yer etkisi ^*

• yerin etkisi. örn: yere yakın uçan uçağın kanadına yer etkisi. (bkz: wig)
• albatros adlı kuşun sayesinde kanat çırpmadan 150km uçabilmesine olanak sağlayan etkidir efendim bu.2 aynı kutupta mıknatısın birbirini itmesi gibi,yer etkisi üzerinde giden cismi bu şekilde havada tutabilir gibi basit bir açıklama ile anlatılabilir sanırsam.aynı zamanda alttan kanatlı tek motorlu uçaklar kalkışlarda yer etkisini kullandığından,belli bir yükseklikten sonra (100 feet gibi) bu etki kaybolacağından çok yüksek bir pitch ile tırmanırlarsa etki kaybolduğu anda stall a girmeleri yüksek ihtimaldir.havacılıktaki ismi ise ground effecttir.
• 1970'lerin sonunda lotus "ground effect" olarak adlandırdığı olağanüstü bir aerodinamik yapı kullanarak viraj performanslarının şeklini değiştirmişti. tabi ki fia sonunda bu yapıyı da yasakladı.
• f1'de kaza riskini arttırıyor diye yasaklanmış.
  
  aracın sağ ve sol tarafına ~10cm eninde boydan boya hafif metal malzemeden perdeler takılarak aracın altından geçen havanın basıncının düşmesi esasına dayanıyor.
  
  amaç aracın altında kalan ya da geçecek olan havanın hareketini kolaylaştırmak-hızlandırmak; belirli bir hızda hareket havanın basıncı, aynı ortam şartlarındaki hareketsiz ya da daha yavaş havanın basıncına göre daha "düşüktür"
  
  bu perdeler aracın altındaki boş alanı atmosferden farklı bir ortam olarak ayırıyor ve dışardaki basınçtan daha düşük bir basıncına sahip olmasını dolayısıyla da aracı yere bastırarak tekerlerdeki sürtünme kuvvetinin artmasını sağlıyorlar.
  
  ama sıkıntı; bu düşük basınçlı ortamı oluşturmak için yanlarda kullanılan perdeler devamlı yere sürtmek zorunda olduğundan ve amortisör hareketleri, çukur, çakıl gibi etmenler yüzünden düşey yönde hareket de etmesi gerekiyordu. örneğin;
  
  araç da yer etkisi olmaksızın dönemeyeceği bir hızda viraj içinde yol alırken, bir taş ya da etki yüzünden perdenin açılması yüzünden yere çekme kuvveti azalıp, ansızın araçlar kayabiliyor ve büyük kazalar yaşanabiliyormuş. yasaklanmasının asıl sebebi de bu imiş.
• ground effect: yer etkisi
  
  uçağın yere çok yaklaştığında aniden artan kaldırma kuvveti ve azalan sürüklenme kuvveti ile uçağın yere oturmakta zorlanması durumu olarak özetlenebilir.
  
  deniz uçakları genelde bu prensip ile tasarlanıyor. deniz seviyesine yakın ve verimli uçmalarının sırrı yer etkisi..
  
  bunun için muhteşem videolar var. airfish 8 uçağı ve yer etkisi ile uçma prensibine 28.saniyeden itibaren değinilmiş:
  https://www.youtube.com/watch?v=gqqtfflbjnc
• formula 1 2022 sezonu ile birlikte motorsporlarının zirve noktasına geri dönüş yapacak olan fiziksel etkidir.
  
  2022 kuralları araçlarında geliştirmesi meşakatli ve pahalı karmaşık aerodinamik yüzeyleri en aza indirip türbülans oluşumunu engellendiği, bunun yerine yere basma kuvvetinin kirli havadan pek etkilenmeyen yer etkisi ile sağlandığı için çok daha rekabetçi ve zevkli yarışlar bizi bekliyor olacak.
  
  görsel
  bu prensiple çalışan 2022 f1 araçlarında eskiden araçların barge boardlarının yer aldığı bölgeye eklenen geniş hava girişleri ve araç tabanına kılavuz kanallar eklenmiştir. böylelikle geniş bir aralıktan giriş yapan hava aracın tabanındaki dar kanallardan geçerken hızlanmakta sonrasında ise arka difüzörden tekrardan çıkış yaparken yavaşlamaktadır. bu sayede aracın tabanının orta kısmında alçak basınç alanı elde edilimiş olduğundan hava basıncı aracı yere doğru itecek ve araçlar daha fazla yol tutuşu elde edeceklerdir
  görsel
  (bkz: venturi prensibi)
• ground effect, piste yakın uçan bir uçağın normalden biraz daha düşük bir hızda havada kalmasına izin verir. yastıklama dedikleri etki, altınızda adeta sizi havada tutan bir yastık varmış gibi hissettirir. bu durum iniş sırasında pist üzerinde süzülmeye (floating) ve sert inişe, kalkış sırasında ise uçağın tırmanmak için yeterli hıza ulaşmadan havalanmasına ve yeniden piste çakılmasına neden olabilir.
  
  ground effect’i açıklamak için öncelikle wing tip vortices ve downwash kavramlarını açıklamaya çalışayım.
  
  wingtip vortices: hava her zaman yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ettiğinden, kanat altındaki yüksek basınç kanat uçlarından kanat yukarısındaki alçak basınca doğru girdap şeklinde dairesel hareketler çizerek ulaşır. bu dairesel hava akımına wingtip vortices denir. şurada şeklini görebiliriz;
  görsel
  
  downwash: wing trailing edge’deki (kanat arka kenarı) havanın aşağı doğru akışıdır. wingtip vortices sonucu oluşur. kanat üzerindeki hava akımının nasıl downwash’a sebep olduğunu şu çizim bence güzel açıklıyor; (bunu da bir video’dan aldım, en alta ekleyeceğim.)
  görsel
  
  downwash ile kanattan aşağı itilen hava relative wind’in de aşağı doğru bükülmesine neden olur. taşıma kuvvetinin her zaman relative wind’e dik olduğunu hatırlayalım, bu yüzden toplam taşıma kuvveti de yeni bükülen relative wind’e dik kalmak için şimdi biraz arkaya doğru eğilir. bu, angle of attack’in de açısını artırarak induced drag’in artmasına neden olur. şu şekil belki benden daha iyi anlatır;
  görsel
  
  kanat yere yaklaştıkça bu wing tip vortices ve downwash azalır çünkü itilen hava zemine çarpar. relative wind artık bükülmez ve relative wind’e dik açılı olması gereken toplam taşıma kuvveti de öne doğru gelerek daha çok lift yaratır ve induced drag azalır. azalan drag ile daha az güç ile daha çok taşıma kuvveti elde ederiz. bu da ground effect’tir.
  
  şu video çok güzel anlatmış bence.
  https://youtu.be/xs_n9q9lzwk