ayan

• osmanlı devleti'nde xviii. yüzyıl'dan itibaren güç kazanmaya başlayan yerel egemenlerin yarıresmi adıdır. dirlik sisteminin bozulmasından sonra devletin, asker ve vergi toplama işlerini üstlenen bu kişiler zamanla güç kazandılar. kazanılan bu güç, bir süre sonra ailelere ve soylara da yansımaya başladı. padişah ii. mahmut (1808 - 1839 ) zamanında, 1808 yılında devlet ayanların varlığını imzalanan sened-i ittifak ile onayladı. daha sonra güçleri kırılarak padişahın en güvenilir unsurları haline geldiler. ayan ailelerinin en önemlileri: tepedelenli ali paşa, alemdar mustafa paşa, çapanoğlu, kara osmanoğlu, aynacıoğlu ve sepetçioğlu'dur.
• (bkz: ayan beyan)
• a'yân olarak yazılan, bir yerin ileri gelenleri anlamındaki arapça sözcük...
• en onemlilerinden biri bayraktar mustafa pasadir. nizami cedid yuzunden 3. selim yeniceriler tarafindan tahtindan edilmistir. gidisatin iyice kotulesmesi yuzunden bayraktar mustafa ve diger onemli ayanlar istanbulu basip 3. selimi tekrar tahta gecirmeyi amaclasa da 3. selim olduruldugu icin 2. mahmutu tahta gecirip yenicerilerin getirdigi 4. mustafayi indirmislerdir.
• meydanda olan, görünen..
• (bkz: ayan meclisi)
• ilk başta yerel yönetimlerdeki valilerden oluşmaktalardı. ardından osmanlı devleti'nin duraklama ve gerileme dönemine girmesiyle, ayânlar nüfuzlarını arttırmışlardır. gerek mısır, gerekse doğu eyaletlerinde kendi kafalarına göre hareket etmişlerdir. bir nevi kendi saltanatlarını kurmuş, hatta eyalette babadan oğula sistemine geçmişlerdir. ayrıca şu an adını hatırlayamadığım bir savaşta osmanlı padişahı bu ayânlardan yardım istemiştir. ayanlar ise fazlasıyla artislik yapmalarına rağmen bu isteği kabul etmişlerdir. bu olaydan çıkarılabilecek yegane sonuç ise osmanlı devleti'nin ne kadar güçsüz duruma düştüğüdür. zaten en sonunda ayânlar ile başa çıkamayacağını anlayan 2.mahmut ` :ii diye bir şey yoktur osmanlı'da ` "bükemediğin eli öpeceksin" yoluna gitmiş ve ayânlarla sened-i ittifak'ı imzalamıştır. karızmayı çizdirmiştir.
• "a'yan zatıyla kaim olan şeydir."
  
  ömer nesefi, akaid.
  
  a'yan, kendi başına yer tutan ve kendilerini taşıyacak bir mahal olmaksızın var olabilen şeylerdir.
• (bkz: ayancık) (sinop'un bir ilçesi)
  (bkz: ayandon) (sinop, türkeli'nin eski ismi)
  
  aynı zamanda eski ermenice'de papaza ayan denilirmiş. miş diyorum çünkü elimde resmi bir kanıt yok.
• osmanlı'da iltizam sistemi getirildiğinde toprak 3 yıllığına bir kişiye tahsis ediliyor ve o kişi reayayı yani köylüyü istediği gibi kullanıyordu.köylüyü sömüre sömüre çalıştırıyor 3 yıl sonunda da 'naparsan yap' diyordu.reaya üzerindeki baskının artması,açık artırmaların gerçek rekabet ortamı yaratmaması zira o dönemde toprağı paylaşacak adamların birbirini tanıyor oluşu ve fiyatta anlaşmaları vs ile devlet zarara uğruyordu.bu sistem işe yaramayınca ayanlar dediğimiz grup ortaya çıktı.kelime anlamı ''ileri gelen''dir.yörenin ileri gelen adamları iltizam ve malikanecilerin topladığı vergiyi bunlar toplamaya başlıyor ve büyük gelir sağlıyorlar.bunların altında büyük hanehalkı toplanıyor.ayanların çevrelerinde taşrada,birbirinden etkilenmiş çıkar grupları oluşuyor.bu 18.yy ayanların yükselişi osmanlı'nın gerilemesi ve çöküşüyle bir tutulur.