ikna etmistir. floransa bundan rahatsız olup papayı kararından döndürmek amacıyla içinde dante'nin de bulunduğu bir heyeti roma'ya göndermistir. roma'da heyeti oyalarken, 1301 yılında charles de valois, süvarileriyle birlikte floransa'ya girmistir. o sıralarda iktidarın sahibi olan ve siyahların çoğunu sürgün eden beyazlar şehirden çıkarılmıştır. beyazların mallarına el konurken bir kısmına idam cezası verilmiş, çoğunluğu sürgüne gönderilmiştir.

    dante hiçbir zaman papa viii. bonifazio'yu sevmemiştir. beyazlara karşı girişilen hareketten nasibini alarak, 27 ocak 1302'de sahtekarlık, gayri meşru kazanç elde etmek gibi asılsız suçlardan ötürü para cezasına çarptırılmış ve iki yıllığına florasa'dan sürgün edilmiştir. ayrıca bir daha devlet işlerinde çalıştırılmamasına karar verilmistir. daha sonra hakkında çıkan yeni karar ise cok daha korkunctur: floransa'lı askerler tarafından ele geçirildiği takdir de idam edilecektir.

    dante mahkemenin kararlarını öğrendiğinde floransa'da değildir. hakkındaki sürgün kararı nedeniyle floransa'ya dönememiştir. bu sırada beyazlar floransa'da iktidarı geri ele geçirebilmek için çeşitli girişimlerde bulunmuslar, fakat başarısızlığa uğramışlardır.

    zamanla arkadaşlarına olan güvenini ve inancını kaybetmeye başlayan dante, büyük bir acı içinde olduğu bu günlerde ilahi komedya'yı yazmaya başlamıştır. ilk olarak verona'ya giden, bir ara padova'ya geçen ve bazı kaynaklara göre paris'te de bulunan ve burada felsefe ile teoloji okuyan dante, bazı zayıf rivayetlere göre paris'ten sonra kısa süreliğine oxford'a geçmiştir. fakat bu çok zayıf bir rivayettir ve bugünkü tarih otoriteleri tarafından sıklıkla yalanlanmıştır.

    dante 1311 yılında, o sıralarda casentino'da bulunan ve italya'yı işgale başlamış olan lüksemburg kralı vii. henry'ye mektuplar yazarak, onu floransa'ya da savaş açmaya davet etmistir. kralın italya'yı işgali birçok italyan şehrinde büyük bir nefretle karşılanmıştır. floransa'nın da dahil olduğu bu şehirler birlikte karşı koymak için kendi içlerindeki sorunları bir süreliğine askıya almışlardır. bu dönemde floransa sürgün edilmiş beyazların bir çoğunu geri çağırmıştır, fakat dante bunların arasında değildir. bunun nedeni büyük ihtimalle kral vii. henry'ye yazmış olduğu mektuplardır. 24 ağustos 1313'de kral ölünce, floransa'ya dönebilme umutları tamamen yok olmuştur. dante, kısa bir süreliğine lucca'da kaldıktan sonra verona'ya dönmüş, daha sonra ravenna prensi guido novelloda potenta'nın davetiyle, verona'dan ravenna'ya geçmiş, kısa geziler ve ayrılıklar dışında ömrünü burada geçirmiştir. 1321 yılında, 56 yaşındayken ravenna'da hayata gözlerini yummuştur. kesin olmamakla beraber, çeşitli kaynaklara göre ölüm nedeni sıtmadır.
  • daha evvel belirtilmiş ama başka bir çevirisiyle ben de diyeyim:

    "the hottest places in hell are reserved for those who, in times of moral crisis, preserved their neutrality" demiş adam. şapka çıkarmak ne kelime!

    ek-- türkçe karşılığını layıkıyla bildiremeyeceğimi düşündüğüm için böyle bırakmıştım ama olmaz, olası hatalarımı bağışlamanızı dileyerek deneyelim bu alıntıladığımızı türkçe söylemeyi:

    "cehennemin en kızgın ateşi, ahlaki bir çöküş yaşansa da isyan etmeyenleri yakacaktır".
  • kutsal imge kovalayıcısı, aşka acı çektirmekte en öz kendisi kadar üstatlaşmış johann wolfgang von goethe'nin "ben sizi seviyorsam, bundan size ne" sözdeyişine esin kaynağı olduğuna inandığım, abelard ve helois, nietzsche ve lou salome gibi trajik aşkların dante ve beatrice durağında yaşamış olan, ilahi komadya'sının el yazısıyla çoğaltılmış ve taş baskı resimler ile bezenmiş bir kopyası 7 yıl kadar önce kadıköy pasajı'nın alt katındaki sahafta bir rahlenin üzerine tavaf edilmek üzere oturtulmuş, filozar (çokça filozof çokça yazar). yeni hayat isimli yapıtında, okuduğum an ezberime yazılan ve hayatın dinginliğini en çok tehdit eder görünen dört düşünceyi anlattı şu bölümü paylaşmak isterim:

    “hayatın dinginliğini en çok tehdit eder görünen dört düşünce vardı. bunlardan birincisi şuydu: aşkın efendiliği iyidir, çünkü o, ona inanan kişinin ruhunu bayağı şeylerden uzak tutar.

    "diğeri şuydu: aşkın efendiliği iyi değildir, çünkü ona inanan kişi ne denli inan beslerse ona, o denli ağır ve acılı anlar yaşamak zorunda kalır.

    "diğeri şuydu: öyle tatlıdır ki aşk’ın adını duymak, işleyişinin de yalnız tatlı şeylerde bulunuyor olması olanaksız bence. nomina sunt consequentia rerum, diye yazılmıştır çünkü: adlar imledikleri şeylerin sonucudur...

    dördüncü düşünce şuydu: aşkın, uğruna beni bunca kanattığı kadın, yüreği kolayca coşan öteki kadınlara benzemez."
  • kendisi floransa'da yaşamış bir abidir.
    antik roma döneminde yaşayan şair vergillius'un hayranıdır. komedya bir yandan beatrice'e diğer yandan vergilius'a olan hayranlığıyla yazılmış bir şiirdir.
    1200'lü yıllarda yaşayan bu amcanın böyle bir gün kalkıp "aşkım için göğe yükselip yaratıcıya ulaşayım" fikrine kapılmasının nedeni miraçtır. kendisine ilham kaynağı olmuştur.
    kendisi aşmış bir amca olduğu için kutsal kitapların ilahi olduğunu kabul ettiğimizde insan elinden çıkan en güzel eserlerden birini yazmıştır*.
    çok fazla soyut anlatım içerdiğinden "şair burada ne demek istemiş" sorusunun cevabı için italya'da üniversitelerde "dante kürsüsü" kurulmuştur. komedya manzum eser olduğu halde her mısra için bazen sayfa dolusu açıklama gerektiğinden nesir zannedilir. dipnotları neredeyse eserin kendisinden daha uzundur.
    yedi ölümcül günahın cezasının çekildiği cehennemin yedi katını ve cennet ile cehennem arasındaki arafı şair vergiliusun yol göstermesiyle gezer. cennette ise kendisine beatrice eşlik eder.
    cehennem, araf ve cennette tarihi kişiliklerle karşılaşır. bunlardan biri de ilham kaynağı olan hz muhammedtir.
    şiirin, miraçta peygamberin allah katına çıkarken yolda diğer peygamberlerle karşılaşıp konuşması, onlardan fikir almasına benzer bir yapısı vardır.
  • heykelinin kaidesinde adı yazmayan kişi.
    adını yazmak yerine "italyan" yazmışlar (ünsal oskay'ın yalancısıyım).
    ilahi komedya ile italyancayı latincenin boyunduruğundan kurtardığı için.
  • dante'nin eserleri:
    yazıldıkları bakımdan ikiye ayrılmaktadır.latinceve halk dilinde(italyanca) yazılmış eserleri;
    latince eserleri:
    1-de vulgari elouentia: filolijik bir etüddür. dante bitiremediği bu küçük kitabında dünya dilerinin bir tarihçesini yaptıktan sonra ve çeşitli dillerin ortaya çıkmasını nemrutun çılgınca teşebbüsüne sebep olarak gösterdikten sonra dillerin ayrıştırmasına geçer ve dilleri latince ve hak dileri olarak ikiye ayırır.latince resmi dil ve anlaşmak için insanlar tarafından suni olarak üretilmiştir.halk dileri ise çok esmi bir geçmişe sahip olmalarına rağmen ilkel dillerdir...
    2- monarchia:dantenin siyasi fikir düşüncelerini açıkladığı eserdir. daha çok bir propaganda kitabıdır.8. henry nin italyaya gelmesi üzerine halkın tepkisini sezen dante eserini halkı aydınlatmak için yazmıştır. imparatorluk ( evrensel monarşi) hakkındaki teorisini açıklar,dünya işlerini yönetmekle görevli imparatorla,dini işleri düzenlemekle görevli kilisearasındaki ilişkileri açıklar.
    3-epistulae:dantenin siyasi mesajlarını yazdığı mektuplardır.bugune kadar ancak 14 tanesi gelmiştir. bunların içinde 8. henryi italyaya gelmesi için ikna etmeye çalıştığı ve malaspina'ya ve cenneti ithaf için can grande'ye yazılmış mektuplar en önemlileridir.
    4- eclogae: pastoral türdeki kısa denemeleridir.
    5- quaetio de aqua et terra: yeryüzünü kaplıyan sular ve karalarla ilgili bilimsel bir eserdir.
    halk dilinde(italyanca) yazılmış eserleri;
    6- vita nuova(gençlik hayatı): dantenin ilk eseri olan bu kitapta şairin beatriceduyduğu aşkı gösteren lirik manzumeler vardır.
    7- canzoniere: beatrice için yazılmış manzumelerden başka sonradan geçici bir aşkla sevdiği öteki kadınlar için yadığı şiirlerle birlikte, felsefi alegorik poemleri de bulunan şiir kitabıdır.
    8- convivio: felsefi,siyasi,ahlaki,konuları ele alan öndört manzume ve bunları açıklayan ara yazılardan meydan gelmiştir.
    9- ıl fiore: 13.yy da oil dilinde yazılmış olan roman de la rose un kısaltılmış halidir.
    10- ilahi komedya: cennet,cehennem ve araf olarak üç kitaptan oluşan bu esere dante yi ölümsüz bir yazar yapmıştır. beatrice'e duyduğu yüce ve ilahi aşkın izinde yazar akıl hocası olarak gördüğü ve büyük saygı duyduğu romalı filozof ve şair vergiliusla birlikte cennet,cehennem ve arafa yaptığı yolculuğunu ve tekrar dünyaya dönmelerini anlatmaktadır. dante komedyayı latincenin ölü bir dil sayılayacağı endişesiyle toscana lehçesinde kaleme almış ve bu lehçenin modern italyancanın temeli olmasını sağlamıştır.
    metindeki bilgiler;dr. feridun timur'un ilahi komedya'daki önsözünden alınmıştır.
  • hernekadar shakespeare gibi türkleri sevmesede edebi önemini inkar edemeyeceğimiz italyan şair ve yazar. beatrice adında bir kadına duyduğu sevgi ile de ebedi aşıklar listesine girmiştir.
    "comandai al mio belisar gli armi.."
  • yazdığı olağanüstü eserle italyanlara bir edebiyat dili hediye eden büyük şahıs.
hesabın var mı? giriş yap