tümeller

• skolastik felsefede varliklarin özleri sayilan genel idealar..
  
  ''geneller'', ''evrenseller'' ve ''genel kavramlar'' deyimleriyle anlamlastir. tümeller terimi, ortacagin en buyuk felsefesel kavgasina - gercekcilerle (realizm) adcilar (nominalizm) arasindaki kavgaya - ve skolastigin temellerini sarsmaya neden olmus bir terimdir.
  
  platon, idea'larin, nesnelerin ozleri oldugunu, nesnelerden once ve nesnelerin disinda varbulundugunu, nesnelerden ayri ve nesnel bir varlik tasidiklarini ilerisurmustu.
  
  ortacagin skolastik hiristiyan felsefesinde platon'un bu gorusunu surdurenlere ''gercekciler'' (cunku idea'larin gercek varliklar oldugunu soyluyorlardi), platon'un bu gorusune karsi cikanlara adcilar (cunku idea'larin gercek olamayip birer addan ibaret bulundugunu soyluyorlardi) denir.
  
  bunlarin arasindaki kavga skolastigin temellerini sarsmis ve cokusunun onkosullarini hazirlamistir. cunku tumeller gercek sayilmazsa basta tanri kavrami olmak uzere dinsel dogmalarin hic bir gerceklikleri kalmaz. ''gercek'' teriminin bu platoncu ters anlaminin kaynagi, elea ogretisidir. varlık ve varoluş kavramlari arasindaki unlu idealist ayrim da ayni kaynaktan turemistir.
  ---
  (alıntı: felsefe sözlüğü / orhan hançerlioğlu)
  
  (bkz: tümeller tartışması)
  (bkz: elea okulu)
• tümelci olduğu için isa tartışmalarda baştan bir sıfır önde oluyor. isa yer yer felsefi bir tartışmacı, ama çoğunlukla retorikçi. dinsel retorikçi. bir tür sonsuz uzlaşmazcılık bu. isa nasıl mazlum imgesiyse aynı zamanda taslak zalim imgesidir. inatçı, talepkar olduğundan, yüksek standartlardan, sabit fikirlilikten. "başkaldırıyı çok uzatırsan zalim hükümdar olursun."
  
  "varolan tikel şeyleri tanımamızın dışında tümeller adını vereceğimiz şeyleri de, yani, aklık, çeşitlilik, kardeşlik v.b. gibi genel ideleri de tanırız. (...) tümelleri farketmeye kavramak kavranan bir tümele de kavram denir." bertrand russel - felsefe sorunları
  
  "idea sözcüğü, zaman içinde, platon'un "idea"larına uygulandıklarında çok yanıltıcı olan çağrışımlar kazandı. bu yüzden, platon'un düşündüğü anlamda, biz idea sözcüğü yerine "tümel" sözcüğünü kullanacağız." bertrand russel - felsefe sorunları
  
  "böylece düşünce ve duygular, zihinsel ve fiziksel nesneler varolurlar. fakat tümeller bu anlamda varolmazlar, onların olduklarını ya da varlıkları bulunduğunu söyleyeceğiz ki, burada "varlık", zaman dışı olarak, "varoluşun" karşıtıdır." bertrand russel - felsefe sorunları
  
  "her a priori bilginin konusu yalnızca tümeller arasındaki bağıntılardır." bertrand russel - felsefe sorunları
  
  (ilk giri tarihi: 24.4.2020)
  
  (bkz: tümeller tartışması)
  (bkz: tümel/@ibisile), tümel kavram