çin yeni yılı

• 2021 yılında çin yeni yılı bugün, yani 12 şubat günü başlıyor ve bu yıl 31 ocak 2022'ye kadar sürecek.
  
  öncelikle herkesin çin yeni yılı kutlu olsun.
  
  görsel
  
  bu yıl "metal öküz yılı". 12 hayvandan oluşan çin takviminde öküz yılı 12 yılda bir geliyor. yıllar ayrıca 5 elemente göre sınıflandırılıyor. tahta, ateş, toprak, metal, ve su.
  
  bu sıralamaya göre metal öküz yılı 60 yılda bir geliyormuş. bir önceki metal öküz yılı 1961'miş.
  
  öküz yılları için şans getiren ve iyi hasat alınan yıllar olduğu söyleniyor. corona virüsün etkilerinin yılın ikinci yarısından itibaren azalacağını söylüyorlar.
  
  bu linkte öküz yılı ve çin mitolojisine göre zamanında tanrının elçisi olan öküz ve öküzün çin takvimine nasıl girdiği anlatılıyor.
  https://www.chinahighlights.com/…metal%20ox%20year.
  
  bu linkte yine öküz yılı ve 2021'de çin yeni yılının nasıl kutlandığı anlatılıyor.
  https://edition.cnn.com/…asveyrr5bmuscjzgishezf6bxg
• bu yıl çin yeni yılına 10 şubat tarihinde girildi. çin astrolojisine göre bu yıl ejderha yılı.
  
  bu yıl da çin yeni yılı ile ilgili bir haber derlemesi yaptım. fotoğraflarla çin'de ve dünyanın çeşitli bölgelerinde nasıl kutlanıyor, geleneksel olarak neler yapılıyor, nelere dikkat etmek gerekiyor gibi.
  
  - t24'den cevdet kadri kırımlı'nın "çin yeni yıl kutluyor" yeni yılın çin'de geleneksel olarak nasıl kutlandığını ve önemini anlatmış.
  https://t24.com.tr/…g3mpcshcem12cuh2sz-zagtygybjdjg
  
  - bbc.com'dan "in pictures: welcoming the lunar new year" fotoğraflarla dünyanın çeşitli yerlerinde kutlamalar.
  https://www.bbc.com/…mad4p02djkoe_gkerlcu2qdsvv5ajq
  
  - bbc.co.uk'den "lunar new year: year of the dragon - what you need to know"
  https://www.bbc.co.uk/newsround/38668427
  
  - nydailynews.com'dan "photos: people all over the world welcome the year of the dragon during lunar new year celebrations" fotoğraflarla dünyanın değişik yerlerinde yapılan kutlamalar
  https://www.nydailynews.com/…uxuqqrt5b9-thngufg4bpw
  
  - yine aynı siteden bir kısmı siyah beyaz fotoğraflardan oluşan geçmiş yıllardaki kutlamalarla ilgili bir fotohaber.
  "photos: vintage photos of new york’s lunar new year celebrations"
  https://www.nydailynews.com/…d7vc1fysvqe16rkkykkggw
  
  - global news youtube kanalından dünyanın çeşitli yerlerinden kutlama görüntüleri
  "lunar new year: cities worldwide welcome the year of the dragon "
  https://youtu.be/tukglruv2zs?si=ddpqtly-nmstctfl
  
  - south china morning post youtube kanalından hong kong'daki resmi kutlamalardan 24 dakika süren havai fişek gösterisi canlı yayını. muhteşem görüntüler var.
  "watch live: hong kong welcomes year of the dragon"
  https://www.youtube.com/…5i7sjq?si=23g7quwkikobx2fp
  
  - aynı kanaldan "lunar new year travel by the numbers" çin yeni yılı dünyada en çok seyahatin yapıldığı tatil. çin içinde insanlar göçmen olarak çalıştıkları büyük şehirlerden yeni yılı ailelerinin yanından geçirmek için seyahat ediyorlar.
  https://youtu.be/bxahpjfldmu?si=fzggdahtbsqsat69
  
  - en son olarak benim gibi meraklıları için bonus olarak
  chinahighlights isimli youtube kanalından çin astrolojisinde ejderhanın hikayesi ve çin burçlarının arasına nasıl girdiğini anlatan bir video.
  "secrets of the chinese zodiac: year of the dragon story"
  https://youtu.be/0jwztmyi_je?si=1sff2uqpsbdfu3xd
• ingilizce (bkz: lunar new year) olarak geçen, bu sene 10 şubat 2013'de girilecek olan yeni yıl. ejderha ylından yılan yılına giriyorlar. yılanın deri değiştirmesi gibi yeniliklerin yaşanacağı bir yıl olacağına inanıyorlar. tatili aileleriyle değerlendirmek isteyen çinliler yollara düşmüş bile, büyük yoğunluk varmış.
• sadece çin'de kutlanmayan; şaman türklerin de kutladığıdır. tuva ve altay türkleri, bir de moğollar kutluyor.
  
  bu sene öküz yılı imiş. tuvacada inek çıl(çıl "yıl) ; moğolcada üker (öküz). eski türkçede ud yılı (ud "sığır).
  
  "çaraa çıla" deniyor tuvacada. ak yıllar.
• çinli satıcımın aşağıdaki mesajı atmasıyla yıkıldığım hadise
  dear friends
  hello, welcome to everyone, thank you for your support.
  due to chinese new year to come,
  mobile phone manufacturing plant has started a holiday,
  transportation would be a serious delay, so today we will stop selling the product,
  after the festival, we will continue to product sales.
  we will provide the best products and the best prices,
  please stay tuned!
  thank you very much
  
  patladık yani.
• çin'i fabrika ülkesi haline getiren şey sadece çin değil tüm insanlık. batı da çin'i çok sevdiği için işlerini bu ülkeye yaptırmıyor yani çin ucuz olduğu için bugün pek çok refahınızı buna borçlusunuz. yoksa kullandığınız iphonelar bile bugünkünden daha pahalı olacaktı. durum böyleyken ucuza çalıştırılan halkın yüksek kalite et yemesini , ülkenin sanayi atıklarından arınmış olmasını bekleyip tüm suçu bu ülkeye atmak iki yüzlülüktür. çin devamında amerikayla birlikte en stresli birinci ülkedir.
  elinizdeki ürünlerin bilmem kaçının çin üretimli olduğunu ya bilmeyecek kadar cahilsiniz ya da klavye delikanlılığı yapıp olmasın öyle insanlar safsatası yapıyorsunuz.
  eğer buna rağmen samimiyseniz çin'de üretilen ve başka ülkelerde çin bankalarına ait olan hiçbir yerde hiçbir şey almayın ama size bir haberim var elinizde çok az seçenek kalacak.
  ek : bir kürt olarak uygurların yaşadıklarından memnun değilim hatta bayağı rahatsızım ama devletlerin kötülükte yarıştığını düşünürsek orta doğunun yaşadıkları ve hala yaşıyor oldukları demokrasi amaçlı değildi değil mi? ırak ile başlayan ve hala bizi de etkileyen süreci başımıza sadece biz açmadık bence. üzerinden henüz 20 yıl geçmedi bile ki hala yaşanan başka şeyler var. müslüman işine gelince terörist işine gelince iyi olan yaklaşım size samimi mi geliyor yoksa yutmuş gibi mi yapıyorsunuz?
• ay takvimine göre kutlanan bir gündür. her yıl 21 ocak ve 20 şubat tarihleri arasında yeni ayın doğduğu gün kutlanır. çin yeni yılı bu yıl ilk yeni ayın gözlemlendiği 25 ocak cumartesi günü kutlandı.
  
  çin kültüründe önemli bir yere sahip olan çin yeni yılına insanlar genellikle ailelerinin yanında girmek istiyor. böyle olunca çin'de yeni yıl dönemi dünya üzerinde en büyük hareketliliğin yaşandığı, milyonların seyahat ettiği bir dönem oluyor. havaalanları, tren istasyonları, otogarlar, otoyollar tahminlerinizin çok ötesinde kalabalık oluyor.
  
  işte bu yüzdendir ki geçen ay içinde patlak veren wuhan virüsü olarak isimlendirilen yeni corona virüsü salgınının korkunç bir şekilde yayılmasından endişe edildi. uluslararası kamuoyunun da baskısıyla ilk önceleri salgını sessiz sedasız geçiştirmeye çalışan çin devleti çin yeni yılı sebebiyle ciddi önlemler aldı. başta salgının çıkış yeri olan wuhan kenti olmak üzere bölgedeki önemli kentler karantinaya alındı. bu kentlere giriş ve çıkışlar kontrol altında. gerek bu şehirlerde gerekse diğer büyük şehirlerde çin yeni yılında genellikle yapılan halka açık alanlardaki büyük kalabalıkların toplandığı kutlamalar iptal edildi ve hatta bölgelere giriş yasaklandı.
  
  bu yüzden bu yıl çin yeni yılı epey soluk geçti.
  
  eski yıllardaki kutlamalarla bu yıl yaşananların karşılaştırmasını içeren bir haber
  
  https://www.insider.com/…an-park-in-beijing-china-1
  
  bütün bunların altına hong kong'da çin yeni yılının günümüzde aileler tarafından nasıl kutlandığını anlatan bir video paylaşayım.
  
  https://youtu.be/xawntlpyfme
  
  ek olarak yeni bir video: çin'in kuzey batısında qinghai eyaleti kırsalında bir köyde yaşayan bir ailenin çin yeni yılı kutlaması
  
  https://www.youtube.com/watch?v=m_sar6aszdq
• yeni yil kutlamalarinda bazi gelenekleri bizim bayramlara benzemektedir. bizdeki bayramlarda küçüklere verilen bayram harçlıklarına benzer içine para konulan kırmızı zarflari bulunuyor. kırmızı zarflar iyi ve guzel sansi sembolize ediyor.
  icine para konulan zarflar evliler tarafından bekarlara veriliyor. ayrıca çalışanlar kendilerine bagli kisilere de veriyor. calisan ama bekar olan kisiler kendi ailesine verebiliyor. ayni zamanda apartman gorevlisi, guvenlik, danismada calisan kisiler yeni yilinizi kutlar ise onlara da veriliyor.
  baska benzer bir gelenek de temizlik. evler yeni yil oncesi temizleniyor ayni bizim bayram temizligi gibi.
  herkes ailesini gormeye gidiyor
  bu yil domuz yilina girildigi icin unlu markalar uzerinde sevimli domuz gorseli olan tasarimlar cikardi. ayrica kuyumcularda altindan cesitli boyutlarda domuz heykeli ve domuz mucevherleri bulunuyor
• bütün dünyada uluslararası ticaretle uğraşan herkesi, ben dahil, epeyce germekte olan tatildir. cevapsız kalan e-mailler, açılmayan telefonlar, aksayan yüklemeler, gelmeyen konşimento bilgileri ve evraklar, çinli arkadaşların zaten kötü olan servislerini bu tatil dolayısıyla iyice boka çevirmeleri, uzayan teslim süreleri, ödenen penaltılar.. fransa'da fırsat bu fırsat deyip senelik iznini çin yeni yılına göre ayarlayan bir arkadaşım var. işte çin'in hayatımızdaki yeri. türkiye'de ihracatçılar açısından olumlu sonuçları olabilmektedir. acil statüsündeki siparişler bu tatil yüzünden türkiye'ye kayabiliyor çoğu zaman. zira çin'de bu tatili kimin ne zaman kullanmaya başladığı ve bitirdiği belli değil. kimi firmalar geçen hafta kapandı, kimileri ise bugün resmi olarak. hong kong 21 şubatta iş başı yapacak ama ana kara çin 26sına kadar kaput durumda. konteynır kapanış tarihleri de genelde hafta sonu olduğundan bunların hepsi aksayacak ve bu bir hafta gibi görülen tatil direkt servis olmayan bazı limanlarda 3 hafta gecikme olarak bile kendisini gösterebilir. yani domuz sabrı diliyorum başka da bi şey demiyorum. ama merak en kötüsü ne olurdu derseniz fransız tatil günlerinin çin'de uygulanması olurdu, ne bank holidayleri bitiyor ne national günleri. çin'deki işçi bayramlarının olsun fuar sonrası (nisan ve ekim'deki canton fuarları) tatilleri olsun yıkıcı etki göstermesinin sebebi ise blok olarak bir hafta sürmeleri. mesela bir örnek, gemi yanaştı haydarpaşa'ya bizim çinli evrakları kuryeye vermemiş, telex release de yapmadı güya gecikmiş o telex release 26 şubatta yapılacak ben de yediğim bir haftalık ardiye masrafı ile mutlu olacağım. yine de morali bozmamak lazım, ya bir gün kaşık kullanmaya başlarlarsa?
• kalitesizdir. bir yıl dayanmaz.