adak

• arkadaş zekâi özger’in şiiri.
  
  (22 ocak milli güvenlik kurulu toplantısından sonra) 24 ocak 1971’de demirel hükümeti binlerce polis ve onların himayesindeki komandolar ile sbf yurdunu basar.
  
  giriş katından en üst kata kadar gaz bombaları ve silahla taramalara karşılık, gün boyu ve akşama kadar tam bir barikat savaşı verilir. en sonunda çatıdaki 25 kişi de teslim olur.
  
  bu arada polis kız yurdu bölümüne de saldırmış, her şeyi kırıp dökmüş, hatta tecavüze kadar götürmüş.
  
  ancak polis şeflerinin öğrencilere dokunulmayacağı sözü verildikten sonra polis yurda tamamen hâkim olabilmiş. verilen şeref sözüne rağmen kız erkek 314 öğrenci altıncı kattan en alt kata kadar coplar altında sürüklenmişler, alt katta da faşistlerin saldırısına maruz kalmışlar.
  
  314 öğrenciye, ertesi gün sabaha kadar da toplum polisi karargâhında dayak ve işkence sürmüştür. (aydınlık sosyalist dergi’den [şubat, 1971] özetledim.)
  
  işte arkadaş zekâi bu polis baskınını (ki baskında başına yediği coplardan kaynaklandığı sanılan beyin kanaması sonucu mayıs 1973’te yürürken düşüp ölecektir) anlatır “adak” şiirinde...
  
  daha önce verilmiş bir şiir ama, bir kez daha verilmesinde ve defalarca okunmasında yarar var.
  
  .
  
  adak
  
  -yurtlarını yiğitçe savunanlara-
  
  1.
  nasıl anlatsam
  değil, nasıl başlatsam
  o şanlı günü
  gecenin oynayışını
  çılgın güruhu
  kanlı düşmanı
  
  2.
  biz üçyüz yurtseverdik
  üçyüz antlı yurt bekçisi
  umutla beslerdik kanımızı
  yediğimiz al alma
  içtiğimiz nar suyu
  her birimiz bir çiçek
  büyütürdük, görevimizdi bu
  sevgiyle sökerdik ayrıkotlarını toprağın
  sevgiyle ayıklardık yaramaz kurtlarını
  açsın diye en güzel çiçek
  
  3.
  biz üçyüz yurtseverdik
  bir gün sularken çiçeklerimizi
  üçbin kişilik düşman ordusu
  ve onun paralı sivil askerleri
  saldırdılar yurdumuza
  
  birden bastırıldık
  kötü bastırıldık
  ikindi güneşi vururken yüreklerimize
  ve onunla beslerken çiçeklerimizi
  ama andımız vardı üçyüz çiçeğe
  vermiyecektik onu açtıran toprağı
  bu yurdu, büyütüp göverten gövdemizi
  
  silahımız çiçeklerdi
  cephanemiz yüreğimiz
  sayımız azdı ama
  korkumuz yoktu,
  
  kaç saat vuruştuk
  kaç yüzyıl saat
  sayımızın azlığına
  düşmanın çoğunluğuna bakmadan
  kan tutmuş üçbin düşmana
  üçyüz yurtsever
  
  daha da vuruşurduk
  daha kaç yüzyıl saat
  ah aymaz gece, oynaş gece
  iğrenç karanlığıyla gelince
  yurdumuzun yarısı düşman eline geçti
  üçyüz yurtsever yarısı düşman eline geçti
  
  gözü dönmüş, kan tutmuş
  çılgın güruh
  kanlı düşman
  öfkesini tutsak ettiklerinden alırken
  direnmek onları feda etmek demekti
  ah kalleş gece, kancık gece
  sonunda teslim olduk işbirlikçi karanlığa
  
  ama kul aşkına söylemeli
  iyi direndik düşmana
  üçyüz açılmış çiçek aşkına
  iyi dayandık üçbin düşmana
  
  4.
  düşman ordusunun küçükbaşlarından biri
  elinde bir aygıtla bağırıyordu
  -söz veriyoruz, namus sözü
  namus sözü, kimseye dokunulmayacak
  kimseye vurulmayacak, hiçkimse dövülmiyecek
  teslim olun namus sözü
  
  biliyorduk hepimiz
  geçersek ellerine
  korkunç dövülme ve işkenceler...
  ama namus sözü verdi bir baş
  dokunulmayacaktı kılımıza bile
  
  düşmanın namuslusu
  itin kudurmuşu
  
  ah şaşırıyorum nasıl ölmediğimize
  üçbin kişilik düşman ordusu
  ve onun paralı sivil askerleri
  azgın düşman
  çılgın güruh
  kan mı tuttu sizi
  
  vurdular, kötü vurdular
  ne savaş kuralları
  ne insanlık onuru
  kara tarihlerinin
  iğrenç bir zaferini daha
  gövdemize kazdılar
  
  gayrı bu kazıyla büyüyecek gövdelerimiz
  biliyerek bilincimizin öfkeli keskinliğini
  
  5.
  bu vuruşmada ölü vermedik
  ama ant içtik üçyüz yaralı
  başlatmak için büyük savaşı
  çoğaltıcaz üçyüzleri
  
  açıncaya kadar en güzel çiçek
• atil yilmaz'in yönettiği tarik akan, necla nazir ve yaman okay'ın baş rolllerini paylaştıkları bi dramatiksi filmdi...
  
  film gerçek bi olaydan uyarlanmıştır... bilmem ne köyünde, hırsızlıkla suçlanıp hapse giren baş artiz [tarık akan], "şurdan bi kurtulursam oğlumu sana kurban edeceğim" diyerekten adak adar... adağını mutlaka yerine getirmek zorundadır, din öyle "kandırdıım" oynamaya gelmez, adam bunalımlar yaşar, kadın 2,5 aylık çocuğunun kesileceğini bilince delirir falan... çok acıklanmış, hayret ile, haşyet ile izlemiştik...
  
  filmin arasına, "belge" mahiyetinde görüntüler, halktan yorumlar, adamın psikolojisiyle ilgili açıklamalar yerleştirilmiştir, bu da bi değişik denemedir, türg sineması adına... bence tarık akan bu filmde en başarılı rollerinden birindedir, bi de pehlivan vardır aynı döneme ait, o da güzel performanstır...
• yönetmenliğini atıf yılmaz'ın yaptığı film. aslında film demek yanlış olur, nitekim belgesel niteliği de taşır. film içinde olayın gerçek tanıklarıyla yapılan röportajlara da yer verilmiştir. bu kısımdan emin değilim yine de, belki tanıklar da oyuncudur ama görüntülerin siyah beyaz olması bana gerçek olduğunu düşündürdü. tanıklar gerçek olmasa da film belgesel özelliğini yitirmiyor tabi, en nihayetinde gerçek bir olayı anlatıyor.
  
  filmin konusu, 2 aylık oğlunu tanrıya adak adayan dindar bir babanın hikayesidir. oğlunu öldürdükten sonra adam hapse düşer ve avukatları adamın idamdan kurtulması için mantıklı bir neden arar. babaya şu şekilde telkinde bulunurlar. "oğlunu gayrı meşru olduğundan şüphe ettiğin için öldürdüğünü söyle" derler. ama adam kabul etmez. "oğlum olduğundan eminim" der ve cinayet işlemediğini, adağı yerine getirdiğini düşünür.
  
  bunun üzerine babanın akli dengesinin yerinde olmadığı düşünülür ve çeşitli testler yaptırılır. ancak test sonuçlarında akıl sağlığının yerinde olduğu anlaşılır.
  
  son olarak avukatları adama, oğlunu öldürdüğü zaman hasta olduğunu ve sağlıklı düşünemediğini söylemesi yönünde telkinlerde bulunur. aksi takdirde adama idam edileceğini söylerler. adam da avukatlarının dediğini yapar ve idamdan kurtulur.
  
  12 yıl hapis yattıktan sonra afla çıkar ancak iki hafta sonra ölür.
  
  olay tüm yalınlığı ile beyaz perdeye aktarılmıştır. olayın gerçek olması filmin sonunda tüylerinizin diken diken olmasına neden olur.
• arkadaş zekai özger şiiridir. 24 ocak 1971 yılında sbf yurduna binlerce polisle yapılan baskını anlatır. polis saldırısına karşı ğrenciler barikat kurarak direnmiş, fakat polis sonunda yurda girmiş ve öğrenciler saldırıya, işkenceye varan dayaklara maruz kalmışlardır.
  
  bu baskında arkadaş zekai özger'de gözaltına alınmış, ağır işkence görmüştür. arkadaşlarının ve ailesinin anlatımına göre tüm vucudu ve kafasında siyahlaşmamış yer yoktur. iki yıl sonra yol ortasında beyin kanaması geçirmesine bu işkencenin sebep olduğu düşünülmektedir.
  
  -yurtlarını yiğitçe savunanlara-
  
  1.
  nasıl anlatsam
  değil, nasıl başlatsam
  o şanlı günü
  gecenin oynayışını
  çılgın güruhu
  kanlı düşmanı
  
  2.
  biz üçyüz yurtseverdik
  üçyüz antlı yurt bekçisi
  umutla beslerdik kanımızı
  yediğimiz al alma
  içtiğimiz nar suyu
  her birimiz bir çiçek
  büyütürdük, görevimizdi bu
  sevgiyle sökerdik ayrıkotlarını toprağın
  sevgiyle ayıklardık yaramaz kurtlarını
  açsın diye en güzel çiçek
  
  3.
  biz üçyüz yurtseverdik
  bir gün sularken çiçeklerimizi
  üçbin kişilik düşman ordusu
  ve onun paralı sivil askerleri
  saldırdılar yurdumuza
  
  birden bastırıldık
  kötü bastırıldık
  ikindi güneşi vururken yüreklerimize
  ve onunla beslerken çiçeklerimizi
  ama andımız vardı üçyüz çiçeğe
  vermiyecektik onu açtıran toprağı
  bu yurdu, büyütüp göverten gövdemizi
  
  silahımız çiçeklerdi
  cephanemiz yüreğimiz
  sayımız azdı ama
  korkumuz yoktu,
  
  kaç saat vuruştuk
  kaç yüzyıl saat
  sayımızın azlığına
  düşmanın çoğunluğuna bakmadan
  kan tutmuş üçbin düşmana
  üçyüz yurtsever
  
  daha da vuruşurduk
  daha kaç yüzyıl saat
  ah aymaz gece, oynaş gece
  iğrenç karanlığıyla gelince
  yurdumuzun yarısı düşman eline geçti
  üçyüz yurtsever yarısı düşman eline geçti
  
  gözü dönmüş, kan tutmuş
  çılgın güruh
  kanlı düşman
  öfkesini tutsak ettiklerinden alırken
  direnmek onları feda etmek demekti
  ah kalleş gece, kancık gece
  sonunda teslim olduk işbirlikçi karanlığa
  
  ama kul aşkına söylemeli
  iyi direndik düşmana
  üçyüz açılmış çiçek aşkına
  iyi dayandık üçbin düşmana
  
  4.
  düşman ordusunun küçükbaşlarından biri
  elinde bir aygıtla bağırıyordu
  -söz veriyoruz, namus sözü
  namus sözü, kimseye dokunulmayacak
  kimseye vurulmayacak, hiçkimse dövülmiyecek
  teslim olun namus sözü
  
  biliyorduk hepimiz
  geçersek ellerine
  korkunç dövülme ve işkenceler...
  ama namus sözü verdi bir baş
  dokunulmayacaktı kılımıza bile
  
  düşmanın namuslusu
  itin kudurmuşu
  
  ah şaşırıyorum nasıl ölmediğimize
  
  üçbin kişilik düşman ordusu
  ve onun paralı sivil askerleri
  azgın düşman
  çılgın güruh
  kan mı tuttu sizi
  
  vurdular, kötü vurdular
  ne savaş kuralları
  ne insanlık onuru
  kara tarihlerinin
  iğrenç bir zaferini daha
  gözdemize kazdılar
  
  gayrı bu kazıyla büyüyecek gövdelerimiz
  biliyerek bilincimizin öfkeli keskinliğini
  
  5.
  bu vuruşmada ölü vermedik
  ama ant içtik üçyüz yaralı
  başlatmak için büyük savaşı
  çoğaltıcaz üçyüzleri
  
  açıncaya kadar en güzel çiçek
  
  kaynak: sakalsız bir oğlanın tragedyası, ve yayınevi, 4.basım, nisan 2016 syf:69-72
• dinen hiçbir hükmü yoktur işin başında. yani bir şey için adakta bulun ve iş lehine sonuçlansın gibi bir yönerge yoktur meydanda. fakat adakta bulunduğunda iş vacip olur. kişinin dertsiz başına dert almasından başka bir şey değildir bu adak meselesi.
  
  ilginç olan ise, çok önemli bir dini ritüelmiş gibi icra edilmesi.
  
  ahh telli baba
• izel'in en sonunda spotify' a düşmüş albümü. aç baştan sona dinle, misss.
• atıf yılmaz'ın filmlerinden biri.
  
  oğlunu tanrısına kurban eden adamın hikâyesi ibrahim ve ishak kıssasının çehovyen bir yorumudur. baba (tarık akan) gayet yalın bir içgüdüyle çocuğunu kurban ederse de ne köylüler, ne çevresi, ne mahkeme, ne aydınlar, ne de medya bu garip olayı anlamlandırabilip bir çerçeveye oturtabileceklerdir -ki herkes değişik yorumlarda bulunur ve çıkarsamalar yapar. zaten bu memlekette herkesin her konuda bir fikri muhakkak vardır! özünde kişi konuya hakim olmasa bile durum değişmez.
  
  aslında şunu demeye getirir film: kutsal kitaplardaki mesellere hiç sorgulamadan inanıyorsunuz da 20. asırda bir babanın oğlunu tanrıya kurban edişine neden inanmak, onu neden anlamak istemiyorsunuz?!
  
  şimdilik kaydıyla öteki atıf yılmaz filmleri:
  
  (bkz: bir yudum sevgi /@hanging rock)
  (bkz: cemo /@hanging rock)
  (bkz: dul bir kadın /@hanging rock)
  (bkz: düş gezginleri /@hanging rock)
  (bkz: hep o şarkı /@hanging rock)
  (bkz: kadının adı yok /@hanging rock)
  (bkz: utanç /@hanging rock)
• izel'in kesinlikle en güzel albümü. içindeki bütün şarkılar güzeldir. özellikle 1,2,3,5,7,8 numaralı şarkılar harikadır.
  
  01 hasretim
  02 bıktım
  03 ah yandım
  04 mesken
  05 yakışıklım
  06 yana yakıla
  07 adak
  08 biz hep böyleyiz
  09 tutun ellerimden
  10 bas damarıma
• 1979 yapimi film. olayin gercek kahramaninin adi erzurum pelitli koyu'nden muslum kara'dir.
• eski ege adetlerinden. çocuklar sokakta, camide, okulda bulunur kaşıklarınızı alın ve falanın evine gelin adak var diye çağırılır sadece çocuklara genelde tavuk ve bulgur pilavından oluşan bir yemek verilirdi. evden kaşığını kapan çocuk o eve koşardı ve kocaman sofralarda gülüşerek yemeklerini yerlerdi. yakın komşularada tepsilerle bu yemekten gönderilirdi. adı adak olsada her zaman bir adak için verilmezdi bu yemek bazen de hayır için verilirdi ama adı her zaman adaktı. eline kaşığını alan çocuklar diğerlerine haber verirdi hadiii adağa gidiyoruz diye. çok güzeldi çok...