an-94

• 5.45x39 mm lik mermi kullanan, ak 74ün yerini alması için geliştirilmiş, polimer gövdeli hafif, ilk 2 mermiyi nişan alınan noktaya yollamak gibi bir meziyeti bulunan abakan kod adlı rus tüfeği bir ak muadili
• rus ordusunun hizmet silahı ak 74un yerine geçebilmek bir yana özel kuvvetlerin hizmetine sunulmuş ve seri üretimine başlanmış taarruz tüfeğidir. gas operation ile recoil operationı (kısmen) beraber kullanan, kullanacak personelin eğitimini zorlaştıran ve üretim maliyetini hayli arttıran oldukça kompleks ve kendine has bir çalışma esasına sahiptir.
• tüfeğin gövdesinin (bkz: receiver) içinde, integrated firing unit adında namluyla bütünleşik hareketli bir yapı bulunur. bu yapının içinde gas chamber, gas piston, bolt group, hammer unit, bir kasnak ve tel bulunur. gas port neredeyse ak-74daki kadar öndeyken gas chamber geride, el kundağının içinde kalacak şekilde tasarlanmıştır. tüfek ateşlendiğinde ifu geri teper ve el kundağının altına yerleştirilen forward guide spring tarafından ileri çekilir. alışıldık recoil operationa nazaran namlunun geri tepmesi ve guide spring tarafından tekrar yerine getirilmesi sırasında an-94, benzersiz yükleme mekanizması sayesinde 1 yerine 2 mermi ateşleyebilmektedir ki tüfeğin alamet-i farikası da budur.
  
  tüfekte kullanılan bolt group diğer ak'lere göre daha hafif tasarlanmıştır ve geriye doğru daha kısa mesafede hareket eder. gaz basıncı gas port'tan el kundağına kadar namluyu örten dar bir borudan aktarılır. bu sayede bolt group'u kuracak gaz basıncı ve muzzle climb hissedilir derecede düşürülür. bolt group, alışıldık gas operationın aksine şarjörden mermi çıkaracak kadar geri hareket etmez. bunun yerine gövdede bulunan bir rammer sayesinde mermi şarjörden dışarı itilir. ardından yine gövdenin altında bulunan flipper sayesinde mermi, bolt facein yakalayabileceği şekilde yukarı itilir. bolt group ve rammer arasındaki irtibat kasnak ve tel sayesinde sağlanır. bolt group geriye doğru hareketi esnasında teli çeker ve kasnaktan dolaşan tel öteki ucunun bağlı olduğu rammer'ı iterek mermiyi şarjörden çeker. bolt group geriye doğru hareketini tamamladığında rammer'ın önündeki yay rammer'ı iterek teli kasnaktan bolt group'u öne sürecek şekilde çeker.
  
  ifu'nun arka kısmında bulunan bir yay sayesinde bolt group'un her devrinde hammer kurulur. atış kipine göre ifu'nun arka sol tarafındaki bir yarıktan çıkan ufak bir parça sayesinde hammer ayarlanır.
  
  eğer tüfeğe dolu bir şarjör takılı iken kurma kolu çekilirse aşağıdaki hareketler gerçekleşir:
  (1) bolt carrier bolt head'i çevirerek namludan ayırır
  (2) bolt carrier hammer spring'i sıkıştırarak hammer'ı kurar
  (3) bolt carrier'a bağlanan çelik kablo kasnakta gerilir ve rammer'ı ileri iter
  (4) rammer şarjördeki mermiyi ileri iter ve feedwaye sokar
  (5) flipper feedway'deki mermiyi, bolt head'in yakalaması için yukarıya iter
  
  kurma kolu bırakıldığında:
  (1) sıkışan rammer spring, rammer'ı ileri iter
  (2) rammer'a bağlı olan çelik kablo kasnakta gerilir ve bolt group'u ileri çeker
  (3) bolt face flipper'ın yukarı ittiği mermiyi yakalar
  (4) bolt group ileri giderken bolt head'i çevirir ve mermiyi namluya sürerek bolt head'i kilitler
  
  dolu olan tüfek 2rnd burst atış kipinde ateşlendiğinde:
  (1) merminin patlamasıyla sıkışan gaz basıncı namludaki gas port'tan gas chamber'a dolar ve buradaki gas piston'u geri iter, bildik long stroke gas operation çalışmaya başlar
  (2) ancak tepme tesiriyle ifu ve elbette ona eklenmiş olan namlu da gövde içinde geri tepmeye başlar
  (3) mermi yükleme icrası gerçekleşir, ifu geri tepmesine devam ederken bolt group geri tepen namluyu yakalayarak 2. mermiyi ateşler
  (4) mermi yükleme icrası gerçekleşir, hammer birimi tetik çekişini bekleyecek şekilde kurulur
  (5) ifu geri tepmesinin sonuna gelir ve atıcı peşpeşe atılan 2 merminin geri tepmesini hisseder
  (6) ifu gergin forward guide spring tarafından ileri çekilir
  
  recoil operation esaslarına alışmış gözlemci için namlunun geri tepmesi aldatıcı olurken, tüfeğin içindeki yükleme mekanizması dakikada 1800 devire ulaşarak geri tepen namlu yerine çekilene kadar 2 mermi ateşlemiş ve bir diğerini de namluya sürmüş olmaktadır. eğer tüfek yarı otomatik atış kipinde ise hammer birimi tetik çekişini bekleyecek şekilde kurulur, ifu'nun ileri hareketini tamamlamasıyla bir mermi ateşlenmiş olur. tam otomatik atış kipinde ise ilk iki mermi 1800 devirde atılırken ardından bir ak standartı olan 600 devire düşürülür. ancak her tetik çekişinde ilk 2 mermi 1800 devirde ateşlenebilir.
  
  ifu sayesinde ateşlenen mermilerin geri tepmesi mermi çekirdeği namludan ayrılana kadar atıcıya aktarılmaz ve bu sayede oldukça yüksek bir isabet oranına ulaşılır. atıcının konumu (ayakta, yatarak veya çökerek) farketmeksizin yaklaşık 100 metrede 0.75 moa gibi bir isabetlilik oranı elde edilebilir. mesafe arttığında, örneğin 200 metrede isabetlilik oranı 1.5 moa gibi hala müthiş bir seviyede kalır; netekim bu sayılar 2 mermi için geçerli olduğundan dolayı bu mesafelerde (mermi balistiğinden dolayı) bir taarruz tüfeğinden çok daha yüksek isabet oranına sahip olan bir keskin nişancı tüfeğini bastırabilmektedir. etki oranı yine mermi türü ile alakalı bir başka konudur.
• edit: bir üstümdeki entry uçmuş. çeşitli eleştiriler içeriyordu.
  
  bir üstümdeki entry'de yapılan tanımlamalarda bazı yanlış anlaşılmalar mevcut. mesela taarruz tüfeği içerikli kinayeyi anlıyorum, çok da hoş olmuş. ama bu diyaloğu dışarıdan izleyen okuyuculara belirteyim ki, vietnam döneminde hayli tutukluk yapan m-16ler de teknik olarak birer taarruz tüfeğidir. konuyla hiç alakanız yoksa, tüfek ile tabanca kalibresi arasında kalan mermiyi, selective fire (hem yarı hem de tam otomatik) ateşleyebilen tüfeğe taarruz tüfeği denir, diyerek kamuya olan görevimi tamamlamak istiyorum.
  
  ikinci olarak mermisi konusundaki yanlış anlaşılma zaten entry'i sondan başa doğru okumamıza da yardımcı olmakta. an-94 aslında 5.45x39mm, yani şu an rus ordusunun ana hizmet tüfeği olan ak-74 ile aynı mermiyi kullanıyor. hatta şarjörleri bile uyumlu. zaten adını aldığı abakan kasabası sınavlarındaki amaç, mevcut lojistik ağı koruyarak (ya da iktisatlı olmasına dikkat ederek), daha isabetli tam otomatik atış yöntemleri keşfedebilmekti. sonuç olarak, ak-47 fiziksel tasarım esaslarını çok da fazla değiştirmeden, adam tüfeğin içinde geri tepebilen bir birim icat etmiş, bu birim de çalışabilmek için karışıklık çıkarsa da, konvansiyonel olan bir kaç parçayı (mermi yatağı, geri tepen birimi öne çeken ikinci icra yayı gibi) beraberinde getirmiş. an-94 içerisinde konvansiyonel olmayan sadece iki parça var. bunlar da bir makara ve telden oluşuyor. hayatında daha önce makara ve tel görmeyen birisi var mı ?
  
  hadi laf sokmak için makara yay tel mel demiş gibi görünüyorum, bunların acil durumlarda saç baş yolduracak komplikasyonlara dönüşebileceklerinden haberdarım. ama bu noktada da bir kaç ek gerçeklik devreye giriyor:
  
  1) mermi yaygınlığı olarak 5.45x39mm'den çok daha az yaygın olan 9x39mm (subsonic) mermi kullanan tüfekler (vss vintorez, 9a-91) artık tim seviyesine indirilmiş vaziyette. yani rus ordusu bu tüfeklerin karşılayabildiği özel ihtiyaçların yükünü taşımak istiyor.
  
  2) aynı şekilde pp-2000 gibi diğer yenilikçi ancak nispeten özel (bu durumda 9x18mm +p+) mermiye ihityaç duyan (çünkü standart 9x18mm ile tutukluk yapabiliyor) silahlar da günlük kullanıma girmiş vaziyette. çünkü adamların birinci derdi yenilik, diğer derdine ise aşağıda değinicem.
  
  3) an-94 attığı iki mermiyi aynı deliğe sokabilecek bir isabetliliğe ulaşıyor. bu da tüfek atışınn zırh delme kabiliyetini hayli arttırmakta. yukarıda değindiğim 9x18mm +p+ de sırf zırh delebilmek için tasarlanmış bir varyant (keza rusların yeni pdw kalibresi mermilere cevabı olarak gösteriliyor). evet, hafif mermi kalibreleri git gide azalıyor ancak bu özel ihtiyaçların ortadan kalktığı anlamına gelmiyor.
  
  4) artık ruslar bile an-94 kullanmıyorlar. daha basit bir tüfek isteyenler için, abakan deneyini kaybeden aek-971 ve ailesi, rusların geçen yıl gerçekleştirdiği ak-12 yenileme projesi dahilinde, a545 ve a762 olarak tekrar üretime alındı. yani, zaten ortada "sokmuşum abakana" tarzında bir yaklaşım var ve 2006'dan beri an-94 üretilmiyor. bu zavallı tüfekten ne istiyorsunuz?
  
  5 ve bonus) sovyetler zamanından beri, konvansiyonel tüfek ve icra mekanizmaları üzerinde çok fazla deneysel çalışma üretildi ve bunların bir kısmı istisnai derecede başarılıydı ancak sovyetler "basitlik" uğruna bunları görmezden geldiler. şimdi bir kenarda ağlayan bu tüfek prototiplerinin göz yaşları kurumadan, rusların değerlendirme lütfunda bulunduğu tek deney olan an-94'a bu kadar da vurmamak lazım. kendisi eurovisionda çok sayıda tüfeği temsil ediyor.
  
  6 - bonus ii) almanların "yüksek devirde yüksek isabetlilik" yaklaşımı an-94'dan daha alışıldık veya basit değil. g11 olarak tanınan tüfeğin mekanizması eğer bozulursa, atıp yenisini takmakta fayda var! avusturyaların çözümü olan steyr acr ise, icra olarak basit olsa da, mermi olarak hayli gayri-geleneksel idi.
  
  sonuç olarak, güvenilirlik konusundaki eleştirilere katılmamak elde değil ama bu aletin nasıl bir mühendislik başarısı olduğu da öldürdünüz, yedirmeyiz mentalitesiyle savunulmalıdır.
• rusların aşırı mühendislik konusunda almanları bile solladığının ispatı, alman h k g11'den bile daha karmaşık ama çok daha güvenilir bir sistem kullanır. dünya üzerinde makara (pulley) sistemini kullanan ilk ve tek tüfektir. gaz tüpü ile cıvatayı şu şekilde bir makara kontrol eder, bu da mekanizmanın geri tepmeyi emmesini ve burst modunda iki seri mermi atabilmesini (hyperburst) sağlar. tam otomatik modunda dakikada 600 mermi atabilirken burst modunda dakikada inanılmaz bir şekilde 1800 mermi atabiliyor, dünya'da burst doğruluğu en iyi taarruz tüfeğidir. iki mermiyi o kadar kısa sürede ateşler ki çoğu zaman tek mermi ateşlenmiş gibi ses gelir, silahın içerisindeki bütün mekanizma hareket ettiği için silah daha geri tepmeden ikinci mermi namludan çıkar. aek-971 ile birlikte dünyanın en iyi taaruz tüfeklerindendir.
  
  bunun daha da manyağı dakikada 6000 mermi atabilen ao-63 tüfeğidir.