blockchain

• "tam olarak nasıl çalıştığını anlamak" için okumak lazım.
  
  ne o öyle biri bana anlatsın, parasını ver anlatalım eğer detay istiyorsan. alışmışsınız her şeyi ateistlere açıklatmaya , kendiniz okuyup öğrenme zahmetine girmeden biri bana açıklasın diye ağlıyorsunuz şurada.
  
  neymiş? açıklayan video yokmuş. peh.
  
  al bitcoin kontekstinde blockchain'in ne olduğunun ve tam olarak ne yaptığını, nasıl merkezi olmadığını anlatan 13 saatlik eğitim videosu serisi paylaşmışım 2 sene önce. (bkz: #73074717)
  hem de princeton üniversitesinin akademisyenlerinden.
  
  okuma, öğrenme sonra ateistler açıklasın diye ağla.
  
  işin özeti zaten basit: veri parçalarını bir birine daha önceki verileri göz önüne alarak bağlıyorsunuz, buna da veri bloku zinciri deniyor. bu şekilde bağlandığında kimsenin kafasına göre değişiklik yapmadığına emin olabiliyorsunuz.
  
  bağlama işlemi nasıl mı oluyor? yeni ekleyeceğiniz verinin içine şimdiye dek eklenmiş veriler hakkında bilgi ekliyorsunuz. bu sayede, eğer biri verileri değiştirdiyse her veri eklediğinizde önceki veriler hakkında yazdığınız şey geçersiz hale geleceği için verinin sahte olduğunu biliyorsunuz.
  
  teknik detay mı? verdiğim 13 saatlik eğitim videosunda var detaylar.
  
  elinizde doğruluğundan emin olduğunuz bir veri varsa o zaman o veriye bakarak para birimi de ortaya çıkarabilirsiniz. en meşhur uygulaması bitcoin.
  
  bitcoinin veri zincirinde de her bir veri parçasında, yani her bir block'ta ahmet leyla'ya 10 coin yolladı, leyla zeynebe 5 coin yolladı gibi şeyler yazıyor.
  
  blockchain'in en başından beri kim kime ne yollamış ne almış diye bakıp hesaplama yaparsanız da kimin kaç coini olduğunu bulmuş oluyorsunuz.
  
  detaylar mı? verdiğim 13 saatlik eğitim videosunda.
  
  peki coin'ler en başta nerden geliyor? havadan. o verileri birbirine bağlarken bir kural konulmuş, denmiş ki bağlayan kişi 50 coin alacak. yani o zincirde leyla osman'a 5 coin yolladı yazıyor, bir de bu block'u bağlayana da 50 coin verildi yazıyor. coinler oradan geliyor, her bir block diğerine bağlandığnda bağlayana da kendisine coin yazma hakkı tanınıyor.
  
  peki neden herkes kafasına göre block bağlayıp 50 coini almıyor? çünkü bağlama işlemi için bir şart konulmuş, sadece bu şartı yerine getirebilen bağlayabiliyor. bu şart da blocklar bağlandığında belli bir şekilde bitmesi, bu da deneme yanılma ile bulunabiliyor ve ilk bulan bağlıyor. bu işleme de mining deniyor.
  
  peki neden bağlayan kafasına göre kendisine coin yazamıyor? çünkü o kural dışı, ereğer yazarsa kullanılan yazılım bunu fark ediyor ve o block geçersin kılınıyor ve bağlanmıyor.
  
  peki kim bu kontrolü yapacak kişi? herkes. herkes aynı yazılımı kullandığından dolayı coin alıp verecek herkes bu blockchain'in kurallara uyup uymadığını kontrol etmiş oluyor. uymazsa ne oluyor? çatallanma, yani fork oluyor. uymayan kişi kafasına göre takılabilir, kendisine destekçi bulursa da kendi çatalında yürüyebilir. keyfi bilir.
  
  bir merkezi olmamasının da kaynağı bu olmuş oluyor. kullanılan yazılımlar birbiri ile nasıl haberleşiyor? detaylar 13 saatlik eğitim videosunda
• geleceğin en çok kullanılacak teknolojilerinden biri.
  
  nasıl kullanılacağına dair basit bir örnek vermek gerekirse, gelişmiş ülkelerde bir kaç sene içerisinde oy kullanma işleminin tamamen bu teknoloji ile yapılacağına kesin gözüyle bakıyorum.
  
  çünkü bu teknoloji sayesinde hile yapabilme durumu tamamen ortadan kalkarken, oy kullanacak kişinin tercihi sadece kendisi tarafından bilineceğinden herkes gönül rahatlığıyla daha özgür biçimde oy kullanabilecek.
  
  kullandığı oyu sadece kendisinin sahip olacağı bir şifre ile istediği zaman bakıp doğrulayabilecek.
  
  oy kullanma süresi sona ermeden, hatalı bir işlem gerçekleştiyse bunu düzeltebilecek. böylece geçersiz oy problemi de çözülmüş olacak.
• sürekli olarak büyüyen veri kayıtlarının değişikliğe uğramaksızın^* dağıtık olarak kullanıcılarda bulunmasına imkan sağlayan veritabanı teknolojisi. en çok bilinen uygulaması ise bitcoin.
• aslında mantığı torrent ile aynı olan ama kullanım amacının aklın sınırları olan teknoloji.
  önümüzdeki 10 yıl içerisinde ekonomi bu sistem üzerine taşınabilir devletler arşivlerini bu sistem üzerinde tutabilir.
• konu hakkinda aciklayici ve turkce olan bir kaynak
  
  yeni sihirli kelime : blockchain
• herkes kullanmaktan bahsediyor ama ne olduğunu anlayan oldukça az. şu adresteki makalede geniş bir türkçe açıklaması mevcut.
• genellikle bitcoin'in arkasındaki teknoloji olarak anılmasının sebebi bitcoin'in arkadasındaki teknoloji olmasıdır.
• bakın gençler, bu başlığa geliyorsanız muhtemelen olayın para kısmını geçip teknoloji kısmı ile ilgilenmek istiyorsunuz ama bilgi kirliliği içerisinde kayboluyorsunuz.
  
  ne kadar uğraştıysak da "blockchain teknolojisi" diye bir saçmalık artık literatüre yerleşti, boğaziçi computer engineering'de bile ders blockchain programming diye açılmış.
  
  önceki entry'lerimde çok daha detaylı şekilde bahsettim ama olabildiğince kısa kesmeye çalışacağım, bakın bitcoin whitepaper'da blockchain diye bir ifade bile yok. satoshi "ongoing chain of hash-based proof-of-work" diye bir şeyden bahsediyor. burdaki kritik nokta, sonrasındaki dönemde ortaya çıkan bu blockchain lobisi, o proof-of-work kısmını tamamen yok sayıp, olayın sadece blockchain olduğunu, proof of work olmadan da blockchainin bi boka yaradığını falan dünyanın çoğuna inandırmayı başarıyorlar.
  
  bitcoin'i ya da cryptocurrency'leri öğrenmek istiyorsanız başlangıç olarak bilmeniz gereken konular, byzantine generals problem, double spending, proof of work, 51% attack, incentive, p2p networks. blockchain en sonda gelir çünkü dağıtık replicated bir database yapısı bu yukarıda saydığım konuların çözümü ve implementasyonu için mecburen kullanılan yavaş, saçma, gereksiz yere çok yer kaplayan, hantal bir yapıdan başka bir şey değil. blockchain seviciler, aslında herşeyin bir blockchain üst başlığının altında olduğunu, asıl olayın database olduğunu, istenirse burda proof of work, proof of stake, permissioned gibi yöntemler kullanılabileceği, incentive ve cryptocurrency'nin optional olduğu vs. vs. saçmalıklar ile ortalığı öyle bir karıştırdılar ki bitcoin'i gerçek anlamda teknik olarak öğrenmek isteyen birinin işi nerdeyse imkansız hale geldi.
  
  bu blockchain lobisi dediğim şey aptal blockchain konferanslarına $2.000'dan bilet satıp köşeyi dönmek isteyen bir grup insan, linkedin'de "blockchain advisor" vs. falan diye bir saçmalık görürseniz bu tip insanlardan uzak durunuz. o bilete vereceğiniz parayla bitcoin alıp evinizde oturup film izleyiniz daha karlı çıkarsınız.
  
  sonuç olarak blockchain'i değil, bitcoin'i öğrenin, bakın 51% attack'ın tam olarak ne olduğunu anlayın, başka bir şeye ihtiyacınız yok.
  
  ilgili kaynakları aşağıya bırakıyorum:
  
  bitcoin whitepaper aradığınız her şeyin 99%'unu bulabileceğiniz, bu işin kutsal kitabı gibi bir kaynak zaten, public olarak duruyor, bunu okumadan hiçbir şeye başlamayın.
  
  bitcoin.org evet doğru bildiniz, bitcoin'in websitesi. her şey çok sade, basit ve temiz anlatılmış. yeri gelmişken belirteyim, bu sitenin tamamında da "blockchain" diye bir kelime geçmiyor.
  
  bitcoin wiki bitcoin wiki. çok sağlam kaynak burası da. tamam blockchain'e hafiften değinilmiş burada :)
  
  mastering bitcoin antonopoulos abinin temel kitabı.
  
  antonopoulos devasa video arşivi. adam zaten ihtiyacınız olan tek bilgi kaynağı gibi bir şey. evinizin konforunda bedava izleyebilirsiniz:
  
  https://www.youtube.com/user/aantonop/videos
  https://www.youtube.com/…o3xk7f3u8amrtmqcsfa/videos
  https://www.youtube.com/…s7bclbprxfk0c9uxajw/videos
  
  bitcoin kaynak kod c biliyorsanız forklayın kendi coininizi yaratın, dünyada bu işi en iyi bilen top 1000'e direk girersiniz zaten.
  
  bips - bitcoin improvement proposals whitepaper'ın üzerine gelen bütün geliştirmeler.
  
  halen ben gerçekten blockchain öğreneceğim diyenler için, blockchain 101 computer science 2. sınıf öğrencisinin anlayacağı seviyede anlatılmış, ve gördüğünüz üzere aşırı derecede basit ve normal bir konu, dünyayı falan değiştiremezsiniz bununla.
  
  son olarak, klasik bankacılıkta tek olay 10 olan rakamı 11 yapmak olduğu için ihtiyacınız olmayabilir ama incentive ve 51% attack olaylarını anlayabilmek için para kavramını da biraz bilmeniz gerekiyor, yani ben işin para kısmını geçip direk teknolojisini öğreneyim çok olmuyor çünkü daha önce de dediğim gibi, bitcoin, internet bankacılığı gibi bir computer science teknolojisi değil, altın, fiat para gibi başlı başına bir para teknolojisi. fiat para'nın ne olduğunu bilmeden bankamatik yazılımı nasıl geliştiremezseniz, bitcoin'in ne olduğunu bilmeden de bitcoin wallet'i geliştiremezsiniz, he geliştirirsiniz de, o iş tam olmaz.
• - kendi işimde blockchain kullanmak istiyorum.
  
  + tabii ki kullanabilirsin, ancak hangi alanda ve niçin kullanacaksın.
  
  - verilerimizin hepsini blockchain üzerinde saklamak istiyoruz, hem verilerin değiştirilmediğinden emin olacağız hem de güvenliğimizi arttırmış olacağız.
  
  + tamam mantıklı, hangi iş alanında kullanacaksınız peki?
  
  - market zinciri işletiyoruz, tüm mağazalarımızdaki depo ve satış verilerini blockchain üzerinde saklayacağız.
  
  + market zinciri dediğiniz şeyin tüm şubeleri tek bir firmaya ya da şahsa mı ait.
  
  - evet, tüm mağazalar bizimdir. franchising yok.
  
  + blockchain kullanmanızdaki sebep, müşteriye karşı daha şeffaf olmak mı? yoksa kendi çalışanlarınızı denetlemek mi?
  
  - her ikisi de.
  
  + birincisi için böyle bir şeyi kullanmanız tek durum dışında aşırı manasız. ikincisi ise, mantık çerçevesi içerisinde.
  
  - birincisi neden manasız? blockchain şeffaflık sağlamaz mı?
  
  + sağlar, sistem içerisinde birden fazla katılımcı yani firma olursa.
  
  - anlamadım tam olarak.
  
  + şöyle düşünün; bankaya gittiniz, size süper ötesi bir kasa ürettiklerini içerisinde paranızın kesinlikle çalınmayacağını söyledi. ancak durum şu ki, o kasaya sadece banka görevlisi erişebilir. içerideki paranın miktarını azalıp azalmadığı tüm kayıtlarını o yetkili tutabilir. firma olarak blockchain kullanmanız da tam olarak böyle bir durum aslında, dışarı karşı şeffaf olmanız güç, çünkü o banka yetkilisi sizsiniz. müşteri yine sizin sözünüze güvenmek zorunda, kasanın süperliğinin anlamı yok.
  
  - anladım, ikinci durum o yüzden mantık çerçevesinde o zaman?
  
  + kesinlikle, firma içerisinde mağazalar arası bir güven ağı kurmak istiyorsanız mantıklı. çünkü her mağaza burada bir katılımcı oluyor. bir mağazanın yalanını, diğer mağaza açığa çıkarabilir.
  
  - evet, mağazalar arası bir sistem kurduk diyelim. yönetim yine bizde olacak değil mi?
  
  + burada kullanacağınız blockchain altyapısı belirliyor aslında bunu.
  
  - nasıl yani, hangi altyapılar var?
  
  + şimdi blockchain genelde bitcoin, ethereum vs. gibi ünlü sistemler ile anılır. ancak bizim burada yaptığımız kurumsal bir çözüm sunmak. yani kurumsal bir altyapıya ihtiyacımız var. kurumsaldan kasıt, hızlı ve kriptopara kullanmanın gereksiz olması.
  
  - bunu biraz açabilir misiniz? kriptopara kullanmanın gereksiz olması ne demek?
  
  + ethereum üzerinden örnek vereyim, ethereum size bir blockchain ağı sunar. istediğiniz akıllı sözleşmeyi bu ağ üzerinde yayınlayıp kendi uygulamanızı çıkarmanız mümkündür. bu durumda ethereum ağı bir hayrat olmadığı için devamlılığını sağlaması için bir gelir döngüsü yaratır. siz kodunuzu yayınladınız diyelim, her blockchain üzerinde veri saklamak istediğinizde sizden bir ücret tahsil eder. bu ücreti de kriptopara ile yani eth ile alır. bu durumda sizin her işleminiz için bir ücret ödemeniz gerekmektedir. böylelikle, sistemin devamlılığını sağlayan madencilere, ek gelir olarak sizin ödediğiniz ücret verilir.
  
  - madencilerin gerekliliği sistemin devamlılığı mı?
  
  + evet, madenci olmadığı sürece yeni verilerin yazılması mümkün değildir. böylelikle sizin işlemleriniz geçersiz kılınır. bunun sebebi de konsensüs algoritmasıdır. oralar biraz detaylı.
  
  - o zaman onu sonra konuşalım. madenci yoksa, kriptopara kullanmak da gereksiz o halde?
  
  + kesinlikle, o yüzden kurumsal çözümlerde madenciye ihtiyaç yoktur. bunun iki temel nedeni var : yavaşlık ve kriptopara ihtiyacı. ethereum üzerinden örnek vermek gerekirse, en iyi ihtimalle sizin işleminizin onaylanması 30 saniye alır. yani şöyle düşünün, satış yapıyorsunuz ve satış verisinin kaydedilmesi 30 saniye sürüyor. sizin işiniz için bir ölüm olurdu.
  
  - kesinlikle, böyle bir şey olmamalı. anlık olarak kaydedilmesini istiyoruz.
  
  + evet kurumsal çözümlerde, bunun kat ve kat üstünde bir hız vardır. kullanacağız altyapıya göre saniyede 1000 - 10.000 işlem yapabilirsiniz.
  
  - bize hangi sistemi önerirsiniz?
  
  + quorum, hyperledger fabric, hyperledger besu ve corda sizin için birer alternatif olabilir.
  
  - hangisi en iyisi peki?
  
  + bu işiniz detayına göre değişiklik gösterir ve tabii ki bütçenize göre de. burada diğer bir noktaya da değinmek lazım. tüm verinizi blockchain üzerinde saklamanız şuan için pratikte pek mümkün değildir. ek bir veritabanı sistemine de her halukarda gerek vardır.
  
  - hem veritabanı hem blockchain aynı zamanda kullanmak mantıklı durmuyor pek?
  
  + geçiş aşaması için mantıklı, kurumsal blockchain çözümleri diğer blockchain çözümlerine nazaran hızlı olsa da veritabanı sistemlerine göre hala hantal kalmaktadır. bu yüzden büyük verilerinizi blockchain üzerinde saklamak yerine, değerli verilerinizi karşılaştırma yapacak şekilde blockchain üzerinde saklamak daha mantıklı olacaktır.
  
  - karşılaştırma yapmaktan kasıt nedir?
  
  + diyelim satış verinizi blockchain üzerinde tutmak yerine, satış verinizi veritabanında saklıyorsunuz ve satış verinizi (kasiyer, ürünler, fiyat, tarih vs.) hash fonksiyonundan geçirip bir hash üretiyorsunuz ve o hash değerini blockchain üzerinde saklıyorsunuz. bu durumda, verinizin doğruluğu teyit etmek için yine hash fonksiyonundan geçirip çıkan değeri blockchain üzerinden sorgulama yapmanız mümkün hale geliyor.
  
  - hash fonksiyonu derken?
  
  + hash fonksiyonu, tek taraflı bir fonksiyondur. ne kadar büyük veri verirseniz verin, size hep aynı uzunlukta olmak şartıyla veriye özel bir değer oluşturur. detaylar için, şu sitede deneme yapabilirsiniz. kendisi, kriptoloji harikasıdır.
  
  - … (sohbetin devamı için kendi sorunuzu yeşil yakarak iletebilirsiniz.)
  
  peşin not: ben bu konunun uzmanı değilim, bilgim çerçevesinde yazıyorum.
  
  katkıları için teşekkürler, @pluton bir gezegendir
• "bitcoin önemli değil, blokchain teknolojisine odaklanalım."
  
  geçenlerde tubitak blokzincir çalıştayına katıldım.çalıştay istiklal marşı,saygı duruşu ve yerli-milli vurgulu bir açılış videosu ile başladı. videounun içeriğinde iç tehditler, dış tehditler, türkiyeyi sevmeyen düşmanlar, recep tayyip erdoğan, türk bayrağına solma efekti gelirken arkadan gelen savaş uçakları, 2023 vardı.
  açılış konuşmalarını tubitak başkanı ve başkan yardımcıları yaptılar.blokzincirin internetin icadı kadar önemli kabul edildiğinden bahsettiler ve blockchainin ileride birçok konuda yenilikçi çözümler üretecek bir teknoloji olduğunun bilincinde olduklarını belirttiler. çalışmalara devam ediyoruz diyerek sahneden ayrıldılar.
  
  daha sonra bitcoin, ethereum gibi şuan piyasada işlem görmekte olan neo'nun yöneticilerinden biri olan malcolm lerider sunumuna başladı.konuşmasında şunları vurguladı.
  -blokchainin nasıl çalıştığı önemli değil, nasıl kullandığımız önemli dedi. bunu interneti kullanıyoruz ama internet protokollerini kaçımız biliyor argümanıyla destekledi.
  -resmi dökümanlar,aracılar,noterler,imzalar,dosyalar,fotokopiler yani güven tesisi için geliştirilmiş mevcut sistemler maliyetli. blockchain güven için dağıtılan maliyeti minimize edebilir.
  -bitcoin-->currency
  -etherium-->unstoppable aplications
  -neo-->smart economy
  bitcoin paraydı, etherium oydu, neo ise budur dedi.
  blockchain'in zamanla yasal yaptırımlara uygun hale getirilebileceğini belirtti.
  -neo'nun teknik açılardan üstteki rakiplerinden daha iyi olduğunu savundu.
  -neo'nun bir izin zinciri olarak çalışabileceğinden ve şirket içindeki bilgi akışının neo ile sağlanabileceğinden söz etti.
  istediğiniz kısımları uluslararası sistemlere açık veya kapalı hale getirebilirsiniz.
  malcolm leriderin konuşması
  sunum pdf:
  
  bir diğer şirket sunumu amadeus'tu. amadeus seyahat yazılımları geliştiren büyük bir firmaymış. loyalty marketing alanında blokchain ile bir çözüm geliştirebileceklerini düşünmüşler. bir konsept oluşturmuşlar. loyalty marketing şu miles and similes olayı. işte mil dağıtıyor müşterinin firmaya sadık olmasını hedefliyor. blokzincir ile bu sadakat yönetimi sistemine dahil olan kullanıcılar için oluşan her türlü işlem daha güvenilir ve hızlı bir hale getirilmiş. unutmayın ki bu bir konsept.
  amadeus video
  sunum pdf.
  
  şimdi konferansın efsane kısmına geldik. büyük bir fight gerçekleşti. kılıçlar havada çarpıştı. kollar koptu. kanlar fışkırdı.savaşın iki komutanı büyük mücadele verdiler.kerem alkin vs asım karaömerlioğlu. ancak her savaşın bir kazananı vardır. asım hoca, karşısında kerem alkinin önderliğindeki mahşerin 5 atlısını tek başına yok etti. olay şöyle:
  önce ekonomide ve finansta blokzincirinin potansiyel etkileri konulu bir panel gerçekleşti. panelde takas bank,bkm,kpmg,garanti bankasından konuşmacılar ve kerem alkin hoca vardı. panelde en dikkat çekici, vizyoner, bilgi fışkıran konuşma kerem alkin hocanındı. çok önemli noktalara değindi ve ufuk açıcı bir konuşma yaptı.ancak bir noktadan sonra panelde ısrarla bitcoine odaklanmayalım blockchain teknolojisine odaklanalım, bitcoin işin magazini vurgusu yapıldı. bunun üstüne ben de dahil çoğu kişinin aklında adamlar doğru söylüyor blockchain'e odaklanalım fikri yerleşmişken asım hoca kürsüye çıkmıştır ve işin öyle olmadığına değinmiştir ve paneli yok etmiştir. bunun dışında asım hoca da bilgi dolu, ufuk açıcı, mükemmel bir sunum yaptı.
  panelin videosu
  asım hoca'nın konuşması
  ben şahsen kerem alkinin ve asım karaömerlioğlunun konuşmalarının baştan sona dinlenmeye değer konuşmalar olduğunu düşünüyorum. yinede vakti olmayanlar için kısa bir özet geçeceğim.
  
  kerem alkin şunlara değindi.
  -bilgi ve para transferinin tüm şirketler ve firmalarca kolayca yapılmasını sağlayacak yeni bir güven zincirine ihtiyaç olduğundan bahsetti. burada en muhtemel aday blockchain gözüküyor.
  -zaten büyük rakamlar dönüyor. hacmin sınırındayız. yakın gelecekte para transferleri ve diğer finans araçları mevcut finans sisemini devam ettirebilmek için yetersiz kalacaklar.
  -blockchain herşeyden önemli, kripto paralar işin magazini
  -blockchain büyük verileri kontrol etme ve güvende tutmanın önemli bir alternatifi.
  -blockchain,her türlü ekonomik varlık ve benzerinin çok daha eşit dağılımının sağlanabileceği, sosyal eşitliği sağlayan bir yöntem haline gelebilir.
  -konvansiyone hizmetlerle istanbulu finans merkezi yapamayız.
  sunumun pdf'i
  
  asım karaömerlioğlu şunlara değindi.(tarihte iktisadi “balonlar” ışığında sanal para yatırımları)
  -kripto olmasın blockchaine odaklanalım mantığı, blockchain'in yapısına ve tarihsel gelişimine aykırı.
  -adolph hitler yüzünden genetik 30 yıl gecikti. kripto paralar çökerse blokchain gecikebilir.
  -tarihteki çeşitli balonlar değerlendirilecek olursa kripto paraların yapısının bunlardan farklı olduğu gözükmekte.
  -jesuscoin, cryptokitties
  sunumun pdf'i: yok ama keşke olsaydı.
  edit 1. ayrıca asım hoca'nın milyonlarca insanın mağdur olmasına neden olan emlak balonunun müsebbiblerinden alan greenspan'a hitaben "anası varsa bu meselelere biraz daha bakar" yorumu beni benden almıştır. ahahaha şurdan dinlenebilir
  
  burada kesiyorum. devamı belki.
  edit2: devamı geldi. sonraki entry'de. (bkz: #76096166)