• ölü ya da sağ insanların kafasının üst ve arka kısmında kafa derisi ya da saç derisi denen saçlı alanın kısmen ya da tamamen deriyle birlikte yüzülerek alınmasıdır. daha çok yeni dünya'da kuzey amerika kızılderilileri ile özdeş tutulsa da, eski dünya'da da örneklerine çokça rastlanır.

    bu trofe geleneği daha çok savaş ganimeti olarak kızılderililerde rastlanır; fakat, sanılanın aksine kafa derisi yüzme geleneği kızılderililerde yaygın bir uygulama değildir ve evrensel olmaktan uzaktır. yeni dünya'da kızılderililerden gördükleri kafa derisi yüzme geleneği, eski dünya'dan gelen avrupalılar* tarafından da işkence ve intikam olarak sürdürülmüş, hatta kafa derisi ödül avcılığı bile oluşturulmuştur. bazı meksika* ve abd* eyaletlerinde, geçmişte düşman kızılderililerin yüzülmüş kafa derileri için ödeme bile yapılmıştır. abd kızılderili katliamlarından bazılarında kızılderililer tarafından beyazların kafa derileri yüzülmüşken, 1782 gnadenhütten katliamı'nda beyaz milisler tarafından lenape kızılderililerinin kafa derileri yüzülmüştür.

    kökeni
    örneklerine, hem yeni dünya'da* hem de eski dünya'da* rastlanır. günümüzde, bazı kızılderili kökenli* * * kabile yetkilileri tarafından, kafa derisi yüzme geleneğinin, kuzey amerika'ya, britanyalılar tarafından getirildiği yönündeki iddialara rağmen, kolomb öncesi amerika'da hem kafa derisi yüzme hem de kafa kesme, kol kesme gibi diğer beden parçalarının trofe olarak kesme geleneği olduğunu doğrulayan bol miktarda kanıt bulunmaktadır. kolomb öncesi kafa derisi yüzme geleneği, kuzey amerika'da çok yaygın olmasına karşın, güney amerika'daki yaygınlığı oldukça az olmuştur. bu gelenek, bölgeden bölgeye ve kabileden kabileye belirgin farklılıklar taşır.

    11. yüzyılda güneybatı ingiltere'de wessex kontluğu earllerinden kont godwine, düşmanlarının kafa derisini yüzdürmüş ve altı asır sonra bu etkinlik hollandalılar ve ingilizler tarafından yeni dünya'ya getirilmiş, savaşın resmi bir yöntemi olmaktan ziyade, daha çok sınır bölgelerindeki halkların öfkesini hafifletmek için ödül olarak uygulanmıştır. sömürge savaşlarında en çok bilinen kafa derisi yüzme olayı, püriten ingiliz kadını hannah duston'un raid on haverhill* sonrasında yeni doğan kızıyla birlikte, abenaki kızılderilileri'ne tutsak düşmesi ve diğer iki tutsak ingiliz kadınıyla birlikte kaldığı abenaki ailesinin on ferdinin kafa derisini yüzmesidir. abd'de heykeli dikilerek onurlandırılan ilk kadın kahraman olan hannah'nın boscawen, new hampshire'deki anıt heykelinde sol elinde bir kızılderiliden yüzülmüş kafa derisini tutarken görülmektedir. hannah, 19. yüzyıl boyunca amerikan kafa derisi avcılığının anası * olarak nitelendirilmiştir.
    her ne kadar bu gelenek kuzey amerika'ya avrupalılar tarafından getirilmese de, britanyalılar ve fransızların müttefik oldukları kızılderili kabilelerinin savaşlarda kafa derisi yüzmelerine ses çıkarılmadığı gibi, ileri dönemlerde bunu destekler mahiyette beyazlar tarafından ödül avcılığı promosyonu* oluşturularak insan avı başlatılmış, daha da ilerleyen dönemlerde ise bizzat beyazlar, bu geleneği kızılderililer üzerinde de uygulamışlardır.

    etnografya
    eski dünya
    hint-avrupa halklarında
    germenler, slavlar ve iran halkları gibi hint-avrupa halklarında kafa derisi yüzme geleneği olduğunu gösteren bilgiler vardır:
    m.ö. 5. yüzyılda, avrasya'da iskitlerde kafa derisi yüzme geleneği olduğunu, yunan tarihçi herodot, historiai kitabında yazmıştır:
    "iskit askerleri, yüzülmüş kafa derisini, etlerinden kazıyarak temizlerler ve elleriyle sürterek yumuşatırlar. yumuşamış bu derileri peçete* olarak kullanırlar. iskitler, bu kafa derileriyle gurur duyarak atlarının yular ve dizginlerine asarlar. deri sayısının fazlalığı o kişinin değerli kimse olduğunu gösterir. birçoğu da yüzülmüş kafa derilerini birbirine dikerek kendileri için pelerin yaparlar."

    m.s. 4. yüzyılda, ammianus marcellinus tarafından yapılan tanımlamaya göre, alanlar ve onların günümüzdeki torunları olan osetlerde -ki günümüzde oset folklorunda hala kafa derisi yüzme anlatısı görülür- kafa derisi yüzme geleneği vardı.
    m.s. 9. yüzyılda, abbé* emmanuel h. d. domenech'in yazdığına göre vizigotlar, franklar ve anglosaksonlar gibi cermen kabilelerinde savaşlarda kafa derisi yüzme geleneği vardı.
    m.s. 10. yüzyılda, tarihçi ve dilci friedrich von adelung'a göre, kafa derisi yüzme geleneği slavlarda görülür.

    sami halklarında
    makkabiler'in ikinci kitabında*, filistin'de kafa derisi yüzülmüş esirlerin tarifi bulunmaktadır.

    yeni dünya
    kafa derisi yüzme ve trofe alma geleneği daha çok savaş ganimeti olarak kızılderililerde rastlanır. sanılanın aksine kafa derisi yüzme geleneği kızılderililerde yaygın bir uygulama değildir ve evrensellikten uzaktır. bazı abd kızılderililerinde, 19. yüzyılın sonuna kadar kafa derisi yüzme geleneği sürdürülmüştür.
    pequot savaşı'nda kafa derisi yüzme görülür ve 1760 ların ortalarına kadar abd kolonilerinde bununla ilgili bir yasa çıkmamıştır.
    sömürge döneminde, kafa derisi yüzme uygulaması şiddetlenerek, fransızların istekleri doğrultusunda, kızılderililer tarafından beyazların kafa derilerinin yüzülmesi* ve ingilizlerin teşvikleri doğrultusunda, beyazlar tarafından kızılderililerin kafa derilerinin yüzülmesi* görülmüştür. kuzey amerika'da kafa derisi yüzme uygulaması kolomb öncesine uzansa da, büyük ölçüde ingiliz, fransız ve amerikan hükümetleri tarafından teşvik edilmiştir.

    geleneksel kafa derisi kesme aracı olarak kızılderili savaş baltası* kullanılsa da kızılderililerde beyaz tüccarların getirdiği ticari bıçaklar içinde ingilizcede scalperindian scalping knife olarak adlandırılan kafa derisi yüzme bıçağı da kullanılmıştır. bu bıçaklar orta boy bıçaklar olup boyu 12 inç, kesici kısmı 7 inç boyunda ve 1/16 inç kalınlığındadır.

    kafa derisi yüzen ve dansını yapan kızılderili halkları
    algonkin dillerini konuşanlar: karaayaklar, arapaholar, atsinalar, şayenler, abenakiler
    siyu dillerini konuşanlar: hidatsalar, siyular (dakotalar, lakotalar), nakotalar, hoçanklar, osageler
    maskoke dillerini konuşanlar: apalaçiler, krikler
    kado dillerini konuşanlar: pavniler
    atabask dillerini konuşanlar: apaçiler
    uto aztek dillerini konuşanlar: komançiler, şoşoniler, payutlar
    tano dillerini konuşanlar: kiyovalar, tivalar, taoslar
    penuti dillerini konuşanlar: nimipular
    irokua dillerini konuşanlar: çerokiler
    saliş dillerini konuşanlar: spokanlar, flathead
    izole dilleri konuşanlar: tonkavalar

    kafa derisi dansı
    şöyle bir dans ve şöyle
    kafa derisi yüzme geleneği olan kızılderili kabilelerinde savaş sonrası savaşçılar köylerine dönünce zaferlerini kafa derisi dansı* ritüeli ile kutlarlardı. bu dans, genellikle kadınlar tarafından yapılır. cheyenneler, arapaholar ve kayovalar kafa derisi dansının ateşli aşıkları gibidir. komançilerin dansı ise en korkunç olanıdır ve komançi kadınları masum kadın ve çocuklardan yüzdükleri derilerle dans ederler.
    florida kızılderili kabilesi apalaçiler*, savaşta yendikleri düşmanlarından yüzdükleri kafa derilerini sergilerler. kafa derisi yüzme savaşçı sınıfına girmenin en etkili yoludur ve bu giriş ritüel bir dans olarak kutlanır. dansa katılacak olan savaşçılar hayvan postu elbise ile kuş gagasından yapılma başlık giyerler.
    hoçanklarda savaş ganimeti olarak düşmanlardan yüzülmüş bir kafa derisi, buhar kulübesinin merkezine yerleştirilir. daha sonra ritüel olarak bütün gece dans edilir ve buna hok’ixére waši* denir. kafa derisi ruhu* üzerinde onu ezerek yapılan bu dans, o ruhtan yaşamında kazandıklarını dansçılara geçirmek içindir.
    şayenlerde kafa derisi dansı eski zamanlarda hèè-man-èh* denen ve yaşlı adam kıyafeti giymiş iki ruhlu tarafından yapılırdı. şayenlerde kafa derisi dansı bir anlamda zafer dansı ve aynı zamanda çok büyük bir sosyal olaydır.
    abd'nin kuzeyininin üçte ikisini dolaşan lewis and clark expedition adlı keşif gezisinde, kafa derisi dansı törenlerine de şahit olunmuştur. bunlardan biri, lakota siyularında rastlanmıştır. ucunda bir omaha kızılderilisinin yüzülmüş kafa derisi olan sırığın etrafında dans eden siyu kadınına erkekler yaptıkları savaşın hikayesini anlatan şarkılarıyla eşlik etmişlerdir. lakotacada, kafa derisi dansı için ı-wa-ki-ci wa-ci-pi terimi kullanılır. siyuların yakın akrabaları olan nakotalarda* da kafa derisi dansı görülür.

    -nimipuların reisi allalimya takanin'in (looking glass) atlarını çalan karaayakların üzerine düzenlediği bir savaştan dönüşü onuruna kadınlarca yapılan bir kafa derisi dansı gustav sohon tarafından resmedilmiştir. bu dansta nimipu kadınlarından biri, karaaayak kızılderilisinden yüzülmüş kafa derisini uzunca bir sırık üstünde tutarak dans ederken, askerler ve komisyon üyeleri banklar üstünde dansı izlemiş, ayrıca göndere çekilmiş bir abd bayrağı da çizilmiştir.
    -kuzey şoşonilerinde kafa derisi dansı, kadınlar tarafından yapılır. erkeklerin el davulu çalması eşliğinde kadınlar kartal tüyleriyle ya da boncukla süslü elbise giyerler ve kafa derisi sırığı etrafında dans ederler. kafa derisi için genelde geleneksel düşmanları olan karaayaklar ya da nimipularınki kullanılır.
    -kaibab güney payutları, ucunda kafa derisi bulunan bir sırığı ortaya dikerek etrafında davul eşliğinde dans ederler.
    -çerokilerde, savaşçılar kafa derisi dansı (ya da zafer dansı) yaparlar ve bu dans kartal dansının bir parçasıdır.
    pueblo halklarından tivalar (tigua) kafa derisi dansını (kufura) savaşın bitiminde yaparlar. tiva halklarından olan taoslar da da bu dans görülür. taoslarda dans bedenlerinin ve suratlarını boyayan savaşçılar tarafından yapılır ve dört gün sürer, beşinci gün sırığın ucundaki kafa derisi pueblo dışında kayaların arasına gizlenir.

    kolomb öncesi
    kolomb öncesi amerika'daki en erken kanıtı batı ıowa'da m.s. 200-800 dönemlerine tarihlenen hanging valley sit alanıdır. kuzey amerika'da arkaik dönem'in late archaic period denen bölümüne (yaklaşık m.ö. 2500-1000/500) tarihlenen eva sit alanında bulunmuş bir bireyin kafatasında baş tacı etrafında kesik izleri görülmektedir.
    güney dakota'da, kolomb öncesi 1325 yılına tarihlenen crow creek katliamı arkeolojik sit alanında bulunan 486 iskelet kalıntısının % 90 kadarında kafatasında tipik kafa derisi yüzme kesiği görülmüştür.

    sömürge savaşları
    new england ve müttefiği irokua konfederasyonu ile new france ve müttefiği abanaki konfederasyonu arasında yetmiş beş yıllık bir dönemde ilki 1688 yılında king william savaşı ile başlayan altı koloni savaşında, savaşamayanlar dahil pek çok kafa derisi yüzme olayı meydana gelmiştir.
    massachusetts kolonisi, king william savaşı sırasında 1689 haziran ayında kafa derisi ödülü* çıkarmıştır. 1703 yılında queen anne savaşı sırasında massachusetts, yüzülmüş yerli kafa derisi başına 60 $ ödül koymuştur. 8 ağustos 1722 günü father rale savaşı* sırasında, massachusetts kızılderililerden yüzülerek getirilen kafa derilerine ödül koymuştur. ranger* john lovewell'in kafa derisi avcılığı seferi düzenlediği bilinmektedir ve en ünlüsü new hampshire'de pequawket muharebesi sırasındadır.
    king george savaşı sırasında, fransızlar ve müttefiği kızılderililer tarafından britanyalı ailelere karşı yürüttükleri katliamlara tepki olarak, massachusetts valisi william shirley 1744 yılında kızılderili adam, kadın ve çocuklardan yüzülecek kafa derileri için bir ödül koymuştur.
    father le loutre savaşı ile fransız-kızılderili savaşı sırasında yeni iskoçya ve acadia'da fransız sömürgeciler britanyalılardan yüzülecek kafa derileri için kızılderililere ödeme yapmışlardır. 1749 yılında britanya valisi edward cornwallis, kızılderililerden yüzülecek kafa derileri için new england ranger'larına ödeme yapmıştır. hem mikmak kızılderilileri hem de britanyalılar savaşan savaşçılardan ve savaşmayan sivillerden (kadın, çocuk ve bebeklerden) kafa derisi yüzmüşlerdir. fransız-kızılderili savaşı sırasında 1756 yılında yeni iskoçya valisi charles lawrence mikmak kızılderilileri erkeklerden yüzülecek kafa derileri için ödül bile vermiştir. fransız-kızılderili savaşı sırasında 12 temmuz 1755 tarihinde massachusetts bay colony vali yardımcısı spencer phips tarafından kızılderililerden yüzülen kafa derileri için ödül koymuş, yetişkin erkek kızılderili kafa derisi için 40 £, kadın ya da 12 yaşındaki çocukların kafa derisi için 20 £ ödeme yapılmıştır.
    1756 yılında pennsylvania valisi morris, lenni lenape* kızılderililerine karşı yaptığı savaş bildirgesinde, "12 yaşından büyük her yetişkin kızılderili düşman erkek için 130 pieces of eight" ve "her yetişkin kızılderili düşman kadın için 50 pieces of eight, öldürülmelerinin kanıtı olarak" yüzülmüş kafa derisi getirene ödül olarak verileceğinin duyurmuştur.

    kabilelerarası savaş
    mark van de logt'un yazdığına göre, modern sanayi ülkeleri arasındaki çatışmalar için kullanılan "topyekün savaş" nitelemesini askeri tarihçiler ayırsa da, bu terim pavniler, siyular ve şayenler arasındaki savaşları nitelemek için de kullanılabilir. ... savaşmayanlar da savaşta hedef durumdadır. gerçekten de, bu kızılderililerde kadın ya da çocukların kafa derilerinin yüzülmesi de onur verici olarak kabul edilmektedir.

    amerikan bağımsızlık savaşı
    amerikan bağımsızlık savaşı sırasında, province of quebec (1763-1791)'in britanyalı vali yardımcısı henry hamilton, american patriots arasında "hair-buyer general"* olarak bilinirdi, zira hamilton düşman kızılderililerden yüzülen kafa derileri karşılığında beyaz amerikalı yerleşimcilere prim ödemesi yapmıştır. hamilton, sömürgeciler tarafından savaşta sağ yakalanan kızılderilileri savaş tutsağı yerine savaş suçlusu olarak görmüştür. bununla birlikte, amerikan tarihçileri kafa derileri için ödül teklif ettiğine dair bir kanıt bulamamışlardır. amerikan bağımsızlık savaşı sırasında, hiçbir britanyalı subayın kafa derisi ödemesi yapmadığı varsayılır. altın saçlarıyla bilinen general custer yenildiği little bighorn muharebesi sonunda kafa derisi yüzülmemiştir, çünkü savaşı kazanan siyuların gözünde custer'in sarı saçları "temiz değildir" ve de "kötü etkilidir".gergiye çekilmiş saç
    amerikan bağımsızlık savaşı sırasında beyazlar arasında da bazı kafa derisi yüzme olayları görülmüştür. örnek olarak, bloody bill anderson liderliğindeki konfederasyon gerillaları birlik askerlerinden yüzdükleri kafa derilerini eyerlerine süs olarak asmışlardır. archie clement adlı bir gerilla ise anderson'un "baş-yüzücüsü" olarak ünlenmiştir.

    meksika
    meksika'da, sonora eyaleti 1835 yılında kafa derisi ödül kanunu* çıkaran ilk yönetim olmuştur. sonora eyaleti valisi 1835 yılında öldürülüp kafa derisi yüzülen 14 yaş ve üzeri her apaçi adamı için 100 peso ödül koymuştur. chihuahua eyaleti de 1837 yılında apaçiler için benzer ödül avcılığı oluşturmuş ve savaşçılar için 100 peso, kadınlar için 50 peso, çocuklar için ise 25 peso kafa derisi primi ödemiştir.

    kaynak
  • geçen bizim çocuklar, bu şerifin yanında bir tane var...
    -chuck.
    hah... kafasındaki keneyi alalım derken adam rahat duramıyor tabi. şak diye deriyi alıyorlar. ondan sonra; kızılderililer kötü, kollayacaksın götü! yok öyle!...
  • mankurtlaşma da denir. kazınan saç derisine deve derisi geçirilir ve kişi kızgın güneş altında bırakılır. böylelikle deve derisi kafaya yapışır ve saçlar içerde çıkmaya başlar. bu durum kişinin yavaş yavaş aklını kaybetmesine sebep olur ve kişiyi köleleştirir.
hesabın var mı? giriş yap