dut
-
leylek gibi dut sözcüğünün de kökeni akatçaya ve aramiceyle süryaniceye kadar dayanıyormuş. kök sözcük tut/tuttu.
kuru dut ile cevizden yapılan safi/katkısız tatlının yöresine göre adı lök, gobdin, tutuni. erzincan'daki adı tutuni tut da dedikleri dut ile doğrudan ilintili. ahududu sözcüğü frambuaz, böğürtlen, ağaç çileği, ahu dut'u/tut'u sözcükleriyle ilintiliymiş. dudu ile ise ilintisizmiş.
anam köy evimizin önüne aşılı duttan dikecekmiş. aşılı kara dut ağız eskimesi/ağız uluğu/ağız yarası için iyiymiş; pişirir, geçirirmiş. ilaç gibiymiş. hiçbir yıl meyve vermeyen dut ağacına bizim köyde* "erkek dut" derler, genel midir, yerel adlandırma mıdır bilemedim.
dut, yaban mersini ve yer fıstığında da bulunan resveratrol en yüksek oranda kara üzümde (kabuğunda) bulunur. resveratrol, fitoaleksin grubu bir bileşiktir, hücrede tümör oluşumunu engeller.
bazı ağaçların meyvesi çırpmayla hasat edilir. ilk aklıma gelenler zeytin, iğde. ceviz, fındık çırpılır. elma, armut çırpılmaz, toplanır; kıhlaz armut çırpılır, sırıkla. dut çırpılmaz, altına bez serilerek ırlanır.
halk imgeleminde am/amcık simgeleri çoğunlukla içeren/kapsayan eşya ve nesnelerdir. mercimeğin verildiği fırın örneğin. ayakkabı, ki halktaki söylem karşılığı "sağlam ayakkabı değil." bir tanesi de çanta ve para cüzdanıdır. içine bir şey konduğuna göre tamam. bizim köyde ve genel kırsalda domates- patlıcan veya domates -biber ikilileri am-sik (dişil-eril) eşlemesi için kullanılır. en yeni öğrendiğim eşdeğer simge ise dut oldu. dut aşağı dut yukarı. şekerli tatlı, sulu, kuru, minyon; hem etkin kadına hem emekli kadına uygun. (bkz: am/@ibisile)
bir incir o. binanın kenarından çıkıyor, ama doğrudan taştan çıkıyor hissiyle umut doğuruyor. karaburun sazak köyü. o bakımdan tarihöncesi ve varoluşsal suçluluğumuz. bir takım gerçel veya sanal referans noktalarıyla bakışlar üretmek, perspektif dokumak zorundayız, zorundayım. ona da çift sütun yapı kuruyor. incir ile dutu karşılaştırınca, dut dişil bir meyve, güvenilir ağaç. incir eril ve gevrek ve dalına güvenilmez; beklenmedik varlık ısrarları var, ama kırılıverir.
(ilk giri tarihi: 19.5.2015)
(bkz: dut ağacı/@ibisile)
(bkz: dut pestili)
(bkz: morula)
(bkz: ipek böceği)
(bkz: halk hekimliği)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap