rami mehmed paşa

• ikinci mustafa döneminde 7 ay vezir-i azamlık yapan kişi. bu kısa süreli sadaretinde pek çok önemli olaylara karışmıştır.
  
  1655 yılında doğdu. gençlik döneminde bir müddet suyolculuk yaptıktan sonra divan-ı hümayun kalemi'ne girdi ve kısa sürede katipliğe yükseldi. 1683-84 yıllarında kaptan-ı derya musahip mustafa paşa'nın maiyetine katıldı. paşa'nın vefatından sonra tekrar divan-ı hümayun'a döndü. 1694 senesinde reisülküttaplığa tayin edildi. ancak vezir-i azam elmas mehmed paşa ile sürtüşünce azledildi. elmas mehmed paşa'nın zenta savaşı'ndaki ölümünden sonra yerine gelen amcazade hüseyin paşa kendisini tekrar reisülküttaplığa getirdi. (1697)
  
  1699'daki karlofça antlaşması öncesi yapılan müzakerelerde delegelik yaptı. bu müzakerelerdeki tutumu yönetici zümre tarafından takdirle karşılandı. sultan ikinci mustafa'nın övgüsüne mazhar oldu.
  
  vezir-i azam amcazade hüseyin paşa'dan sonra sadarete gelen daltaban mustafa paşa ile yıldızı barışmadı. paşa, kendisini azledip ve sürmek istediğinde devreye şeyhülislam feyzullah efendi girdi. vezir-i azamın bu girişimini engelledi. bu olaydan sonra rami mehmed ile şeyhülislam feyzullah efendi, veziriazam daltaban mustafa paşa'yı devirmek için işbirliğine gitti. şeyhülislamın girişimleriyle rami mehmed, 1702 senesi aralık ayında kubbe veziri oldu. kısa bir süre sonra daltaban mustafa paşa görevinden azlettirilip, katlettirildi. 1703 senesinin ocak ayında da vezir-i azamlığa getirildi.
  
  rami mehmed paşa sadarete yükselmişti lakin şeyhülislamın baskısından dolayı bir türlü kendi başına görevini icra edemiyordu. bu baskıdan yıldığından şeyhülislam'ın gücünü kırmak için sadaret kaymakamı moralı hasan paşa ile işbirliği yaparak birtakım tertiplere kalkıştı. bu ikili ilk olarak cebecileri isyana teşvik etti. cebecilerin başlattığı isyana kısa sürede yeniçeriler, seyyidler, medrese öğrencileri, tüccarlar, esnaflar katıldı ve isyan tüm payitahta yayıldı. bu isyan esnasında sultan ikinci mustafa, rami mehmed paşa ve şeyhülislam feyzullah efendi edirne'deydi.
  isyancılar vezir-i azam ve şeyhülislamlığa yeni tayinler yaptı. bunu da edirne'ye bir heyet göndererek padişaha bildirmek istediler. ancak bu heyeti padişahtan gizli olarak şeyhülislam feyzullah efendi tutuklattı. bu olayı geç öğrenen ikinci mustafa, şeyhülislamı azledip, erzurum'a gönderme kararı aldı. bir yandan da isyancılarla uzlaşmaya çalıştı ancak artık çok geçti. heyetin tutuklanması asileri daha da öfkelendirmişti. asilerin hedefi artık saltanat makamı olmuştu.
  60.000 civarındaki asi kuvvetler, edirne'ye doğru harekete geçti. silivri'ye vardıklarında asi liderler arasında bir toplantı yapıldı ve şehzade ahmed'i tahta geçirmeye karar verdiler. ikinci mustafa, çorlu'ya asker sevk etti fakat başarı sağlanamadı. nitekim edirne'deki askerlerin asilerin tarafına geçmesiyle ikinci mustafa tahtı kardeşi üçüncü ahmet'e bırakmak zorunda kaldı. ikinci mustafa'nın tahttan çekilmesiyle rami mehmed paşa ve feyzullah efendi kaçmaya çalıştı. rami mehmed paçayı kurtarsa da feyzullah efendi yakalandı, çeşitli işkencelere uğradı ve katledildi.
  ayrıntılı bilgi için (bkz: edirne vakası) (bkz: edirne olayı) (bkz: feyzullah efendi vakası)
  
  rami mehmed kaçtıktan sonra vezir-i azamlıktan feragat etmiş sayıldı. bir süre saklandıktan sonra yeni vezir-i azama ve şeyhülislama rüşvet vererek kendini affettirdi. kıbrıs'a vali olarak tayin edildi. kısa bir süre sonra da mısır valiliğine tayin edildi. mısır'daki görevinde başarısız olunca azledildi. kendisine rodos'ta ikamet etmesi emredildi. rodos yolundayken de vefat etti. (1708)
  
  7 aylık sadaretinde: vidin ve temeşvar'daki nüfusu yeniden arttırıp, bölgedeki tarımsal faaliyeti yeniden canlandırmıştır. bağdat valisine ödenek sağlayıp, asi arap aşiretleri merkezi yönetimle barıştırıp hac yolunun güvenliğini sağlamıştır. kumaş imalatçılarına destek verip avrupa'ya olan bağımlılığı kırmak istemiştir. istanbul'da bir kumaş fabrikası kurdurmuştur. edirne'deki su sorunu çözmek için su bentlerini ve su yollarını ıslah etmiştir.
  
  kaynaklar:
  tdv islam ansiklopedisi - ''rami mehmed paşa'' ve ''edirne vak'ası'' maddeleri.
  ali sevim, yaşar yücel - türkiye tarihi, 3. cilt, türk tarih kurumu yayınları, 1991.