çavdar mahmuzu

• latince adı (clavlceps purpurea tulasne) clavicipitaceae ailesinden çavdar ve benzeri tahıllarda parazit olarak yaşayan bir mantar türü. 1800'lerin ortalarına kadar çavdar'ın normal bir parçası olduğu düşünülmüştür. en çok çavdarda görülse de diğer tahıllara da yerleşebilir. koyu mor renkli ve bir kaç santim uzunluğundadır.
  
  çavdar mahmuzu zehirlenmesi ölümcül olabilir. bunun yanında delilik gibi ciddi psikiyatrik sorunlara da yol açabilir. pek çok çavdar mahmuzu alkaloidi nörotransmiter fonksiyonları etkileyerek merkezi sinir sistemi üzerinde zehirleyici etkilere neden olurlar.
  
  isviçreli kimyager albert hofman'ın basel'deki sandoz laboratuvarlarındaki çalışmalarıyla çavdar mahmuzu alkaloidlerinden elde edilen lysergic asitten lsd'nin (lysergic asit diethylamide) sentezlenmesi sağlanmıştır.
• migren tedavisinde kullanılan preparatları vardır.
• buğdaygillerin ve en çok çavdarın, başağı üzerinde türeyip koyu mor renkte bir horoz mahmuzunu andıran, 1-4 cm uzunlukta, 2-7 mm genişlikte, az çok kıvrık, kolayca kırılabilen, özel kokulu, silindir yapılı çubuklar hâlinde olan ve hekimlikte kullanılan askılı mantarlardan biri (claviceps purpurea).
• da vinci's demons'ın birinci sezon üçüncü bölümünde rahibeleri zehirlemek için kullanılan mantar.
• ortaçağ avrupasında yaşanan bir çok toplumsal histerinin sorumlularından biri olan mantar çeşidi
  
  özellikle kurt adam, cin, şeytan, cadı olaylarında çok etkili olmuştur. salemde kurulan mahkemelerde suçlamalarda bulunan kimselerin suçlamaları incelendiğinde çavdar mahmuzunun belirtileri ile uyuşmaktadır.
  
  çavdar mahmuzu şimdi olduğu gibi o zamanda zehirli kabul ediliyordu.ancak kıtlık zamanlarında çavdar mahmuzu olan başaklar kullanılmak zorunda kalınmıştır. başaklar temizlenerek öğütülmekte daha sonra ekmek yapılmaktaydı. bu temizleme işlemi çok özenle yapılmazsa ekmeklerin içinde bir miktar kalmakta ve yiyenler üzerinde halüsinatif etkiler yapmaktaydı.
  
  çavdar mahmuzu özellikle kurt adamlık ile ilişkilendiriliyordu. kişinin beyninde yaşadığı patlama ve duyularının açılması kendini kurt gibi hissetmesine yol açıyordu. çavdar mahmuzu kurt adamlık ile o kadar ilişkilendirilmiştir ki kurt dişi adıyla da anılmaktadır. kurt dişi adını ise kurt kılığında çavdar tarlalarını gezen bir cin olan çavdar kurdu ile ilişkilendirilerek almıştır.
  
  cadılık ve kurt adam olaylarının yanı sıra kişinin içine şeytan girmesi olaylarında da kendini göstermiştir.
  
  şüphesiz çavdar mahmuzu bu histeriler için tek suçlu değildi. esas suçlu kıtlık zamanlarında oluşan stresti. köylüler suçlayacak streslerini alacak bir şeyin peşindeydiler ayrıca kilise de suçlayacak birini arıyordu. suçlanacak kişi tabi ki şeytan ve kötücül varlıklardı ve çavdar mahmuzu insanlarda bıraktığı etkiler ile suçlanacak olanları bir anda gerçek kıldı.
• buğdaygillerin ve en çok çavdarın başağı üzerinde oluşan, bulaştığı ürünlerin yenilmesi ile zehirlenmelere yol açan, başlıca adrenerjik blokör ve oksitosik etkiler gösterebilen, ergo alkaloitlerini içeren, koyu mor renkte mahmuza benzeyen oluşum.
• dünya tarihindeki büyük kitle hareketlerinin (ikinci dünya savaşı öncesinde almanya'daki olaylar ve hitler'in başa gelmesi dahil) bu mantarın tahıl ürünlerindeki yayılma ve enfeksiyon hareketleri ile senkronize bir şekilde ilerlediğine dair; bir kısmı gerçek gibi görünen, bir kısmı da gerçek olamayacak kadar komplo teorisi sosuna bulanmış olan bazı iddialar vardır. antik dünya'da psychedelic'lerin yoğun kullanım durumu ve dinlerin doğuşunun ilişkisi gibi.
  
  belki ikinci dünya savaşı öncesi almanya'da görülen kolektif histeriye insan doğası dışında bir açıklama bulmak için de olabilir. sonuçta "yok ya dışarıdan bir etki olmasa insanlar o kadar acımasız olamazdı zaten" demek, "insanlar böyle" demekten daha kolay ve rahatlatıcı.
  
  sonuç olarak bu mantarın böyle bir etkisi var ve kendisinden lsd gibi güçlü bir halüsinojen sentezlenebiliyor, bu işin gerçek kısmıdır. gerisini bilemiyoruz.
  
  yine de mantarlar hakkında gelecekte daha çok şey öğrendikçe, insan evriminde önemli bir payları olabileceği ortaya çıkacaktır. özellikle "zehirli" olanların.
  
  ayrıca yine mantarlar hakkında daha fazla şey öğrendikçe, huxley'nin insanların birtakım farmakolojik etkilerle köleliği ve kontrolü kendiliğinden seçmeye karar vereceği distopyasına doğru da gidebiliriz, ya da zaten oradayızdır da bu teknoloji ile gerçekleşmiştir, bilemedim.
• leo perutz'un "şeytan tozu" kitabının merkezindeki mantar türü. ayrıca kitabın adına kaynaklık eden "şeytan tozu"nun hammaddesi olan ürün.
• adémar de chabannes (988-1034) isimli bir keşişe göre fransa'nın akitanya bölgesinde 990-1030 yılları arasında beş defa çavdar mahmuzu salgını yaşanmış, özellikle de temel besin maddesi çavdar olan la gâtine bölgesinde insanlar cennet ve cehennemden vizyonlar görmeye başlamıştı. düşünsenize bütün ahalinin kafası güzel, hayat bambaşka.
• (ara: lsd)