pinatubo

• filipinlerde bulunan bir yanardağ. başa sık sık bela olmasıyla bilinir. deli sikmiş gibi durup durup patlar bu dağ.
• 1991 yılında patladığında küresel iklim değişikliğine sebep olmuş yanardağdır. 1991-92 kışının aşırı soğuk geçmesine sebep olmuştur. o kış mersin'de kar yağdığına bizzat şahit olmuştum.
• pinatubo yanardağı manilaya yaklaşık 3 4 saatlik araç yolculuğu mesafesinde luzon bölgesinde capas tarlac ya da zambales denilen bir yerde bulunuyor. 1991 de patlayarak dağın etrafındaki zambales denilen , neredeyse bütün bölgeyi yakmış küller diyarına çevirmiştir. doğa bununla kalmamış akabinde günlerce süren sağnak yağışla havada uçuşan tüm külü yere indirmiş bölgeyi resmen külden bir çamur deryasına döndürmüştür. resmi rakamlar 1000 e yakın insan öldüğünü söylüyor fakat yerliler bundan çok daha fazlası olduğunu iddaa etmekte. maniladan 3 4 saatlik araç yolculuğu sonrasında araç değiştirerek 4 x 4 araçlarla 2 saate yakın tüm o küle dönüşmüş araziyi geçiyorsunuz. mad max filmindeki sarı ortamı düşün. şimdi onu griye çevir öyle acayip filmlerden çıkmış gibi bir ortamı geçtikten sonra akabinde araçlardan inip 20 km lik bir yürüyüş , tırmanıştan sonra kendinizi tepede oluşan pinatubo volkanik gölünde bulabilirsiniz. manzarası muazzam olan resmen kalemle çizilmiş gibi duran volkanik göle girmek yasak. önceleri giriliyormuş fakat dibinin nasıl olduğunu bilmedikleri için ve bir kaç kişi boğulduğu için göle girmek yasaklanmış. bu bölgede yaşayan filipinliler o bölgenin coğrafi koşullarından mıdır bilinmez diğerlerine göre ten rengi olarak daha karalar. ve konuştukları dil tagalog ya da visayadan farklı . geçen sene tırmanma şansım olmuştu. tırmanırken insanlığını sorgulatan , ulan millet neler yaşıyor dedirten acayip bir yer. yolda giderken küllerin ortasında öyle oturan çocuk grupları görebilirsiniz , elbiseler param parça , üstleri başları kül içinde. yeriz diye yanımda götürdüğüm çikolatadır püskevittir bu çocuklarla paylaşayım dedim. çantadan çıkartınca hemen etrafıma doluştular. yanımdaki antropolog arkadaşa göre bir çoğu hayatında çikolata büskivi bile görmemiş. öyle diyince içim büzüldü. biz hep yeriz diyip onlarla paylaşayım istedim. elimi çantaya atıp içinden paketi çıkarttığımda önce bi holeleeey gibi bi yaygara koptu. ulan noluyo anlamadan hemen elimden kaptılar. ama kapmak dediysem baya bildiğin parçalamak yani. sonra ortada bir toz bulutu 10 tane çocuk birbirine girdi çikolata için kavga ediyolar. diğerlerine göre daha ufakça olanların gözleri yaşlı ağlıyorlar . resmen güçlülerin dünyası.ulan dedim sizin gelmişinizi geçmişinizi diye ben de daldım aralarına hurraaa. ortama düzen , nizam , adalet getirecem. neyse tam kurtardım paketi derken sen alacan , ben alacam kavgası ederken bütün hepsini un ufak etmişler . yiyemediler. sonra çocuklar sıçarım ağzınıza sıraya geçin dedim , sağ olsun arkadaş çeviriyor. neyse bu insan azmanı çocukları sıraya soktuktan sonra hepsine birer birer çikolata büskivi ne varsa eşit şekilde dağıttım ve görevi tamamladık. güzel bir anı olarak kaldı.
  
  kısacası filipinlere yolu düşen biri iseniz bu bölgeye kesinlikle 1 gün ayırın. yanınızda giderken lütfen bol bol erzak götürün.
• filipinler'in başkenti manila'nın kuzeybatısındaki luzon adası'nın merkezinde bulunan aktif bir yanardağdır.
  
  pinatubo volkanı, 15 haziran 1991'de infilak etmiş, böylece 20. yüzyılın en şiddetli ve en büyük patlaması yaşanmıştır. 1991 yılına kadar sönmüş bir yanardağ olarak bilinen pinatubo'nun püskürttüğü sütunun yüksekliği 35 km'dir.
  
  volkan patladığında gökyüzünü devasa bir kül bulutu kaplamış ağaçlar yok olmuş ve yeryüzündeki her şeyin üzeri küllerle örtülmüştür. bu patlamada 320 kişi can vermiş, ölümlerin çoğu da volkanik kül nedeniyle olmuştur. volkan bilimciler önceden bu patlamayı tahmin etmişler ve böylece 20 bin hayat kurtarılmıştır.
  
  volkanik küllerin daha çok alana yayılmasına 11-17 haziran arasında ortaya çıkan typhoon yunya ^* tayfunu sebep olmuştur. önce küçük fırtına şeklinde olan typhoon yunya, pinatubo'ya ulaştığında tayfuna dönüşmüş, yağmur bulutlarını harekete geçirmiştir. böylece sel baskınlarına davetiye çıkarmış, bir yandan volkanik küller, bir yandan su baskınları derken insanlar maddi manevi büyük yaralar almıştır.
  
  umarım dünya bir daha böyle felaket yaşamaz.
  
  kaynak- taş devrinde kıyamet
  19:15 dakikadan başlıyor, birkaç dakikalık bölümde bahsi geçiyor.
  pinatubo
  typhoon yunya
• böyle volkanik patlamalar ve çok daha büyükleri hep yaşandı ve dünya'nın çekirdeğindeki radyoaktif bozunma ile açığa çıkan ısı yayılımı sürdüğü sürece yaşanmaya devam edecek (bkz: levha tektoniği).
  
  pinatubo'nun 1991'deki patlamasında atmosfere yayılan kül ve sülfür dioksit, güneş ışıklarının üst atmosferden geri yansıtılma düzeyini arttırarak dünya'nın genel sıcaklığının 1991-1993 yıllarında 0.5 derece azalmasını sağlamıştı. 1991-1992 kışının soğuk ve bol karlı geçmesinin de en belirgin sebebi bu patlamaydı.
• 1991'deki patlamasından sonra atmosfere saçtığı parçacıklar nedeniyle dünyayı takriben on beş ay boyunca 0,6 santigrat derece soğutmayı başarmış filipinler'deki yanardağ ya da doğal sıcak soğutucu.
  
  birçok insanın hayatını kaybetmesi ve bulunduğu yeri terk etmesi gibi üzücü olaylara neden olan bu patlama, aynı zamanda küresel ısınmayı düşürmek amacıyla yapılan iklim değişikliği ile ilgili araştırmalarda bilim insanları için farklı bir bakış açısı da sağlamıştır.
  
  atmosferin üst katmanına sülfat aerosol adı verilen güneş ışını yansıtıcı parçacıkların fırlatılmasının, yanardağdan yayılan partiküllerin sebep olduğu soğutmaya benzer bir etki yapacağı düşünüldüğünden bunun uygulanması önerilmiştir. diğer karbon azaltım yöntemlerine göre hem maliyet hem de uygulanabilir olma açısından daha avantajlı gibi gözüken bu yöntemin dezavantajları ise uzun dönemde sülfatın atmosferin üst katmanından inerek sular ile okyanuslara karışması sebebiyle onların asitlik oranını artırma ve ozon tabakasına zarar verme ihtimalinin olmasıdır.
  
  şunda hiç kuşku yok ki, insan her ne kadar zarar vermeye devam ederse etsin, doğa doğru bakmasını bilene, onun sebep olduğu dertlerin dermanını göstermeye, yine de devam ediyor.