aton

• akhenaton'un şu şekilde tanımladığı güç:
  
  aton uludur, birdir, tektir.
  ondan başkası yoktur.
  bir tanedir,
  o'dur her varlığı yaratan
  bir ruhtur aton, görünmeyen bir ruh...
  ta başlangıçta vardı aton,
  tek varlıktı o.
  hiç birşey yokken o vardı.
  herşeyi o yarattı
  ezelden beri süregelen varlığı,
  ebediyete kadar sürecek,
  gizlidir aton, kimse görmemiştir onu.
  insanlara ve yarattıklarına sır kalır her zaman.
• mısır firavunu 4. amenofis'in çabalarıyla oluşturulmaya çalışılan dini inanışın tek ve yarı soyut tanrısıdır aton. somut betimlemesi yoktur. duvarlarla çevrili, üstü açık bir tapınakta tapınılırdı kendisine. tarihte ilk soyut tek tanrı inanışını yerleştimeye çalışan 4. amenofis'in ölümünden sonra (m.ö 1352) amon rahipleri yeniden etkinliklerini arttırarak bu inanışı yok ettiler ve mısır eski inanışına geri döndü. (bkz: akhenaton)
• tevrat'in vur kir parcala tavirli tanrisina yataklik etmis olsa da tevrat'in genc fenerbahceliler fanatizmindeki kitle imha silahi tanrisinin aksine avam cogunlukla muhatap olmamis, birebir akhenaten'le gorusmus, arada kralice nefertiti'ye de kiyak gecmis, prens ve prensleslerin de kafalarini elinde ankh tutan elleriyle oksamis biraz mesafeli, cekingen intibai yaratan bir tek tanridir -arti zirvedir. aten, aton; cinli mi capon muydu bilmiyorum ama; bir gunes diskidir. bos zamanlarinda bizim amarna donemi dedigimiz kabartmalara poz vermis, minicik elleriyle mutlu firavun ailesinin sirtini tipislamistir. diger numaralarini kimse gormediginden akhenaten onlari da kicindan uydurmak zorunda kalmis, aton oyle dedi, kendisiyle kalem odasinda gorustuk bu sarayi kesinkes istiyor gibi beyanatlarda bulunmak mecburiyetinde kalmistir. ama hemen elestirim gelecek: yani bir insan tanri yaratir da bu kadar mi amator olur be arkadas? sonradan dersini alan bolge insanlari kizil deniz yarildi hop icinden gectik, collerde ac susuzduk ama yemimiz bitmedi, suyumuz tukenmedi hem de bakiniz tanrimiz ates sutunu olaraktan yanimizda bize eslik ediyor, tempo tutuyor diye toplu iddialara girismisler kitleleri peslerinden suruklemeyi bilmislerdir. aton dedigin de esasen ra, horus ve atum'dan yap-boz bir tanridir; neyse cok surmeyen bu akhenaten ve aten-aton doneminden sonra misir kendine gelir, yine bildigimiz isis, osiris, horus, bast, hathor su bu cogulcu demokrasisine geri doner.
  
  tektanri dedigin insanda tad birakmiyor kara gozlum.
• 4. amenofis (m.ö. 1353 - 1335), çok tânrili dini kaldirmaya ve "aton dini" adini verdigi tek tanrili bir din olusturmaya calisti , çok tanrili dinin rahipler kastini yok etmeye yetmedi ve bu yobaz rahipler, içine cinler girdigi iddiasıyla firavunu beyninden ameliyat ettiler. beyincigi çikarilan amenofis kisa süre sonra öldü.
• 2. ramses den once ya$ami$ olan akhenaton un inandigi tek tanri
  dindeki ilk reform.
• amarna çağında benimsetilmeye çalışılan din. bu dönemde sanatta bir kabalık ve eskiye dönüş hareketleri görülür. bu nedenle pek kısa sürmüştür.
• uçak bilet al sat’da kullanilabilecek sanal para birimi (bkz: aton coin)
  
  (bkz: ytd)
• ["kimdi musa denen adam ve nasıl bir etkisi olmuştu yahudilerin üzerinde?" sorusuna yanıt vermek gerektiğini söylemiştir. şöyle yazmıştır: çünkü; musa yahudi değil, mısırlıydı. yüksek memur, aminofis'in, mö 1350 yıllarında kurduğu tektanrılı dinin tutkulu bir savunucusuydu. (...) tarihleri boyunca hep aşağılanmış bu toplumları dünyanın diğer insanlarının seviyesine çıkarmaya, özgürlüklerine kavuşturmaya, tentanrılı dini ve sünnet geleneğini öğretmeye çalışmış. yahudiler aton dinine yeteri ilgiyi göstermemişler. hıristiyan araştırmacısı sellin'in çalışmalarına göre, bu ara ortaya çıkan bir halk ayaklanmasında, musa öldürülmüş, öğretisi dışlanmış.] serol teber - bilimsel bir peri masalı
  
  (bkz: güneş-kralın psikanalizi)
  (bkz: amenhotep iv), akhenaton, akhenaten
• akhenaton şiirlerinden/dualarından tanrı aton’un özellikleri:
  
  -hayatın başlangıcı, ışınları bütün ülkeleri kucaklayan
  -bütün ülkeleri, kadınları ve erkekleri yaratan, gereksinimlerini karşılayan
  -kadının içindeki tohumun yaratıcısı; cenine can veren, doğuma ve çocuğun büyümesine göz kulak olan
  -başı ve sonu olmayan
  -yer’i ve göğü yaratan
  -tek olan ve kendisinden başka tanrı olmayan.
  
  kaynak: mircea eliade, dinsel inanışlar ve düşünceler tarihi (cilt-1/ eski mısır’da dinsel düşünceler ve siyasi krizler bölümü)
• aton
  tarihsel sureci, derli toplu guzel anlatmıs bir kaynak.