vox dei vox populi

• giriş için (bkz: vox populi vox dei/@ttg)
  
  vox populi vox dei'nin evrimleşmiş hali. vox populi vox dei halkın söylediğinin tanrının sözü olduğunu, haliyle kesin doğru olduğunu öne sürer. ayrıca insanoğluna suni bir güven kazandırır. ancak yüzyıllar içerisinde bu söz defalarca yanlışlanmıştır. bu da toplumlar için yeni bir suni güven kaynağı arayışını doğurmuştur.
  üstelik toplumların kontrolünü zorlaştıran bir düşünce tarzıdır vox populi vox dei. buna göre bir iddianın doğruluğu, uygunluğu ispatlanmak isteniyorsa bu iddia halkın önünde ispatlanmalı, bireyler tek tek ikna edilmelidir. (antik yunan'da yaşamayan hiçbir insanın uğraşacağı iş değil)
  
  işte bu noktada yardımımıza vox dei vox populi koşuyor. buna göre hakkın sözü dinler ve peygamberler aracılığıyla halka iletilmiştir. dindar olan halk da her düşüncesini, her ideolojisinin bu dine göre değerlendirir, her yargısını bu dine göre verir. dayanağı temelde hakkın sözü olduğu için de asla yanlış yapmaz. zaten mutlak doğru bir tanrıya inanması, kendisinin tanrının sözünü kullanarak yaptığı işlerde yanlış yapabileceğine inanmasını otomatik olarak engeller. eğer yanlış yaparsa (ki yapacaktır) bunu tanrının hikmetine bağlar ve yaptığı yanlışın esasında ne kadar doğru olduğunun anlaşılması için zamana ihtiyaç olduğunu ya da insanın anlama kapasitesinin bunu kavramaya yetmeyeceğini savunur.
  
  üstelik vox dei vox populi sadece halkın değil halkı yöneten ve yönlendirmek isteyenlerin de amaçlarına hizmet etmektedir. bu inanca göre bir ifadenin doğruluğunun, uygunluğunun ispatlanması için gerek şart onu halkın her bir bireyine tek tek anlatmak değil, usulca dinin içine hakkın sözüymüşçesine koymaktır. gerisi kendiliğinden gelecektir.
  
  ayrıca dinin de müminlerin tanrının yeryüzündeki halifeler olduğu görüşünü desteklesi vox dei vox populi inancını güçlendirir. ancak tüm bunların ötesinde hem vox populi vox dei hem vox dei vox populi inancını geçerli kılan insanın kendi aklını kullanmaması, şayet kullanırsa varacağı bazı sonuçların hatalı olacağını kabul etmemesi ve bunlardan kaynaklanan iflah olmaz bir kendine güvensizlik hissidir.