üç birlik kuralı ^*

• aristotelesçi tragedya kuramında, yerde-olayda-zamanda birlik olarak özetlenebilecek; oyunda tek bir olayın, tek bir mekanda geçmesi ve oyunun (tragedyanın) süresi içinde başlayıp bitmesi şeklinde biraz daha ayrıntılı olarak açılabilecek, oldukça uzun bir zaman boyunca uyulmuş olan bir tiyatro kuralı. en zorlayıcı kural olan zaman birliği, (başka bir sürü işlevinin yanısıra) oyunun geçtiği zamandan önce veya oyun mekanından başka bir yerde gerçekleşen olayları izleyicilere anlatan, karakterleri tanıtan koro ile aşılmaya çalışılmıştır.
  
  (bütünüyle kuşkudayım!)
• aristo'ya gore, kusursuz bir trajedide bulunmasi gereken unsurlardan biri. eserde; zaman, mekan ve konuda^* bir birlik saglanmasi gerekir der aristo. eser 24 saatte, tek bir yerde (ornegin bir kale) gecmelidir ve olay orgusu tek bir ana konudan olusmalidir.
• 16. yy a kadar surmustur. shakespear den baslayarak gözden dusmus ve sonra da busbutun birakilmistir.
  
  (bkz: konuda birlik)
  (bkz: yerde birlik)
  (bkz: zamanda birlik)
• 16.yy'dan sonra da devam etmiş, 17. ve 18. yüzyılın sonlarına kadar klasisizmin akımındaki tiyatro eserlerinde kullanılmıştır.
• bu kural ilk defa shakespeare tarfından ihlal edilmekle birlikte, varlığını sürdürmeye klasisizmden sonra da devam etmiştir. aristotales'in bu nuh nebiden kalma kuralı, tiyatroyu yenilelemek iddiasındaki naturalistler tarafından baş tacı edilmiştir; ulaşmak istedikleri o aşırı gerçekçi atmosferi yaratabilmek için oyunlarını bu kuralı göz önünde bulundurarak yazmışlarıdır. naturalistler bu kurala ve dolayısıyla tiyatroya yaptıkları önemli bir katkı ise dördüncü bir birlik bulmaları olmuştur, bu da duyguda birliktir; tüm oyunun tek bir ruh hâli içinde geçmesini anlatır. atmosfere ve ruh hâline yaptıkları vurguyla naturalistler hiç kuşkusuz gerçekçilikten modernizme bir köprü de olmuşlardır.
• çağdaş tiyatroculardan arthur miller oyunlarında üç birlik kuralını bir şekilde işletir.
  
  "özgürlüğün başlıca ve kaçınılmaz niteliği bir durum içinde olmak'tır. durumu betimlemek özgürlüğü zedelemez. jansen öğretisi, üç birlik kuralı, fransız düzyazı sanatının kuralları sanat değildir; hatta bunlar, sanat açısından, birer hiçtir, çünkü yalın bir birleşimle iyi bir ağlatı, iyi bir sahne, hatta iyi bir dize yaratmaları olanaksızdır." jean-paul sartre - edebiyat nedir
• olay: bakınca gözlerimi yeşile boyayan bir gökten
  ırmakları bile ağlatan hüzünle ağıyorum toprağa
  mevsimlerin rûhu varmış, ya rûhumun mevsimleri
  varlığı parçalayan vâroluş menajerlerine bakarsak
  rûhum uzaklara gitmek sevdâsını otogarlara bırakarak
  rûhum aynı ırmakta ıslanmayan günlerin tadına vararak
  gelip konacakmış adı edip olan bir şâirin omuzlarına.
  
  mekân: varlığı yerinden edince bana ne yer kaldı ne yar
  sert rüzgârlar esiyor sözcüklerin üstünde, şapka uçuran
  yar deyince -siz elbet inanmazsınız görmediğinize-
  göğsümde böyle çiçek açıyor bütün uçurumlar
  insana insanı insanla insanca anlatma sanatıymış hayat
  görünce söyleyelim o insana hep birlikte üç kez:
  oley! işte kanlı canlı bir insan, sanki ilk yaratılmış.
  
  zaman: dünyâ günde yedi kez dönermiş çok eskiden
  şimdi bembeyaz sakallarıyla yaşını başını almış günler
  daha eve girmeden musallâya konuyor alelacele
  şimdi acelem var, yetişmem gerek kendi cenâzeme
  hayat zehir zaman panzehir demişti berberim nasuh
  ah o berberler saçımızı sakalımızı değil zamânı tıraş ederler
  siz şimdi nasuh'u da bilmezsiniz, tdk sözlüğünde yok.
  
  özet: insan bir olayla bir mekânda ve zamanla ölür. ^*