direktuvar

• fransız ihtilalinde 2 kasım 1795'den napoleon bonaparte'in 10 kasım 1799'daki^* hükümet darbesine kadar uygulanan yönetim biçimi.direktuvar yönetimi iki meclis ve direktuvardan oluşuyordu.500ler meclisi ve yaşlılar meclisi.500ler meclisi yasama yetkisine sahipti.yaşlılar konseyinin önemli bir görevi yoktu,sadece yasaları onaylıyordu.asıl güç ise her yıl beşte bir oranında yenilenen 5 direktörün oluşturduğu direktuvardı.ilk direktörler,louis-marie de la revellière, etienne-françois le tourneur,jean françois rewbell,barras ve lazare carnot oldu.dört yıllık direktuvar iktidarı boyunca 13 direktör görev yaptı.sadece barras baştan sona aynı görevde kaldı.direktuvar oldukça antidemokrat bir yönetim biçimine sahipti.burvuja cumhuriyetçileri iktidarı korumak için bir yandan jakoben tehlikesine karşı sürekli önlem alırlarken bir yandan da monarşistlerle mücadele ettiler.bonaparte'ın darbesi direktuvarı ortadan kaldırıp konsüllük yönetimini kurdu ve fransız ihtilalini fiilen sona erdirdi.
• fransız ihtilali döneminde, jakobenlerin devrilmesinin ardından gücü ele geçiren ovalıların (bkz: la plaine) getirdiği yönetim şeklidir. bu sistemde yasama 2 farklı meclisten meydana gelirken, yürütmeye 5 direktör bakıyordu. 500'ler meclisi direktör adaylarından oluşan 10 kişilik bir listeyi eskiler meclisine gönderiyor; eskiler meclisi de bu liste üzerinden direktör seçimini gerçekleştiriyordu.
  direktörler meclis işlerine, meclis ise yürütmeye karışamıyordu. bu açıdan bakıldığında sert bir kuvvetler ayrılığından söz etmek mümkündür. direktörler, kendi aralarında 3 ayda bir sırayla başkanlık yapıyordu. her yıl bir direktörün yerine yenisi için seçim yapılıyordu.
  
  direktuvar rejimi 1795 anayasasına dayanmaktadır. bu anayasa, kendinin meşru yollardan imhasını neredeyse imkansız hale getirmiş; nitekim gidişi de hukuki yollarla olmamıştır (bkz: napoleon bonaparte). 1795 anayasasına göre; meclislerin anayasayı değiştirebilmek için 3 yılda bir olmak üzere toplamda 3 kez anayasayı değiştirme talebinde bulunması ve bu talebi kabul etmesi gerekir. yani yeni bir anayasanın meşru yollarla getirtilmesi minimum 9 yıl sürmektedir.
• stefan zweig'ın yazdığı joseph fouche biyografisine göre bizzat kendi liderleri ve polis bakanı tarafından sabote edilen rejimidir. dönemin polis bakanı fouche, henüz direktuvar'ın liderleri de dahil hiçkimse napolyon'un darbe yapmak planıyla mısır'daki ordunun başından ayrılıp fransa'ya doğru hareket ettiğini bilmiyorken bundan haberdardır. çünkü napolyon'un karısı, geleceğin imparatoriçesini josephine'i yüksek meblağlı bir rüşvet karşılığında kendi muhbiri yapmıştır. fouche olan biteni herkesten önce öğrenmesine rağmen napolyon'a karşı hiçbir müdahalede bulunmaz. onun tüm fransa'da ve paris'teki seçkin çevrelerde yarattığı etkiyi gördüğünde ise ona biat eder. napolyon yapacağı darbeyi harıl harıl örgütlerken ülkenin bir yarısını öbür yarısına takip ettiren fouche adeta kör ve sağır olur. olup bitene kayıtsız kalmakla da yetinmez, kendi tarzında büyük bir şaka bile organize eder. darbeden birkaç gün önce kendi evinde tuhaf bir akşam yemeği düzenler. bu yemeğe napolyon da dahil olmak üzere darbenin tüm yönetici kadrosunu davet eder. davetliler bir tuzağa düşme ihtimalinin tedirginliğiyle, tutuklanmaktan korkarlarken sürpriz bir isim davetin verildiği salona girer: birkaç gün sonra darbe ile indirilecekleri direktuvar'ın başkanı...
  darbe öncesine direktuvar'ın beşli yönetim kadrosundan iki kişi kendiliğinden napolyon'un safına geçmiştir, bir tanesi de zweig'ın ifadesiyle "parayla satın alınmıştır". normalde her sabah erken saatte ofisine giden fouche darbe sabahı öğlene kadar uyur. görevinin başına geçtiğinde ise her şey çoktan olup bitmiştir. fouche bu suskunluğunun ve pasif yardımının mükafatını da napolyon'un konsüllüğünde polis bakanlığı görevini koruyarak alır.
  
  direktuvar'ın en güçlü adamı barras, bir zamanlar kendisinin dipten kurtardığı iki kişinin, fouche ve napolyon'un el birliğiyle tertiplediği darbenin ardından sürgüne yollanır. ordudan kovulmuş eski bir subay olan napolyon'u paris'i korumakla görevlendirmiş, herkesin sırt çevirdiği bir zamanların azılı jakobeni fouche'yi kendi yanında işe alıp parasızlıktan kurtarmıştır. fakat elinden tuttuğu bu adamlar birkaç sene içinde inanılmaz ölçüde güçlenip ona karşı ihanette ittifak yapmışlardır. herhalde aramızda dünyanın adaletli olduğunu filan iddia eden yoktur değil mi?