• kaunos,dalyan kasabasina bir kilometre kadar uzaklikta, hem karya, hem de likya kulturlerini yansitan ilginc bir $ehirdir. kaunos'a genelde dalyan kasabasindan deniz motorlari ile gidilmektedir. motorlardan inip bir kilometre kadar yoku$ yukari yurumek gerekir. antik kentin etrafini surlarin cevreledigi gorulur.

    yapilan kazilardan anla$ildigina gore kentin tarihi m.o. 3000 yillarina kadar goturulebilmektedir. kaunos karya bolgesindeki koloni grek kentlerinden biridir. bununla birlikte kentin otantik luvi halkinin da kulturunun izleri gorulebilmektedir. tarih boyunca pers, hellen, roma, bizans uygarliklarinin etkisi altinda kalmi$, xiv. yuzyildan sonra mente$eogullarinin ve osmanlilarin egemenligine girmi$tir.

    oldukca engebel,i bir arazide kurulmu$ olan antik kentte gorulebilecek ba$lica yapitlar $unlardir: akropol (ic kale ve surlaru), $ehir surlari, tiyatro, kilise, hamam, depo, ce$me, agora, stoa, kutsal alan ve tapinaklar. bunun yaninda bir antik kentte genel olarak bulunan liman, tersane, spor merkezi ve konutlar henuz guni$igina cikartilamami$tir. kalintilar dikkatle incelendiginde kaunos'un onemli bir metropol oldugu ortaya cikmaktadir.

    kaunos 1966 yilindan bu gune prof. dr. baki ogun ve prof. dr. cengiz i$ik ba$kanliginda cali$an bir ekip tarafindan kazilmaktadir. kazilarin yanisira restorasyon cali$malari da yurutulmektedir. kazilarda ortaya cikan cok sayidaki heykel, heykel kaidesi, sikke, amphora, sus e$yasi, vazo, kandil v.s. gibi buluntular fethiye ve bodrum muzelerinde sergilenmektedir. kaunos antik kentinin gorulebilecek durumda olan yapilarini a$agida inceleyecegiz.

    akropol (kale ve surlar) :

    antik kentlerde en onemli yapilar ve tapinaklarin bulundugu ic kaleye akropol adi verilir. akropol genellikle yuksek tepelerde, korunmaya elveri$li yerlerde bultinur. kaunos'ta kale yuksek bir tepededir. bu tepeden butun antik kent, dalyan, iztuzu sahili, dalyan ve akdeniz arasinda mavi bir $erit gibi uzanan kanalin tamami, cennete benzeyen tarlalar, bahceler ve ormanlar gozukur. kalenin dogu ve guney yamaci dik bir ucurum halinde kanala kadar iner. bu nedenle kaleye batrda bulunan artik tiyatronun yaninda bulunan bir yoldan cikilir. kaleyi ku$atan cift sira surlar m. o. v yuzyilda yapilmi$tir. surlarda bulunan kapilar, mazgal delikleri ve siperliklerin biciminden kalenin ortacagda yeni bir onarim gordugu anla$ilmaktadir.

    tiyatro:

    her antik yerle$mede oldugu gibi kaunos'da da bir tiyatro yer alir. tiyatro, konumu ve mimarisi ile dikkat ceker. akropol'un bati etegindedir. sahne (scene), oyun yeri (orchestra) ve oturma siralari (cavea) olmak uzere ba$lica uc bolumden olu$ur. oturma siralarinin bir bolumu yamaca yaslanmakta, geriye kalan kisim ise tonozlar tarafindan ta$inmaktadir. manzara limana ve $ehre dogrudur. yapidaki mimari izlerden tiyatronun uc ayri donem gecirdigi anla$ilmaktadir. m.o. 150 yilinda oturma siralarinin bir bolumu, m. s. 50. yilinda ise oturma siralari sahnenin bir kismi, x. 150-200. yillari arasinda da sahnenin diger bolumu tamamlanmi$tir. oturma siralari 9 dilimli olup 33 siralidir.

    bugun tiyatro, sahne ve bazi oturma siralari haric genelde iyi durumdadir. orkestra kismi toprakla dolmu$tur. boyut acisindan da orta olcekli tiyatrolar grubuna girer.

    kilise (buyuk kilise) :

    tiyatroya giden yolun saginda guzel bir kilise vardir. ara$tirmacilar bu yorede iki kilise bulundugunu one surmektedirler. bu nedenle tiyatronun yanindaki kiliseye buyuk kilise adi verilir. kaunos'ta kilisenin varligi, burada bir zamanlar hiristiyanlarin ya$adigini gosterir.

    kilisenin v. yuzyilda ya da daha sonraki donemlerde yapildigi sanilmaktadir. bir giri$i ile uc sahindan olu$maktadir. giri$ bolumu batida kutsal yon dogudadir. kilisenin cevresinde bulunan mezarlar ve eski binalar temizlenerek kilisenin yapisi ortaya cikarilmi$tir.

    roma hamami :

    anadolu'da bulunan roma hamamlari icerisinde iyi durumda olan hamamlardan biridir. hamamda soyunmalik, sogukluk, iliklik, sicaklik, masaj ve kremlenme yeri, isinma sistemi ve havuz gibi bolumler bulunuyordu. zaman icerisinde tahrip olan bu bolumler gunumuzde yeniden onarilmaktadir. hamamin en guzel ve etkileyici cephesi, bol pencereli olan guney cephesidir. buradan kente ve limana yuksekten bakilabilmektedir.

    palestra (spor okulu) :

    kaunos'ta, hamamin dogusunda kiliseye kadar uzanan bir spor okulu vardi. burada gure$ler yapilir ve her turlu sporla ilgili egitim verilirdi. geni$ bir alani kapsayan spor okulu gunumuze dek ula$mami$tir.

    tapinaklar ve temenos (kutsal alan) :

    antik donemde cok tannli dinler vardi. bu donemde ya$ayan insanlar zeus, aphrodite, artemis, apollon gibi tanrica ve tanrilara inanilirdi. bazi antik kentler bu tanrilarin arasindan kendi kentleri icin koruyucu tanri ve tanricalar secerlerdi. kaunos'ta bulunan bir yazitta apollon, posedion, artemis ve aphrodite adlari gecmektedir. herodotos ise kaunoslularin yabanci tanrilarina degil kendi tanrilarina taptiklarini belirtmektedir.

    arkeologlar kaunos'da alti tapinak bulmu$tur. bu tapinaklarin dordu roma, ikisi helerustik doneme aittir.

    agora ve stoa (pazar yeri ve revaklar) :

    anitsal ce$meden batiya, ticaret limanina paralel uzanan bir yolun cevresinde ve sonunda, agora ve stoa buluriur. bu alanda heykel ve heykel kaidelerine rastlanmi$tir. hellenistik doneme ait olan stoanin arkasindaki suni yamacta kutsal tapinak alani yer alir. m. o. ii. yuzyila aittir. 97 m. uzunlugunda olup zemini ta$ do$elidir. cevrede yazitlar ele gecmi$tir.

    nympheum (anitsal ce$me) :

    stoanin yakin dogusunda bulunan anitsal ce$me, roma imparatoru vespasian'in (69-79) adiyla taninir. ce$menin limana bakan dar cephesinde yani guneyinde bir yazita rastlanir. imparator vespasian 'in da adinin gectigi yazitta gumrukle ilgili kayitlar yer alir. donemin ticari ya$amina ait bilgiler icermesi acisindan yazit son derece onemli yaili bir belge niteligindedir.

    ticaret limani (kucuk liman / suluklu gol) ve gumruk :

    bugun suluklu gol adiyla bilinen liman, kaunos'un bir ticaret $ehri olmasinda son derece onemli rol oynami$tir. zamaninda derinligi nedeniyle ticaret gemilerinin rahatlikla girebildigi liman, korunakli olup kapali tipte limanlar grubuna giriyordu. gunumuzde dolarak yari bataklik alana donu$mu$tur. strabon'un ifadesine gore bir zamanlar agzi zincirle kapatilmi$tir. bu baglamda limanla baglantili bir de gumri.igun mevcut oldugu, anitsal ce$me uzerinde gumrukle ilgili bazi kural ve bilgileri iceren yazittan anla$ilmaktadir. yazit okunarak degerlendirilmi$tir. limanda ayni zamanda dalga kiran izlerine de rastlanilmaktadir.

    tholos (yuvarlak yapi) :

    tholos adiyla tanimlanan yapinin bir kahraman icin in$a edildigi ileri surulur. limanin guneyinde $ehir surlarina yakindir. ici suyla doldugundan ara$tirma yapmak gucle$mektedir.

    $ehir surlari ve kapilar :

    akropolu cevreleyici surlar di$inda kent de ayrica surlarla cevrelenmi$tir. surlar kuzey ve kuzeydoguda baliklar dagi'na, guney ve guneybatida kucuk kale'ye, batida comlekci tepesi ve civarina, kuzeyde ise bugunku dalyan kasabasina bakan cephede devam eder. kurulu$u antik doneme dayanmakla birlikte sonradan ce$itli donemlerde onarim gormu$tur. yukseklik kimi yerde birkac metreyi bulur. sur icine acilan kapilarin izleri de yer yer belli olmaktadir.

    comlekci tepesi :

    kucuk kale'nin kar$isinda $ehrin bahsindadir. ticaret limaninin kucuk kale ile comlekci tepesi arasindaki kisminin zincirle kapatildigi ifade edilir. cevrede mezarlar, surlar, bah kale ve bah kapisi yer alir. kule ve surlar iii. yuzyila ait olmalidir.

    kucuk kale :

    limanin guneybatisindadir. akropol ile arasinda sur baglantisi vardir. guneyini ceviren kent suru icinde kapi goze carpar. sur duvari polygonal (cokgen) tiptedir.

    nekropol (mezarlik) ve kaya mezarlari :

    kaunos'un da diger antik kentlerde oldugu gibi, yerle$imin di$inda buyuk bir mezarligi vardir. manzaraya dogru konumlanan mezarlik alani icinde farkli tipte mezarlar goze carpar. bunlardan en dikkat cekici olanlar krallar ve soylulara ait anitsal kaya mezarlandir. yuksek kayalara oyulan kaya mezarlari bugun dalyan'in simgesi gibidir. kaya mezarlarinin icinde bulunan bazi seramik, canak comlek ve diger buluntular, mezarlarin m. o. iv yuzyila ait oldugunu du$undurur. mezarlar, likya tipi kaya mezarlari gorunumundedir. bunun da nedeni bolgenin karya-likya sinirina yakin olmasidir. anadolu di$inda bu tipte kaya mezarlarina rastlanmami$tir.

    ozellikle, likya bolgesi icindeki antik kentlerde kaya mezarlarinin en seckin ornekleri ile kar$ila$ilir. karya-likya arasinda kalan kaunos'da da likya tipli kaya mezarlarina rastlanir. bu mezar orneklerinin en yakin benzerlerini telmessos'da (fethiye) gormek mumkundur. ornegin, telmessos'da bir yamacta yer alan ve iv. yuzyila, kral amnythas'a ait oldugu sanilan kaya mezan ve onun civarindaki diger mezarlar kaunos'daki orneklerle buyuk benzerlik gosterir.

    kucuk bir tapinak cephesi gorunumunde in$a edilen mezarlarda, manzara ve zor ula$ilan yamaclar, tercihte on plâna cikmi$tir.

    sava$ limani ve tersaneler :

    antik kentin dalyan cayi kenarinda, sava$ limani ile tersanelere sahip oldugu tarihi kaynaklarca ifade edilmektedir. akropolisin kuzey tarafina rastlayan liman bugun tamamiyla dolmu$ durumdadir.

    konutlar :

    yapilan arkeolojik cali$malar sirasinda, stoanin arkasindaki terasta, erken bizans donemine ait bazi ev temellerine rastlanmi$hr. antik kentin konut alaninin ise yogunlukla kutsal tapinak alanindan kuzeye ve batiya dogru uzanan saha oldugu tahmin edilmektedir
  • en az sodom kadar yıkım görmüş talihsiz bir şehir olan (ahlaken o derece çöküntüye uğramamış olduklarını umuyor ve farz ediyoruz, ne de olsa hamamları varmış) kaunos antik çağlarda önemli bir deniz ticareti kentiyken, dalyan nehri deltasının genişlemesi üzerine limanları kapanmış ve ticari önemini yitirmiştir. aç bilaç kalan kaunoslularun başına bir süre sonra yine dalyan nehri'nin başka bir laneti çöreklenmiş, nehir sularının kentin çok yakınında birikmesi sonucu oluşan bataklık yüzünden sivrisinek akınına uğramışlardır. o devirdesinkov henüz icat edilmediği için gözlerini yakma pahasına limon suyu sürerek idare etmeye çalışan bahtsız kaunos'lular sivrisinek saldırısının kaçınılmaz sonu olan sıtma salgınına bir çare bulamayınca tası tarağı toplayıp tepelere inşa ettikleri şahane kral mezarları'nı bile yarım bırakarak terki diyar eylemişlerdir. feleğin çemberinden geçmiş insanlardır kaunoslular. olur ya biri size kaunos'luyum derse bir tas su verin, elinden tutun, çekmiştir, yazık.

    üşenmeyip akropole tırmananları güney sahillerinin en güzel manzaralarından biri beklemektedir, yine de sinkov diye bir oluşum ile dalyan'da tanışmış biri olarak tek tavsiyem güneşin batma saatlerine yakın kaunos'tan kaçmanızdır, çünkü sözünü ettiğimiz bataklık ve sivrisinek ordusu hala yerli yerinde yeni kurbanlar beklemektedir, sinek ordusunun vızıltısını geceleri ta dalyan'dan bile duyabilirsiniz. (böyle de bir korku filmi tadı var o memlekette)
  • meyvelerin ve balığın bolluğuna rağmen o kadar sıcakmış ki hava ve o kadar çok sinek varmış ki ömürleri yapraklara denkmiş kaunosluların. acınacak derecede soluk yüzleri varmış. kitaracı stratonikos, “bizimle alay ediyorsun” diye yakınan kaunoslulara “orada, etrafta cesetler dolaşırken, bu kente hastalıklı diyerek o denli küstah mı olmalıydım” diye yanıt vermiş bu defa da zombilere benzetip.
  • dalyan ' a daha yakın olmakla birlikte , köyceğiz sınırları dahilinde kalmaktadır.ayrıca köyceğiz ' de bir otel adı.
  • müze kartıyla giriş yapabileceğiniz antik kent.
  • gitmenin en ekonomik yolu, kanal boyunca yürünüp kaya mezarlarının hizasına gelindiğinde oradaki sandallarla karşı kıyıya geçmek ardından da nar bahçeleri arasında 20 dakika yürümektir. sandalları dalyanlı kadınlar kullanıyorlar, sandaldan inerken bayana gidiş-dönüş parasını uzatıyorsunuz. kadın da sizi dönüşte iskeleden alıyor. gidiş-dönüş yolu ve sizi hafızasında tutmasının bedeli olarak da toplam 4 tl gibi bir rakam istiyorlar. ha ben yürümek istemiyorum diyorsanız daha büyükçe kayıklara atlayıp, başka bir noktada iniyorsunuz. bunun bedeli de 30 tl.

    kaunos, üzerinde uğraşıldıkça büyüyen bir antik kent. burada çalışmalar yapan prof. dr. cengiz ışık'a göre 100 yıl daha kazılsa başka başka yapılar ortaya çıkabilirmiş. ki doğrudur ufacık gölün dibindeki tepede yapılan kazı çalışmalarının tarihi pek eskiye dayanmıyormuş. geniş alana yayılmış büyük bir kent. gezerken enerjiyi ekonomik kullanmak gerekir. özellikle akropole çıkış oldukça zor. ben daha ilk surlara ulaşamadan pes ettim. gerçi bunda çoğu zaman yapmış olduğum gibi yanlış yolu seçip dik kayalıklarla cebelleşmem rol oynadı. keçilerin, kertenkelelerin fink attığı kayalıklarda manzaraya doyup aşağıya indim. haftaya daha çok vakit ayırıp göremediğim kısımları arşınlayacağım.

    bu arada kaunos'ta müze kart satışı mevcut. yok ben almiim diyorsanız 8 tl bayılıp içeriye damlıyorsunuz.
  • arabayla kapıya kadar gideyim derseniz bitmeyen, bozuk bir yol sizi bekliyor. cehennemin dibi diye bir yer varsa işte kaunos orada. efendi gibi dalyan'dan karşıya geçip iki adım yürüyün, yollarda telef olmayın.

    bugün gittim, agora'yı hep su basmış. tabelaları da artık kim koyduysa akıllım gitmiş tam su basacak yere koymuş. çeşme neymiş, stoa neymiş okuyamadan döndük. iyi ki sözlükte taa oraları görüp şu şudur diye gelip yazan arkeodeliler var.
  • gidilen dar yoldaki köylü kadınlardan nar reçeli alınmadan geçilmemelidir
  • dalyan'a gidilip mutlaka görülmesi gereken antik kenttir.araç ile dalyan'a geldiğinizde kayık ile 5 tl verip, karşıya gidip gelebilirsiniz aksi halde 120 km gibi bir yol sizi bekliyor olacak.kayık ile karşıya geçtiğinizde ilk sizi karşılayan kral mezarları olacaktır.lakin ayağını bacağını kıranlardan sebep ve ziyaretçilerin platform dışına çıkıp tarihi eserlere zarar vermesinden sebep kral mezarları girişinde kilit görebilirsiniz.eğer ki kapısında bekleyen şapkalı abiyi ikna ederseniz girebilirsiniz.dibine kadar gelip görmesi muhteşem.antik kente yürüme mesafesi 20 dakikadır.biraz rampa tırmanacaksınız ama etrafta ki çiçek kokuları yapmış olduğunuz mesafeyi unutturacaktır.müze kartınız yoksa girişi 10 tl'dir.kentte turlayıp, güzel resim kareleri elde edebilirsiniz.eski zamanlardan kalan gerçekten sizi alıp götüren bir yerdir.bol bol kara kaplumbağası ve kurbağa yavruları görebilirsiniz.tiyatroda oturup manzarayı mutlaka izleyiniz.dönüş yolu rampa aşağı olduğu için mesafe size daha kısa gelecektir.dinlenmek için kayıklara giden yolda teyzelerimizin yapmış olduğu nar suyundan içip, biraz dinlenebilirsiniz.lezzeti muhteşemdir.dönüşte sizi kayığınız bekliyor olacak.kayığı kullanan ablalarımızı göreceksiniz, sizi şaşırtmasın.
  • geldiniz, benim gibi meraklı, her taşı toprağı inceleyen birisiniz. aracınız var ya da yok netçem karşıya yüzcem mi diye düşünüyorsunuz, evet gençler dalyan feribot diye bir şey var. maraş caddesinin sonundaki kıyıdan kalkıyor. araç 15 tl yaya 5tl 2017 yılı temmuzunda. biniyor karşı kıyıya geliyorsunuz. karşı kıyı arkeolog evinin olduğu yerde bir iskele var oraya yanaşıyor. atlayın yoldan devam. yaya iseniz tel kapıdan girin, atlı pusatlı iseniz, ileride araba yoluna sapıp içeri giriyoruz. bilet milet işlerini halledin. orada bilgilenin, aydınlanın, tabelaları okuyun haritayı inceleyin. merkezde, amfi tiyatro(!? aslında toplanma yeri olur kendileri, her bi iş icra edilir) saray, kilise, yuvarlak taşlar dizili ( ölçüm, hesaplama gibi) yerler var. düzgün taşlar, estetik kıvrımlar kaunos, ege medeniyetinin, kaba olanlar hristiyanlık dönemi. aşağı eski limana inen bir yol var orada da tapınak ve pazar yeri, liman yapıları var. deniz eskiden oraya ulaşıyormuş. kalenin olduğu dağın devamında olan tepede yine kilise, surlar ve diğer liman mevcut. bu arada surlar çandır köyüne doğru devam eder limanı kapatır, bu antik surdur, harç yoktur arasında. tonlarca kayayı harçsız birleştirmişler, basit harçsız yığma taş değil yani. nasıl bilmiyorum.
    gelelim kaleye, macera tutkunu ve meraklı biriyseniz kalenin olduğu dağa doğru yürüyoruz. tiyatroyu geçip dalyana, sola kıvrılan patikayı buluyoruz. buraya dikkat! taşlarda kırmızı işaretler var onları bulun ve ayrılmayın o yoldan. yamaç kıvrılır sola doğru. sarnıç ya da tandır gibi bir taş örme yer sonrasında antik bir duvar kalıntısı vardır ha gayret. ufak bir sırt ve yine hristiyanlık kalıntısı ev, manastır benzeri harabeler göreceksiniz, burası dalyan'a bakar. işaretleri takip edelim gençler, akropole varacağız. düzgün taş bloklar vardır. zirvedesiniz tebrikler! iz tuzunu, deltayı, dalyan'ı görebilirsiniz buradan. iz tuzu tarafına dönün surlara gideceksiniz. yeni kazılan orta yerde büyük bloklar vardır, evet bildiniz! antik dönem! çirkin surlar sonraki uygarlıklardan, daha az ve küçük taşlardan yapılmış, aralarında kiremit ve mermer aparmalar vardır. gezi bitti, kahramansınız!
    gelelim maydonuzun faydalarına,
    -ulan o dağda antik blokların ne işi var, nasıl çıkardınız, neden?
    -duvarı harçsız büyük tonozlar ile nasıl birleştirdiniz?
    -homeros alfebeniz ve dini inancınız farklı olduğu halde neden sizi karyalıdır lan bunlar diye kestirip attı, ki siz kendinizi anlatırken gritten geldik dediniz zaten, homer azcık faşo mu?
    -resmi tarih abileri de sizi halis mulis anadolu uygarlığına kondurmuş, haklılar, siz istediğiniz kadar dedemler gritten geldi deyin, onlardan iyi mi bileceksiniz!
    ..

    bilgi pıtırcığı hedesi : giritten gelmişlerdir nokta
hesabın var mı? giriş yap