yakutça *
-
günümüzde 300.000 civarinda konusucusu olan kiril alfabesiyle yazilan dil.
-
yakut türkçesi, türk lehçeleri arasında anlaşılabilirlik bakımından çuvaş türkçesi ile beraber en düşük oranı kapsamaktadır. bunun başlıca nedenlerinden biri, yakutçada %50 civarında moğolcadan geçen alıntı sözcük bulunmasıdır.
-
(bkz: yakutistan)
-
türkiye türkçesinden ve diğer şivelerden çok farklı olmasının sebebi olan türkçedir. yakutlar, orhun kitabelerinde kurıkan adıyla geçmektedir. daha sonra kuzeye çekilmişler ve ana türk kütlesiyle bağları kopmuştur. benzerlikleri veya farkları incelemek gerekirse :
türkçe:_____saka t:
ağız_______ayak
ayak_______atak
bacak______but
baş________bas
burun______burun
dergi_______nada
dil__________dıl
dis_________dis
dost________cöge
dudak_______uvaz
el___________eli
erkek________toyon
göz_________karak
hatun_______kotun
kaş_________kas
kirpik_______gılamas
kol_________kol
kulak_______kulgah
parmak_____darbak
sağol_______bahıba
tırnak_______tıgırak
yagmur_____sambır
yıl__________sıl
yurt_________surt
yüz__________süs -
türkçenin tarihi dönemleri altayca, en eski türkçe, ilk türkçe, eski türkçe, orta türkçe, yeni türkçe, modern-çağdaş türkçe olarak sıralanabilir. ilk üç bölümü hakkında türkçenin bilinen kendine ait kaynakları yoktur. ilk türkçe çağına ait bir çin kaynağında bulunan "süke tılıkang bukukku tutang" gibi lir/ana batı türkçesi lehçesi ait bir cümle bulunmuştur. bunun göstergesi "en geç" ilk türkçe çağında türkçe ana batı türkçesi ve ana doğu türkçesi olarak ikiye ayrılmıştır. bugün yakutça da türkiye türkçesi de "ana doğu türkçesi" lehçesi olup, yakutça ve halaçça bu grubun iki lehçesidir. çuvaşça lir yani "ana batı türkçesinin" tek lehçesi olup günümüze, hun, proto-bulgar, avarlar, hazarlar, sabirler belki de peçeneklerin yadigarları olarak kalmışlardır.
-
bir tanıdığımın kafayı sıyırıp 2 senede öğrendiği şu an deliler gibi konuşabildiği hakkında kaynak bulmanın neredeyse imkansız olduğu lehçe...
-
mükemmel bir şekilde konuşup yazabildiğim dil.
-
-
dünyada yaklaşık 450 bin kişi tarafından konuşulan ve bahador alast isimli youtuber'ın kanada'da yaşayan bir türk* ile bir yakutu* buluşturup türkçe ile benzerlikleri karşılaştırdığı dil.
proto-türkçe'nin altında, ana türkçe*** taksonu içinde şor, tuva ve dolgan dillerini de barındıran kuzeydoğu türkçesi* alt dalına aittir. günümüz türkçesi ise güneybatı türkçesi'nden* evrilmiştir. birbirlerine uzak alt dallarda olmasına rağmen, proto-türkçe kökenli sözcüklerde türkçe ile halen büyük benzerliklerini korumaktadır (birtakım ses dönüşümleri hariç). oğuzlar anadolu'ya göçleri esnasında arapça ve farsçadan bu kadar çok etkilenmeselerdi şu anda anadolu türkçesi diğer türkçelerden bu kadar kopuk olmayacaktı.
bahador alast'ın videosuna buradan ulaşabilirsiniz.
yakut dili hakkında ansiklopedik bilgi ve proto-türkçe, ortak türkçe, anadolu türkçesi ve yakut türkçesi sözcüklerin karşılaştırmaları için de vikipedi'ye buradan. -
hakkında oldukça detaylı bilgileri şu linkten bulabilirsiniz:
https://tr.m.wikipedia.org/wiki/yakutça
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap