• birinci dünya savaşı’nda rusya anadolu’da trabzon, erzincan ve van gölü’nü içine alan bir yelpazede ilerlemekteydi. ancak kış sert geçiyordu, boğazlar kapalı olduğu için dışardan yardım alamıyordu ve almanya ve avusturya-macaristan rus polonyasını işgal etmiş, ilerliyordu.
    diğer taraftan, savaş nedeniyle iyice ağırlaşan yaşam koşulları karşısında zaten fakir olan köylü ve işçi sınıfı isyan bayraklarını çekti. 1917 yılının şubat ayında çarlığın başkenti petrograd’da patlak veren devrimin sonrasında ekim 1917’de bolşevikler savaşın hemen bitirilmesi talebi ile iktidara geldiler. devrim hükümeti yayımladığı barış kararnamesi ile osmanlı, almanya ve avusturya-macaristan üçlüsüne “ilhaksız, tazminatsız, demokratik ve adil” barış önerisinde bulundu. bunun üzerine brest-litovsk ve erzincan’da mütareke antlaşmaları imzalansa da herkesin kendine göre bir hesabı vardı.
    şöyle ki;
    almanya o zamana kadar işgal ettiği çarlık topraklarından çekilmek istemiyor, rusya’da büyük bir iç savaş çıkacağı beklentisiyle bu antlaşma ile zaman kazanmaya çalışıyordu.
    osmanlı, 1877-78 osmanlı-rus savaşında kaybettiği kars, ardahan ve batum’u geri almayı istiyordu.
    antlaşmanın diğer tarafı sovyet rusya ise kendi yaşadığı devrimin savaştan bıkmış diğer ülkelerde de gerçekleşeceğini düşünüyor, bu ileri görüşlülüğün verdiği nikbinlik ile bir an önce savaş halinden kurtulup, zaman kazanıp toparlanma planları yapıyordu. (lenin bu durumu “zamandan kazanmak için mekandan kaybediyorum” diye özetlemiştir.)
    osmanlı devleti’nin toprak kazandığı son antlaşma olarak tarih kitaplarımızda yerini alacak olan brest-litovsk antlaşması 3 mart 1918’de türkçe, almanca, macarca, bulgarca ve rusça olmak üzere, 5 sütunlu bir metin olarak imzalandı. buna göre osmanlı kars, ardahan ve batum’un sahibi oldu. (çiçerin başkanlığındaki sovyet heyeti; “kars, ardahan ve batum sancakları halklarının gerçek isteklerini hiçe sayan almanya, bu toprakları, buraları ordularıyla hiçbir zaman fethetmeyen türkiye’nin yararına rusya’dan ayırmaktadır” diye bir bildiri yayınlamıştır. (bkz: karşıt oy yazısı)
    11 kasım 1918’de 1. dünya savaşı’nı bitiren mütareke imzalanınca sovyet hükümeti brest-litovsk antlaşmasını geçersiz ilan etti. (bkz: kadük)

    ( bir ingiliz, bir alman ve bizim temel.... fıkraları gibi ;
    bolşevik heyeti üyeleri, brest-litovsk’a hareket etmek üzere gara geldiğinde, aralarında köylü bulunmadığını farkediyorlar. bu durumda, “işçi-köylü-asker sovyetleri”nin bir tarafı temsil edilmiyor diye delegasyonu tamamlamak için sokaktan geçen bir köylüye “almanlarla barış görüşmesi yapmaya gidiyoruz, sen de gelir misin?” diye sesleniyorlar. “eh geleyim bari” diyen köylü de bütün görüşmelere katılıyor.– kaynak, ntv tarih.
    bir asker, bir işçi ve bir köylü brest-litovsk’a gitmek için trene binerler... (iki nokta yoktur, üç nokta vardır.) )
  • rusya,bu antlaşmayla kars ardahan ve batum'un halk oylamasıyla osmanlıya bırakabileceğini duyurmuştur... aynı zamanda, savaştan önce yaptığı tüm gizli anlaşmaları tanımadığını antlaşmanın maddelerine koydurmuştur... ve dünyada ilk kez, bir devlet savaştan önce gizli anlaşmalar yaptığını kabul etmiştir.
  • rusya'nın i. dünya savasindan çekildiği anlaşma..
    trocki, alman işçilerine ihanet olur diye bunu imzalamamak istemiş, lenin'de deli misin olm napıyon sen deyip imzalatmıştır, zorla..
  • lenin'in imzalarken "zaman kazanmak için...mekandan ödün vermek istedim" diyerek ilerlemeyi, gelişmeyi ve zaferi coğrafi genişlik ve yayılma olarak görmediğini anlatmak istediği anlaşmadır.
  • antlaşmanın 2. maddesinde bolşevikler bir başka devletin halkına, hükümetine ve askeri kurumlarına yönelik devrim propagandası yapmayacağı taahhüdünde bulunmuştur. ama buna uyulmadı tabi.
  • almanya'daki devrim bekleyişindeki işçiler ve kendi partisinin içinden gelen eleştilere karşı lenin "elmayla armudu ayırt edin" veya "yaptım ama bi sor ulan niye yaptım" diye sitem etmiştir.

    " diyelim ki otomobiliniz silahlı haydutlar tarafından durdurulmuştur. haydutlara paranızı, pasaportunuzu, tabancanızı, otomobilinizi veriyorsunuz ve böylelikle haydutların o hoş refakatinden kurtulmuş oluyorsunuz. bu bir uzlaşmadır bunda şüphe yok.

    do ut des

    sana paramı, silahlarımı, arabamı "veriyorum" bana canımı "veresin diye". deli olmadıkça hiçkimse böyle bir uzlaşmanın "ilkelere aykırı" olduğunu iddia edemez ya da uzlaşmayı yapanın haydutların suç ortağı olduğunu ileri süremez. (haydutlar otomobili ve silahları yeni haydutluklar için kullanmış bile olsalar, bu böyledir). alman emperyalizminin haydutlarıyla bizim uzlaşmamız işte buna benzer bir uzlaşmaydı."
  • antlaşma ile rus ordusu doğu anadolu'dan en fazla 6 ile 8 hafta içinde çekilecek ve rus ordusu hakim olduğu yerlerde türk birlikleri gelinceye kadar asayişi sağlayacak, ermeni çeteleri silahsızlandırılarak dağıtılacaktı. ama esas önemli olanı osmanlı ve rusya ile daha önce yapılan tüm antlaşmaların yürürlükten kaldırılmasıdır.
  • alman gücünün rusya eliyle güçlendirildiğini gördüğümüz antlaşma.
    bir nevi iç karışıklığı engellemek ve iktidarını güçlendirmek isteyen yeni rejim almanyayı uzak tutmak adına göz yummuştur.
    almanların işine gelen bakü petrolleri nedeniyle rusyaya ilişmemiştir.*
    batum da var olan otorite boşluğu almanlara yaramaktan öte müttefiki türklere de kazık mahiyetindedir.
    rus kafasının isteği ise petolden pay almaktı.
  • tarihte bugün yürürlüğe girmiştir.

    kars, ardahan, batum ve artvin osmanlı devletine bırakıldı. ayrıca osmanlı devleti'nin toprak kazandığı son antlaşmadır. ittifak devletleri'nin mağlubiyeti üzerine geçersiz kalmıştır
  • versailles antlaşması'nın acımasızlığından şikayet edilirken yine versailles'in mağduru olan almanların dayattığı, çok acımasız olmasına rağmen belki de kısa süreli olduğu için görmezden gelinen antlaşma. hikayesi de hep ilginç gelmiştir bana.

    ekim 1917'de, romanovların devrilmesiyle ortaya çıkan ikili yönetim şartların oluştuğunu çok iyi gören lenin'in yönetim kademesi ve troçki'nin işçi ve askerler üzerindeki örgütlemeleriyle yapılan bir devrimle (daha doğrusu bir hükümet darbesiyle) yıkılır. kaçmayı başaran ancak hükümeti kaybeden başkan kerenski bir kazak birliğiyle hükümeti geri almak için geri dönse de bu denemesi de başarısız olur. bolşevikler iktidarı ele geçirince savaştan bıkmış halka söz verdikleri üzere seferberliği kaldırır ve kerenski'nin itilaf devletleri'ne devam ettirilmesinin sözünü verdiği çarlık rusya'nın tüm emperyal hedeflerinden vazgeçerler.

    almanlar bu hükümete biraz toparlanma süresi tanır. ayrıca ne olacağını görüp fikir sahibi olmak isterler. lenin'in devrimi sağlama almak için almanlarla görüşmesiyle aralık ayında bir ateşkes imzalansa da almanlar bununla yetinmez. büyük savaş'ın kendileri adına zora girdiği ve abd'nin savaşa girme sinyalleri verdiği bir zamanda doğu cephesinin tamamen kapanmasını isterler. brest-litovsk tarafsız bölgesinde barış görüşmeleri başladığında ruslar talepler karşısında şok olur. almanlar çok akıllıca bir şekilde wilson'un ilkelerini benimsemiş, rus olmayan milliyetleri himayelerine alacak düzenlemeler yapmış ve rusya'nın sırtına 1 milyar dolar'ı geçecek bir tazminat yüklemişlerdir. lenin barış görüşmelerinin başında bulunan ıoffe'yi görevden alıp o dönem olası alman saldırısına karşı rusya'yı koruması için itilaf kuvvetleri ile verimsiz görüşmeler yapan dışişleri halk komiseri troçki'yi barış görüşmelerindeki heyetin başına getirir.

    troçki barış görüşmelerine katıldığı andan itibaren görüşmeleri felce uğratır. o güne kadar görüşmelerdeki nezaket biter. konuşma sanatı ve yazarlık konusunda yakın tarihin en iyi politikacılarından olan troçki, antlaşmanın hukuksal zemininin sağlam olmadığına yönelik hukuki bir yığın şey öne sürer. almanların avusturya karşısında ve almanların kendi içinde sahip olduğu üstünlükleri kavrayıp oluşan bu hiyerarşiye göre hareket eder. çeşit çeşit laf oyunlarıyla almanları günlerce oyalamayı başarır. yine de antlaşma ve şartları konusunda çok kararlı olan ve bu laf oyunlarından sıkılan almanlar ruslara antlaşmayı kabul etmeleri için ültimatom verirler.

    bu sırada bolşevik mk'da yer yerinden oynar. zira lenin almanların şartlarının kabul edilmesini ve devrimin güvenceye alınması gerektiğini söyler. hükümet ortağı sol sosyalist devrimciler ve bolşevik mk'nın büyük çoğunluğu hem emperyalist hem otokrat alman devleti ile imzalanacak bir barış antlaşmasını devrimin ilkelerine ihanet olarak görürler. lenin büyük savaş başladığında rusya'nın düşmanlarını destekleme politikası gütmeyi istediğinden beri kendisine en çok muhalefet edilen süreci yaşıyordu. lenin'in bu tutumu aslında çok yanlış değildir zira sovyet hükümetinin başa geldiği rusya'da seferberlik kalktığından düzenli bir ordu yoktu. yine de lenin'e karşı oluşan muhalefet barıştansa güçsüz olacakları bir devrimci savaştan yanadır. devrim büyük tehlikededir.

    almanların ültimatomuna karşılık troçki ilginç şekilde kendi "ne savaş ne barış" ültimatomunun verilmesini önerir. buna göre rusya saldırmazlık ilan edecek zaten iyice küçülmüş rus ordusu da sınırdan çekilecekti. bu plana göre almanlar ile barış imzalanmamış olacak ve eğer almanlar saldırıya geçerlerse dünyanın gözünde barış isteyen bir devlete savaş açan ve sivillerin üstüne saldıran bir devlet olacaklardı. brest-litovsk'ta çok iyi iş çıkarmış troçki'nin yaptığı güzel işi berbat edeceği süreç duygusal davranarak verdiği bu ültimatom ile başlar. bolşevik mk'da almanlar ile barıştansa her türlü anlayışa razı olan muhalefet bu ültimatomu olumlu karşılar ve yayınlanmasını onaylar. lenin; stalin, zinoviev ve kamanev haricinde tamamen yalnızdır. lenin bu konuda en çok da çok güvendiği ve rus ordusunun ne halde olduğunu en iyi bilenlerden troçki'nin tutumuna şaşırır.

    almanlar bu karşı ültimatom karşısında şaşıp kalırlar. hem alman hem avusturya tarafından rusların ültimatomunu kabul etmekten yana görüşler olsa da sonuçta askeriyenin reichstag'a çok daha ağır bastığı o günün almanya'sında orduya ruslar koşulları kabul edene kadar ilerleme emri verilir. birkaç günde kilometrelerce toprak işgal eden almanlar lenin'in endişelerini doğrular. sonuçta olayın vahametinin anlaşılması üzerine 3 mart'ta antlaşma imzalanır. antlaşmanın imzalanmasıyla çarlık rusya'nın topraklarının 32%'si el değiştirir. bununla da yetinmeyen almanlar bir süre sonra antlaşma'ya aykırı şekilde kırım'ı da işgal eder, tabi rusların buna ses çıkarma şansı yoktur. zaten almanya'nın büyük savaş'ı kaybetmesiyle antlaşma geçersiz olur.

    edit: bazı imla ve anlam bozuklukları
hesabın var mı? giriş yap