vata

• bir donem be$ikta$ futbol takimina 1.60'lik boyu ile "hava toplarina hakim forvet" $eklinde kaskallanan futbolcu. siyahi idi. cok oynamadi, belki hic oynamadi, geldi, antrenmanlarda denenip gitti idi. boyu makara konusu olmu$tu medyada...
• ayurvedada üç doshadan biridir.. rüzgarı temsil eder.. vücutta hareket ettiği, tüm biyolojik ve metabolik reaksiyonları düzenlediğine inanılır.. vata hastalıklarının başında solunum, dolaşım ve sinir sistemi rahatsızlıkları gelir..
  
  ince kemik yapısına sahip, kuru ciltli ve az gelişmiş insanlar vata tipindedir..ayrıca hareketli, yaratıcı, sabırsız ve zeki insanlardır.
• ayurvedaya göre sahip olduğum dosha çeşidi. dengede tutmakta fayda vardır yoksa alimallah fırtına gibi esip dağıtan bir doshadır.
• (bkz: vato)
• neden sevilmediğini anlayamadığım dosha çeşidi.
  
  iki farklı hocam iki farklı test yaptı ve ikisinde de çok baskın bir şekilde vata çıktım. beslenme programım, duş alma saatlerim, sabah güne nasıl başlayacağım vs vs aklıma gelebilecek her şey buna göre programlandı. dikkat dağınıklığımın ve bazı delirtici özelliklerimin sebebinin dengeyi tamamen bozmamdan kaynaklandığını öğrendim. şu an onu dengelemek için yoğun bir çalışma yapıyoruz ama benim sinirimi bozan başka bir konu..
  
  sürekli olarak "vata olmasaydın keşke" laflarını duymak artık canımı sıkmaya başladı. diğer dosha'lardan farkı ne gerçekten merak ediyorum.
• topraklanmak, sakinlik ve teskin edici müzik ya da aktiviteler, yoga, meditasyon vata dengesizligi(aşırı vata) için iyidir.
  
  sıcak yemek yenmeli, seçilen yiyecekler besleyici, bol yağ (mümkünse doymuşyag olmalı ama asla hidrojenize değil) ve protein içermeli, yeme saatleri düzenli olmalı. aşırı ve yorucu spordan kaçınmalı vucudunu tığ gibi zayıf kesinlikle bırakmamalıdır.
  
  kahve çay kola gibi kafeinli içeceklerden, alkol ve nikotinden de tüm doshalar gibi vata da kaçınmalı.
  
  düzenli hayatı olmalı. bağırsaklarını da bu düzene alıştırmalıdır.
  
  bol sıvı tüketimi önemlidir. sıvılar sıcak olmalıdır. ısıtıcı baharatlar önerilebilir. tarçın zencefil kimyon çemen rezene kakule gibi.
  
  vucut daima sıcak ve nemli tutulmalı, özellikle bacak ve ayaklara gerekirse sıcak su torbası konmalıdır.
  
  kısaca vata soğuk, mobil, hızlı, havasal, etherik ve kurudur. dengesizliğinde görülen sıkıntıları anlamak ve gidermek için bu niteliklerin tersleri hayata geçirilmeli ve uygulanmalıdır.
• dahil olduğum grup. hakkında detaylı bir açıklama;
  
  vata, sanskrit dilinde hava demek ve bedendeki vata 5 element arasından eter ve havanın karışımıdır. vata, bedende hava ve boşluk olarak var olur ve bedenin bütün sistemlerinin hareketinden sorumludur.
  
  bedende hem azlığı hem de çokluğu sorunlara yol açar bu yüzden dengede kalması gerekir. vata dengesi bozulunca bu bedene ve zihne bazı rahatsızlıklar olarak yansır.
  
  vata beden tipine sahip kişiler ya ortalamanın üstünde uzun ya da ortalamanın altında kısadırlar. iyi işleyen bir zihinleri vardır, hemen adapte olabilirler ve yaratıcılıkları güçlüdür. vatanın vücuttaki yeri kalın barsak/kolondur. yaşamın yaşlılık dönemine tekabül eder.
  
  dolaşım sistemi bozukluğu, cilt kuruluğu, damarlarının cilde yakın olması ve ince yağ tabakasına sahip olmak gibi sorunları vardır. en fazla rüzgara maruz kalmaktan, kuru ve soğuk havadan yakınırlar. en fazla sorun yaşadıkları mevsim sonbahardır. o yüzden beslenmeye en fazla dikkat etmeleri gereken zaman sonbahardır. ancak sıcak ve kuru yaz aylarında eğer aşırı kuru beslenirlerse sonbahar başlangıcında vatanın artmış olmasından dolayı vata sorunları yaşarlar.
  
  belli bir günlük rutini izlemek vata için çok yararlıdır; aynı saatte yatıp kalkmak, yemek yemek barsakların da aynı saatte çalışmasını ve düzenli boşaltımı sağlar.
  
  psikolojik olarak genelde sinirli, dinlenemeyen, kendilerini iyi ifade eden, duygusal olarak hassas, korku ve anksiyeteye yakalanan ruh durumlarıyla kolay değişen bir tip çizerler.
  
  gün içinde vatanın en aktif olduğu zamanlar sabahları 2 ve 6 arası ve öğleden sonları 2 ve 6 arasıdır. örneğin çok seyahat etmek özellikle uçak seyahatlari vatayı tetikler. yüksek sesli ortamlar, aralıksız sitimülasyon, uyarıcı ilaçlar, şeker ve alkol vatanın dengesini bozar. dinlenme, ısı ve meditasyon tetiklenmiş vatayı sakinleştirir. yumuşak müzik, iş araları, derin nefes alış teknikleri ve masaj dengesi bozulmuş vatayı dengeler.
  
  soğuk ve kuru yiyecekler ve soğuğa maruz kalmak vatayı irite eder. sıcak ve nemli yemekler iyi gelir.
  
  genelde sonbahar ve kışın yaşanan vata bozuklukları kendilerini aşırı gaz, şişkinlik, tikler, ağrıyan eklemler, cilt ve saç kuruluğu, çabuk kırılan tırnaklar, sinir bozuklukları, kabızlık, zihinsel karışıklık ve kaos olarak gösterirler. bu zihinsel rahatsızlıklar genelde korku, anksiyete veya hafıza kaybına dayalı sorunlardır.
  
  vatayı dengelemek için :
  
  1- kendinizi sıcak tutun.
  
  2- içi ısıtan yemek ve baharatları yiyin.
  
  3- aşırı soğuk hava, yiyecek ve içiceklerden kaçının.
  
  4- yediğiniz pişmemiş yiyecekleri minimumda tutun, özellikle elma ve lahanadan kaçının.
  
  5- fasülye türlerini çok yemeyin.
  
  6- yemeğinizin sıcak ve sulu olmasına dikkat edin. özellikle çorba, sıcak içecekler ve az yağlı pilav çeşitleri ideal.
  
  7- tatlı, ekşi ve tuzlu yemekleri seçmeye dikkat edin.
  
  8- düzenli bir hayat edinin.
  
  9- kendinize olabildiğince güvenli, sakin ve huzurlu bir atmosfer yaratın.
  
  vata tipi kişiler nasıl beslenmeli? ne ve daha da önemlisi nasıl yemeli ? nelere dikkat etmeli? nasıl bir hayat tarzı takip etmeli?
  
  vatalar içinde bulundukları çevreden tutun arkadaşlarıyla ilişkilerine dek her alanda sıcaklık arayan insanlardır. soğuk vata’nın rahat dolaşımını kısıtlar ve sorunlar yaratır. kısacası soğuk ve rüzgar vata’nın düşmanıdır.
  
  vataların sindirim ateşi fazla değildir. çiğ gıdalar daha fazla sindirim ateşi ister. o yüzden soğuk yiyecekler ve pişmemiş gıdalar pek önerilmez. lahana ailesinden yiyecekler, brokoli, karnıbahar, brüksel lahanası gibi gaz yapan sebzeler kesinlikle çiğ yenmemeli. salata olarak yağlı ve limonlu marul salatası ya da buharda pişirilip marine edilmiş sebzeler ideal. eğer vatalar çiğ sebze yemek istiyorlarsa bunun için en uygun zaman yaz aylarıdır.
  
  hububatlardan siyah ve sarı mercimek vataya en uygun olanıdır. ayrıca soya fasülyesi de önerilir.
  
  pişmiş tam hububatlar vatayı yatıştırır. basmati ve kahverengi pilav, yulaf ve buğday ürünleri önerilir. (eğer maya alerjisi yok ise). genelde mayalı ekmekler gaz yapar, o yüzden mayasız ekmek, soda ekmeği, lavaş ekmeği önerilir.
  
  meyvelerden tatlı, sulu, olgunlarından seçerek ( elma, armut, kavun ve kuru meyveler hariç) bol bol yiyebilirler.
  
  yumurtayı kendi başına değil de yemekler içinde tüketmeye çalışmalılar. fazla şeker vataya iyi gelmez. yemekleri susam yağı ya da suyu alınmış tereyağda (ghee) pişirmeleri önerilir. ayçiçek yağı tüm doşalara iyidir.ancak soğuk sıkma olanını bulmaya çalışın, yoksa yine soğuk sıkma zeytinyağı.
  
  baharatlara gelince tarçın, karabiber, zencefil, kişniş, kimyon, tuz, karanfil, ve hardal tohumu vatayı dengeler ve vata beden tipinin sindirim ateşini körükler. fındık, fıstık, ceviz gibi kuruyemişler iyi çiğnenmelidir.
  
  vatalar genelde vejeteryan olmayı seçerler çünkü sindirim sistemleri en zayıf ve düzensiz olan beden tipidirler. iştahları da düzensizdir sık sık öğün atlarlar. vata’nın sempatik sinir sistemi normalden fazla uyarıldığı ve aşırı somastatin hormonu salgıladığı için bu sindirim sisteminin düzenli çalışmasını önler. genelde tüm yiyecekleri özellikle proteini sindirmede güçlük çekerler. protein ihtiyaçlarını beyaz et ve balıktan almaları önerilir ama çok büyük porsiyonlar olmamak kaydıyla. hazmedilemeyen et bedende toksine dönüşüp uzun vadede hastalıklara neden olur.
  
  vatalar hiç kafein almamayı başarırlarsa bu onlar için çok iyi olur. kafein sempatik sinir sistemini sitimüle ederek adrenalin salgılanmasını sağlar. vatalar doğal olarak zaten adrenalin fazlasından sürekli uzayda gibidirler bu yüzden ekstra kafeine hiç ihtiyaçları yoktur.
  
  vataların beslenme oranları 20/40/40 olmalı, 20% protein. 40%karbonhidrat ve 40% yağ.
  
  ne yememiz gerektiğinin dışında nasıl yememiz gerektiği de çok önemli ve bu tüm beden tipleri için geçerlidir. yemek yemek bir ritüel olmalı ve yemek yerken sadece yemek yenmeli. tüm zihin ve bedenimizle yemeğin başında olmalıyız. televizyon seyretmek, konuşmak, okumak ya da yemek düşüncesini zihnimizden alıp götüren her türlü aktivite sindirimimizi negatif etkiler. ayrıca yemek yedikten sonra bir süre dinlenmek ve sindirimin ilk evrelerinde vücudumuza biraz zaman tanımak gerekli. o anlamda akdeniz ülkelerinin öğle yemeği sonrası siesta alışkanlığı çok yerindedir (kapha beden tipi hariç).
  
  ayrıca gün içinde yediğiniz ana öğün öğle yemeği olmalı ve saat 11 ile 2 arasında yenmeli çünkü bu zaman aralığı sindirim sisteminin en iyi çalıştığı zamandır. akşam yemeği daha hafif olup saat 8’den sonra yenmemeli.
  
  egzersize gelince vatalar hafif ve zorlamayan bir egzersiz türü seçmeliler. bu yavaş yoga, t’ai chi, yürüyüş, yüzme, bisiklet olabilir. kendilerini fazla yormadan sık sık dinlenerek spor yapmalılar. egzersiz sonunda canlanmış ve enerji dolu kalmalılar, kollarını kıpırdatacak halleri kalmamış bir hale gelmemeliler.
  
  gece aynı saatte ve erken yatmalılar. vatalara önerildiği gibi bu tüm beden tipleri için geçerlidir. saat 10’da yatarlarsa ancak 11 gibi uyurlar, çünkü maymun misali zihinleri onları yatakta da rahat bırakmaz. zihni dinlendirmenin de yolu var tabi. bunun için meditasyon vata grubundakiler için biçilmiş kaftan.
  
  meditasyon zihin detoxudur. maymunu en azından bir tek şeyle oyalanmaya ikna edip zihni önemli ölçüde dinledirir. vatalara sakinleştrici meditasyon yapmaları önerilir. vata mantraları şrim, ram ve hrim’dir. bunlar ağız içinde alçak sesle tekrarlanırlar.
  
  asana uygulaması; vata grubu asanaları çok sakin, yumuşak ve bir devamlılık içinde yapmalılar. konsantre olmaları gereken şey sakin olmaktır. önce zihinlerini doğru çerçeveye oturtup sonra asanalara başlamalılar. bu yüzden önce 10 dakika meditasyon yapmak iyi bir çözüm olabilir. her asanadan sonra rahatça oturulabilen bir oturma pozisyonuna geçilip kalçalar, kalça kemiği, kolon, bel bölgesine yoğunlaşarak bu bölgelerin gevşemesi sağlanmalı ve 2-3 dakika derin nefes alıp verme tekniği uygulanmalıdır.
  
  surya namaskar (güneşe selam); çok yavaş ve bilinçli bir şekilde bir mantra eşliğinde yapılmalı.
  
  oturma pozisyonları; padmasana (lotus ya da yarım lotus), vajrasana (elmas oturuşu), simhasana (aslan duruşu), virasana (savaşçı oturuşu), siddhasana (bağdaş).
  
  ayaktaki duruşlar; vrksasana(ağaç), trikonasana (üçgen), virabhadrasana (savaşçı) ve tüm ayakta yapılan öne eğilme duruşları.
  
  ters duruşlar; sirsasana (kafa üzeri duruş), viparitakarani(yere yatıp bacakları duvara dayamak)
  
  geriye eğilme duruşları; bhujanganasana (kobra), salabhasana (çekirge )
  
  öne eğilme duruşları; janu sirsasana (kafayı dize değdirme), paşimutanasana, navasana (kayık) ve aynı gruptan diğer duruşlar.
  
  yer duruşlarndan omurga bükme (twist) hareketleri ve en sonunda 15-20 dakikalık bir savasana ile bitirmelidirler. savasana esnasında üstlerine battaniye örtüp gözlerinin üzerine bir mendil koymalıdırlar.
  
  vata olabildiğince stresi azaltan, sinir sistemini rahatlatan rahatlama, gevşeme çalışmalarından ciddi fayda sağlar. örneğin yoga nidra (yogik uyku), derin gevşeme ve masaj vata’yı her anlamda iyileştirir, besler ve dinginleştirir.
  
  kaynak:
  http://www.yogadergisi.com/…yurveda-beden-tipi-vata
• vata baskin kisiler adhd'ye yatkinmis :/