• görüyor ve arttırıyorum! bu bir 'ceci n'est pas une pipe'dir:

    .....................................................................................................
    .....................................................................................................
    ...............bu...........bu................................değildir.değildir...........
    ..............bir.............bir........................değildir...............................
    .............pipo...........pipo..............değildir......................................
    .............değildir...değildir.........değildir..........................................
    ..............değildir.değildir...değildir.................................................
    .................değildir..değildir............................................................
    .....................değildir.....................................................................
    ......................................................................................................
    ......................................................................................................
    ...............bu bir pipo değildir..........................................................
    ......................................................................................................
    ......................................................................................................
  • original ismi la trahison des images (the treachery of images - imgelerin ihaneti/sahteligi) olan 1928 yili, magritte'nin ve surrealist sanat'in en onemli sayilabilecek eserinde gecen soz. bana gore bu eser sanat*, mantik* ve sunum* alanindaki koklesmis fikirleri zorladigindan conceptual art (kavramsal sanat)'in ilk orneklerinden biri bile sayilabilir. -ayrica yazi ve imge kombinasyonunun sanatta kullanilmasina guzel bir ornek teskil eder.

    ilk bakisda bir tutun reklami izlenimi veren gercekci bir sekilde yapilmis bir pipo resmi ile bu resmin yarattigi izlenimle ters dusen "bu bir pipo degildir" yazisi, imge ve mana arasindaki cizgiyi sorgular. bunun uzerine resme gosterilen "tabii ki bu bir pipo degil, bu bir pipo resmidir" tepkisi, eser hakkinda bir kitap yazmis olan foucault'ya gore yeterli degildir. kendisi resimle celiski yaratan yazi ile o yazinin ortaya koydugu mananin nasil yorumlandigi uzerine de egilir.

    her ne kadar ilk anda resimdeki "bu bir pipo degildir" cumlesi resmin ifade ettigi goruntu ile bir celiski yaratsa da, ayni zamanda bu resmedilisi kuvvetlendirmektedir: gercektende bu bir pipo degildir, o bir pipo resmidir!. fakat foucault daha derine iner bu incelemede. o yazinin kendisi (bu bir pipo degildir)'de bir pipo degildir!! yani bir adim daha derine inip "pipo" kelimesinin de pipo olmadigini vurgular !!! ( o kadar onemli ki 3 unlemle kurtardik). hatta cumlede ki "bu" kelimesi de pipo degildir (hmm, cok uctum galiba). durum boyleyken "peki bu resimde ne resmedilmistir?" diye sormamiz lazim kendimize (yani yazar, pardon ressam burada ne demek istemistir). foucault'ya gore magritte'in yaptigi titiz pipo tasviri pipo'yu temsil etmekten cok uzaktir.

    pipo, bizim belirli bir takim nesneleri tanimlamak acisiyla o nesnelere * verdigimiz bir isimdir. bu acidan bakinca "bu bir pipo degildir" cumlesinden 3 sonuc cikmaktadir:
    1) bu resmin kendisi bizim pipo diye tanimladigimiz nesneyi tanimlamaz.
    2) bu cumlenin kendisi (bu bir pipo degildir) pipoyu tanimlamaz.
    3) bu, imge ile o imgenin yarattigi kombinasyon, yazilmis pipo ve resmedilmis yazi pipo dedigimiz nesneyi tanimlamaz.

    bu acidan magritte'in bu onemli eseri gorsel tanimlamalar ile dil sisteminin birbirini nasil iptal ettigine guzel bir ornek teskil eder. kelimeler ve resimler nesnelerin dissal tanimlamalaridir. bir nesne ile o nesnenin resmi arasinda kuvvetli bir bag vardir. o resmin yapisi, tasvir ettigi nesnenin gercek yapisiyla birebir bir benzeyis gosterir. fakat bir nesne ile o nesnenin dilsel tanimlamasi arasindaki iliski daha keyfi, nedensiz ve rastlantisaldir. bir pipo resmi ile gercek bir pipo arasinda kiyaslanabilen * bir bag varken, "pipo" kelimesi ve gercek bir pipo arasinda bir bag yoktur.

    gercekci yapilmis resimlerdeki tasvir "benzerlik"* demektir. gene foucault'ya gore magritte'in eserinde bu benzerlik ve soylem cozulmus, kirilmistir, buna karsi olarak "similitude" kavramini getirir (similitude'un sozluk tanimi da benzesme, aynilik gibi bir sey. kim neye benziyor belli degil!). eger biri "bu cok gercekci bir resim" dedigi zaman, ontolojik olarak ustunluk ikinci de yani "gerceklik" 'tedir. fakat "aynilik"'ta bu kastedilen nesne yok olmustur; nesneler ile onlarin imgeleri, hemen hemen biri digeri gibi olsa da hangisinin ustunluk sagladigina yer birakmaz ve geri kalanlara ornek teskil etmez. gene foucault buyurur ki "pipo imge'si bir simulacrumdur. bu bir pipo degildir, bir pipoyu taklit eden bir yazi, ve bir pipo resmini taklit eden bir pipo resmidir" (gibi bir sey!..) bu benzerligin yok edilmesi, hicbir seyi temsil etmek ve bunu dogrulamak, izleyicinin bilincindeki kritik bir noktadir ona gore.

    o kadar yazdik hic bir sey demedik yani...
  • bu bir pipo degildir anlamina gelen cumle. 1969 civarinda, ogrenci olaylarinin yasandigi sirada fransa'da bir universitenin ogrenci kantinindeki 'pipo giremez' uyarisinin tam altinda piposunu keyifle tutturen ogrenci, 'burada pipo tutturemezsiniz' uyarisina maruz kalir. bunun uzerine, once duvarda asili olan pipo resmini gosterip 'eger bu pipoysa' dedikten sonra, piposunu gostererek 'benim elimdeki pipo degildir' der. bu cumlenin asli bir ressam tarafindan sarf edilmistir. ogrenci bu ressama atifta bulunmaktadir.
  • (bkz: ceci nest pas un entry)
  • (bkz: boru değil)
  • ayni eserin bir de "ceci nest pas une pomme" (bu bir elma degildir) versiyonu vardir ki pipo resminin yerinde bir elma yer almasindan baska bir farki yoktur. ayrica yine rene magritte'in "ceci est un morceau de fromage" (bu bir peynir parcasidir) adli bir eseri vardir ve tahmin edilebilecegi gibi bu bir tablo degil, gercek bir kap icinde duran gercek bir peynir parcasidir.
  • özetle;
    bu bir pipo değil, bir pipo resmidir. bu biiiir..
    yani bu resme dair en açık, en net, en basit yorum -ki foucault da böyle buyurur- : bu pipo resminin, bir tütün içim aksesuarı temsilinden ba$ka hiçbir$ey olmadığı gibi, bu haliyle (bu $ekilde) kendisinin tütün içmek için kullanılamamasıdır.
    gözlemci için resimdeki obje bariz olarak bir pipodur, burada da bir sorun yok, problem ona e$lik eden yazıdan kaynaklanmaktadır. çünkü 'bu bir pipo değil' yazısı bize piponun en nihayetinde gerçekte varolan, tanımlanan bir obje olduğu konusunda ikna ediyor; böylece olmayan, olan içinde çözülebiliyor, varolabiliyor.
    olumsuzluk, içinde olumluluk barındırıyor. yanlı$ bilgi doğrunun sağlaması oluyor.. bu ikiiiiiiii..
    yine foucault'ya göre 'pipo' kelimesi, bir objeyi tasvir için kullanılan bir harfler dizisidir. sagduyumuz ve mantıgımız ona böyle hitap eder. ba$ka bir deyi$le aslında o 'pipo' değil, biz ona 'pipo' diyoruz. bu üüüüç..
    rene bu resimden yakla$ık 1 sene kadar önce $öyle demi$ti: "kelimeler her türlü anlama sahiptirler, ve resimleri temsil edebilirler, ama her zaman bunu yapmak zorunda değiller." aynı $ekilde resimler de bize gerçeği temsil edebilirler, ama her zaman da bunu yapmak zorunda değiller. bu da dööört..
    buraya kadar çıkarılan sonuçları en 'anla$ılır' $ekilde yazdık..

    ama benim kafam bi de $una takılıyor: rene, 'bu bir pipo degil' dediginde.. 'ahh hayır bayım o kesinlikle bir pipo'dur' diye ustelemek niye? hadi pipodan da geçtim, 'bu bir pipo resmi de değildir' dese, 'yoo o bir pipo resmidir' diye kar$ı çıkmak çok mu doğru? ne geçer elimize? çok mu zor, 'hmm eğer sen öle diyosan öyledir peki..' demek? yapan biz değil isek, ne olduğunu en iyi bilen de biz olamayız.. olmamalıyız.. kucuk prens gibi.. fili yutmu$ bir boa yılanı, neden $apka olsun ki? salt oyle olduğunu varsaydığımız ve ad taktığımız bir$eye benziyor diye.. ben $ahsen ressamın herhangi bir mesaj kaygısı ile bu seriyi çıkardığını dü$ünmüyorum, felsefe ile ilgili olu$u, o ruha sahip olu$u neden oldu resmine kendisiyle ilgili ho$ca, zekice, dü$ündürücü bir iz bırakmasına..
    'elbette ki o bir pipo değil rene, sen ne görüyorsan onun içinde o'dur' demek daha tatlı değil mi?
    sadece anlayı$ ve saygı göstermek bu kadar mı zor? sanata, sanatçıya.. ve en önemlisi dü$üncelere.. bu da bi felsefe değil midir aslında?
    'onlar halka değil fil' diyen çocuklara inanıyosunuz ama..?!'^+%&/
  • semiotics simgesi, magritte calismasi.

    soyle bir esprisi var: resme bakan kimselere sorulur "bu nedir?"... pek cogu "bu bir pipodur" diye yanit verir. oysa "bu bir pipo resmidir, bir pipo degildir."
  • benim aklıma takılan konu ise şudur:

    eğer pipo resmi bir pipo değilse ve pipo kelimesi de aslında bir pipoyu tanımlayamazsa (çünkü siz pipo kelimesini/kavramını içemezsiniz) "bu bir pipo değildir." cümlesi de yanlıştır derim ben. çünkü bahsi geçen pipo kelimesi ile pipo resmi aynı boyuttadırlar, yani pipo kelimesi sadece zihnimizdeki pipoyu tanımlayabilir. zihnimizdeki pipo tanımı da bir pipo resmidir. gerçek dünyada varlıklarını sürdüren pipolar değil.

    bu nedenle aslında:

    (bkz: ceci est bien une pipe)

    sonra da..

    (bkz: evet yaptım ama bi sor neden)
  • şu karikatüre can veren tablodur.
hesabın var mı? giriş yap