• charles fourier'in asıl projesi sibernetik'i efendilerin elinden alıp insanları çalışmadan ve yabancılaşmadan kurturabilmekti. ama fourier ile sibernetikçiler arasındaki uzaklık kölelik ile efendilik arasındaki mesafe kadardı. yoksa otomatik koşum takımı, kendi kendine öküzün boynuna geçen boyunduruklar, elektrikli terlik giydirme makinesi gibi akıldışı teknolojik ürünler yabancılaşmayı değil, öküzün yükünü azaltacak nitelikteydiler.
  • (bkz: fourier serisi)
  • toplumun değişiminde devrimin bir işe yaramayacağını, tarihin doğal akışı içinde ideal toplumun kendiliğinden oluşacağını düşünür.
    onun kafasındaki ideal oluşumda belli sayıda kadın ve erkek olacak, bunlar tarım ve bahçecilikle uğraşacak, elde edilen kârın 4/12'si sermayeyi koyanlara, 5/12'si çalışanlara, 3/12'si ise toplum içindeki yeteneklileri bir nevi ödüllendirmek için dağıtılacaktı.
  • burjuva toplumunu materyalist* düşünceyle eleştiren ilk kişidir.
  • ütopiklerin en ütopiğidir; akla hayale sığmayacak öngörülerde bulunmuştur- bana çok sevimli gelen bir adamcağızdır.

    bakınız efendim, kendisine vahyolunanlar nelerdir:

    sekiz bin sene sürecek "uyum"** çağında
    - 'ay'ın yerine geçecek altı tane yeni 'ay' göğü süsleyecektir;
    - şebnemden zarif bir hale kuzey kutpuna taç olacaktır;
    - tüm vahşi ve tiksindirici hayvanat yerini karşıtlarına bırakacaktır: karşıaslanlar, karşıayılar, karşıbalinalar, karşıböcekler, karşısıçanlar yalnız sıradanlaşmayacak, aynı zamanda kişisoyuna hizmette kusur etmeyecektir;
    - insan hayatı, altıda beşi kısıtsız cinsel yaşama hasredilmiş 144 seneye uzayacaktır;;
    vs. vs.

    koccamaan bir yüreği vardır fourier'nin, ve sınırsız düş gücü--
  • “medeniyet üçkâğıtçılara saraylar yaptırır, dâhilere kümes.”
  • sanayaileşmeye karşı olup küçük kooperatifler oluşturulmasını istemiştir.insanların bu kooperatiflerde(kominler) toplanması gerektiğini,herşeyin orada paylaşılması,üretilmesi ve tüketilmesi gerektiği şeklinde bi önerisi vardır.sanayileşme dışında geçimlik üretim önerir.böylelikle artık ve büyüme olmayacaktır ayrıca devlet otoritesine de tamamen karşıdır.
  • herzen'le beraber ecinnilerde sık sık adı geçen düşünür. ecinniler'de yaratılan atmosfere ilişkin katkıları olduğu şüphe götürmez, dostoyevski neredeyde doğrudan onu eleştirmek için yazmış bu kitabı.
  • 1772-1837 yılları arasında yaşamış ve hayalini kurduğu toplumsal yaşam düzenine finansal destek vermek için zengin birinin geleceğine inandığından evinde her öğlen bu zengin kişiyi beklediği söylenen düşünür.

    fourier, saint-simon’un aksine sanayinin üstünlüğüne inanmamakta, toplumun küçük ve tarımla uğraşan topluluklar halinde örgütlenmesinin gelişmeyi sağlayacağını düşünmektedir. toplum yaklaşık 400 ailelik nüfus büyüklüğüne denk olan, yetişkin erkekler, kadınlar ve çocuklardan oluşan, 1.600-1.800 kişilik bölüklere (fourier’nin tabiriyle phalange) ayrılmasını ve her bir bölüğün ortak kullandığı bir binanın (fourier’nin tabiriyle phalanstére) ve birlikte işlediği ortak bir toprak parçası olmasını öngörmektedir. toplum bu şekilde örgütlendiğinde bölüğü oluşturan her aile için ayrı ayrı ev ve mutfak bulunmasına gerek kalmayacak, aynı zamanda herkes yeterli şekilde beslenmiş olacaktır. dolayısıyla kaynakların kullanımında büyük bir tasarruf sağlanacağı düşünülmektedir. phalange’ların kurulacağı en elverişli coğrafî koşullardan (fourier, deneme phalange’larının kurulabileceği uygun şehirler olarak toprağı işleme süresinin uzun olduğu floransa, napoli, valensiya, lizbon gibi şehirleri önermiştir), phalange’lara seçilecek olanlarda bulunması gereken kişisel özelliklere kadar birçok ayrıntıyı betimleyen fourier, toplumdaki zenginliğin emek, sermaye ve yetenek şeklindeki üç unsur arasında paylaştırılması gerektiğini düşünmektedir. ona göre yıl sonunda elde edilen ürünün 5/12’si emeğe, 4/12’si sermayeye ve 3/12’si yeteneğe tahsis edilecektir. phalange’a katılanların 7/8’inin çiftçi veya imalatçı olması gerekmektedir. geriye kalan bölüm kapitalistler, bilim adamları ve sanatçılardan oluşacaktır. phalange’larda yer alacak kapitalistlerin de dengeli şekilde dağılmasının phalange’ın toplumsal uyumu konusunda önem taşıdığını belirtmektedir fourier, toplumun kendi tasarladığı şekilde örgütlenmesini sağlamak için devrim yapmanın gerekmediğine, eğer insanlar ikna edilebilirse toplumun bu sistemi kabul edeceğini düşünmüştür.

    son olarak fourier’nin takipçilerinin fransa ve a.b.d.’de phalange tipinde örgütlenme denemeleri yaptığından söz edilmelidir. fransa’da victor considérant milletvekili seçildikten sonra 1849 yılında meclis’te fourier’nin önerdiği sistemi açıklamış ve 1.600 hektarlık arazi ile 4 milyon franklık fon talep etmiş, ancak teklifini hiç kimse desteklememiştir. bununla birlikte, a.b.d.’de 1840-1850 yılları arasında 40 ayrı phalange denemesi yapılmıştır. bu denemeler içinde en başarılılarından olan kuzey phalange’ı 1844 yılında 8.000 dolar sermaye ile kurulmuş ve varlıklarının değeri 1852 yılında 80.000 dolar olarak hesaplanmış, ancak phalange üyelerinin 1854 yılında aldıkları ortak kararla tasfiye edilmiştir.

    kaynaklar:

    guyot, y., 1910. socialistic fallacies, cope and fenwick, london.

    tunçay, m., 1976. sosyalist siyasal düşünüş tarihi (cilt-1), bilgi yayınevi, ankara.
  • engels, 'ailenin özel mülkiyetin ve devletin kökeni'nde bayılır kendisine de, şu sözü dilbilimcilerin doğrudan zihnine hitap ettiği için ayrı bir mana içerir:

    "nasıl dilbilimde, iki olumsuz sözcükten bir olumlama çıkarsa, evlilik ahlâkında da, iki fuhuştan bir namus çıkar."
hesabın var mı? giriş yap