almagest

• bu kitabin ozgun adi aslinda syntaxis mathematica'dir (mathematical collection). fakat bu kitabi avrupalilardan once islam medeniyeti dillerine cevirmisler ve el-mecisti (en buyuk anlaminda) ismini vermislerdir cevirirken. avrupalilar da boyle bi kitabin varligini islam medeniyetinden ogrendiklerinden arapcadan cevirmis, ozgun halini kullanmamislardir. ve bu ceviri sirasinda da kitabin adi almagest olarak benimsenmistir. tilki sonunda kurkcu dukkanina donmustur ama post degistirerek.
• almagest, onüç kitaptan oluşur; birinci kitap, kanıtlarıyla birlikte yermerkezli dizge'nin anaçizgilerini verir; ikinci kitap, menelaus'un teoremiyle, küresel trigonometri bilgilerini ve bir kirişler tablosunu içerir; burada örnek problemler de çözülmüştür; üçüncü kitap, güneş'in hareketini ve yıllık süreyi ve dördüncü kitap ise, ay'ın hareketini ve aylık süreyi konu edinir; beşinci kitap aynı konularla ilgilidir, ay'ın ve güneş'in mesafelerini tartıştığı gibi, bir usturlabın yapılışı ve kullanılışı hakkında da ayrıntılı bilgiler sunar; altıncı kitap'ta gezegenlerin kavuşumları ve karşılaşımları incelenir ve güneş ve ay tutulmalarına temas edilir; yedinci ve sekizinci kitap, durağan yıldızlarla ilgilidir, meşhur presesyon tartışmasını, ptolemaios'un durağan yıldızlar katalogunu ve bir gök küresi âleti yapabilmek için gerekli olan yöntem bilgisini içerir; geriye kalan beş kitap ise devingen yıldızların, yani gezegenlerin hareketlerine tahsis edilmiştir ve yapıtın en özgün kısmıdır.
  batlamyus, bu eserinde anaçizgileriyle göksel olguları anlamlandırmak maksadıyla kurmuş olduğu geometrik kuramı tanıtmaktadır; aristoteles fiziğini temele alan bu kuramda, evren küreseldir ve yer bu evrenin merkezinde hareketsiz olarak durmaktadır. şayet günlük veya yıllık görünümler yer'in hareketleri sonucunda meydana gelseydi, her şey uzaya saçılır ve yer parçalanırdı. ay, merkür, venüs, güneş, mars, jüpiter, satürn ve sabit yıldızlar yer'in çevresinde, muntazam hızlarla, dairesel hareketler yaparlar. sabit yıldızlar küresi evrenin sonudur.
  ancak, yer'in merkezde olduğu ve gök cisimlerinin de onun çevresinde muntazam bir şekilde dolandıkları kabul edildiğinde, kuramın bazı gözlemleri, örneğin ay ve güneş'in yer'e yaklaşıp uzaklaşmalarını, bazen hızlı, bazen yavaş hareket etmelerini açıklaması olanaksızdı. bunun için batlamyus yer'i belli bir ölçüde merkezden kaydırmıştır. klasik astronomide bu düzenek (eksantrik) dış merkezli düzenek olarak adlandırılır. gezegenlerin gökyüzünde ilmek atmalarını, yani durmalarını ve geriye dönmelerini açıklamak için de, (episikl) taşıyıcı düzenek adı verilen başka bir düzenek daha kabul etmiştir.
  batlamyus, almagest'in girişinde trigonometriye ilişkin kapsamlı bilgiler vermiştir; çünkü küresel astronominin sınırları içinde kalan klasik astronomiye ait hesaplamalar, küresel geometriye dayanmaktadır. batlamyus'tan yaklaşık olarak üç asır önce yaşamış olan hipparkhos (m. ö. 150) açıların kirişlerle ölçülebileceğini bildirmiş ve bir kirişler cetveli hazırlamıştı; ancak bu konuya ilişkin yapıtı kaybolduğundan, bu cetveli nasıl düzenlediği bilinmemektedir. bazı yayların kirişlerinin bulunması çok kolaydı ve bu kirişlere ana kirişler adı verilmişti; ama bunların dışındaki yayların kirişlerinin bulunması uzun işlemleri gerektiriyordu. bu nedenle batlamyus kirişler cetvelini hazırlarken bir dairenin içine çizilmiş dörtgenlere ilişkin batlamyus teoremi'ni (ab . cd + ad . bc = ac . bd) kullanmak suretiyle, açılar toplamı ve farkının kirişlerini (kiriş (a-b), kiriş (a+b), kiriş a/2 , kiriş 2a gibi) bulma yoluna gitmişti.
• bu kitap bilimsel olarak yazılan ilk astronomi kitabıdır. bu nedenledir ki uzun zaman boyunca (bkz: ronesans) referans kitabı olarak kalmayı başarmıştır.
  
  leonardo da vinci ye ilham kaynagi olan iki kitaptan biridir.
• bahsi geçen katalog'da 48 takımyıldiz listelenmiştir. bugün bile halen takimyildizlar anılırken batlamyus'un verdiği adlar kullanılmaktadır.
• sozlukte tanisip birbirimize dinleyecek grup tavsiyeleri verirken, zaten birbirimizi dort yildir tanidigimiz, ayni okul/bolumden oldugumuz ve dahasi daha gecen hafta yaptigimiz raki balik olayinda yine muzik muhabbetine girdigimiz ortaya cikan yazar.
• bazı açılardan tek yumurta gibi olsak da başka açıdan birimizin ötekinin kötü ikizi gibi görünmekte. belki geezer buttler sevmesi beni böyle yanlış düşüncelere sevketmiştir, tartışılabilir.
• bir quantum gibi hareket eden, ne zaman nerede olduğu etrafındakiler tarafından anlaşılamayan, yeri belirlense de momentumu ölçülemeyen; ortada bir cam, bir kontraplak bir sunta panel ile bile bölmelenmemiş karşı masamda yirmi kusür yaşına gelip hala gizmolarla uğraşan hayri gülle.
• ne geçen sene ne de gelecek sene new york'ta bulunmak istemediğini ani bir biçimde ileri süren, bu yıl karşımdaki masada quantum mekaniği üzerine koçaklama yapmak yerine kanada'da kıçını dondurabilecekken^* bunu da yapmayan; ama makarnanın hasını yapan, hayvansal yağa elini sürmeyen, iki senedir^* odamdaki ikinci kişi.
  harita kullanmadan yönünü ve yerini tayin edebilmektedir. nice köprülerin üzerinden, nice kulelerin dibinden birlikte geçmişliğimiz vardır. iz bilmeze yol göstermiştir.
  bir de, konuyla pek ilgisi yok ama... (bkz: koreli oda arkadaşı)
• düğünlere çağırılmaması gereken insan. damat ve gelini sürekli markaja alıp yemek yedirmemeyi kendine görev edinmiş.
• (bkz: sosiolinguistic studies on eksi sozluk)