fermilab

• ks. fermi national accelerator laboratory. şikago dolaylarında kurulmuş proton synchrotron ve tevatron adlı aletleriyle ün salmış yer. 1.si partikülleri 400milyar elektronvoltla cevirebilirken, 2.si bir trilyon elektronvoltla uçurabilir.
• upsilon meson un keşfedildiği yer.
• (bkz: cern)
• (bkz: madde ve antimadde asimetrisi)
• efendim herkes cern'deki laboratuvarı bilir. aralarında küçük farklar da olsa dünyadaki iki "parçacık fiziği" laboratuvarından biridir.
  
  (bkz: atomaltı parçacıklar)
• cern'in pabucunu dama attığı "parçacık fiziği" laboratuvarı. cern kurulana kadar en iyisi buydu.
• fermilab yukarida yazildigi gibi en buyuk ikinci yüksek enerji fizik laboratuvari. en kuvvetli calistigi durumda protonlari 0.98tev'lik bir enerjiye kadar hizlandirabilecek tevatron adindaki uniteye sahip. yalniz benim bildigim fermilabdaki meshur dq, muon g-2 gibi cesitli buluslarin yapiligi deneylerde en yuksek 0.9tev'ye kadar hizlandirilmis parcaciklarla yapilmis. tevatron zaten en son 2011 yilinda kullanilmis. nedeni ise cern'de cok daha iyi lhc(large hadron collider)'in kullanilmaya baslanmasi.
  
  bir karsilastirma yapmak gerekirse: cern'de higgs bosonunun bulundugu ilk deneyde parcaciklar 3.5tev'ye kadar hizlandirilip, 7tevlik bir carpisma gerceklestirilmisti. daha sonra coşup bu parcaciklari lhc'de 7tev enerjiye ulastirip 14tevlik carpismalar gerceklestirerek yeni denizlere yelken acti cern.
• youtube kanalı inanılmaz eğlenceli laboratuvar. don lincoln adlı bir parçacık fizikçisinin ilginç sorulara kısa videolar hazırladığı bi playlist i var.
  
  atom altı parçacıkları merak eden herkese tavsiye ederim. hem sunucu çok komik hem de videolar kısa ve öz.
  
  (bkz: pbs space time)'ın biraz daha hafif ve eğlenceli versiyonu denebilir.
• youtube kanalı gerçekten harikadır: https://www.youtube.com/…l/ucd5b6voxv41fj-iw8wrhz9a
  
  kafanızı sürekli kurcalayan ama kime sorsanız farklı bir cevap aldığınız konularda sizi aydınlatabilir.
  
  mesela karadeliklerin tekillik olduğu iddiası benim hiç bir zaman aklıma yatmadı, popüler bilim medyasında bu hep tekillik olarak anlatıldı.
  
  fermilab'dan öğrendim ki tekillik meselesi sadece matematiksel denklemde var, o düzeyde olup bitenleri açıklamak için iyi bir teori yok ve tekillik olması söz konusu değil.
  
  bunu newton fiziğinin aşırı küçük veya aşırı hızlı doğa olaylarında yanlış sonuç vermesi gibi düşünün.
• cern'in büyük abisidir, her ne kadar cern yetkin ve ağır abi olsa da uçarı ve yerinde duramayan kardeşi tarafından geçilmiştir. chicago'da ki eureka olan; bünyesinde araştırma tesisleri, global şirket heaquarterları ve üniversiteler bulunduran illionis teknoloji ve araştırma bölgesinde bulunur. burada yapılan deneyler cern gibilerine nasıl yol olduysa cern'de kendisinden sonrakilere yol olacak daha gelişmiş olmalarının nedeni olacak. bilim böyle bir şey işte, durmak hiç yok, yol hiç bitmiyor. burada yapılan deneylerle muon reisin neden farklı tepkiler verdiğini yeni bir parçacık yada bambaşka bir şey keşfederek çözecekler örneğin ve bu yeni şeylerin kapısını açacak. burada elde edilen veriler bilim kitaplarına yeni şeyler ekleyip gelecekte ki tesislerin daha ileri düzeyde olmalarına neden olacak. sürekli eklemelerle geliştirilse de parçacık fiziği araştırmaları yapılmaktadır burada. kim bilir belki stranger things dizisi konusu burada olan biten bir olaydan yola çıkılıpta yazılmış (daha doğrusu yazdırılmış) olabilir. ne bileyim yanlışlıkla açılan bir portal ve içerisinden gelecekten gelen birileriyle yüzyüze gelmişte olabilirler. heheheheh.