cariye

• --- alıntı ---
  
  "cahiliye" donemi ve cariye hukuku
  21 nisan 2017
  url: https://www.facebook.com/…er/posts/1624947867534337
  
  bir savasta maglup olan kimselerin kadinlarinin galip gelenlere helal olmasi, ıslam oncesine dayanan bir arap gelenegi. peki ıslam oncesi donemde yasayan araplar, ele gecirdikleri kadinlarin evli olup olmadiklarini dikkate aliyorlar miydi? bu sorunun cevabini bilmiyoruz. ancak, ıslam'dan sonra boyle bir ayrimin yapilmadigi ayet ile sabit.
  
  ılgili hukmun kokeni, 630 yilina dayaniyor. konunun izini muslim, tirmizi ve ebu davud gibi temel kaynaklardan surmek mumkun: mekke'nin fethedilmesinden hemen sonra, ıslam ordusu mekke yakinlarindaki hevazin kabilelerine karsi sefere cikiyor. huneyn gazvesi olarak bilinen savas muslumanlarin zaferi ile sonuclaninca, hevazinli kadinlar ele geciriliyor. ancak ele gecirilen kadinlardan bir kismi evli olunca, sahabeden bazıları onları cariye kilma konusunda tereddut gosteriyor. bunun uzerine, nisa suresinin 24. ayeti nazil oluyor ve konuyu hükme bağlıyor: "ve evli kadınlarla (da evlenmeyin) - elinizin altında bulunanlar hariç."
  
  bu noktada su soru onemli: islam dini, yedinci yüzyıl arap toplumlarında zaten varolan bir uygulamayı bu ayet ile bir adım öteye mi taşıdı? yoksa, zaten varolan bir uygulamayı mı onayladı? bu sorunun cevabını bilmiyoruz. ancak ilgili hukum, muteakip doneme damgasini vurdu. 630 yılından sonra ıslami bir motivasyon ile mobilize olan (emevisinden osmanlisina) butun ordular, uzerlerine yurudukleri toplumlarin kadinlarini cariyelestirdiler ve bu uygulamalarini ilgili ayetin verdigi hukum ile gerekcelendirdiler. ıstanbul'da kutuphanelere, sahaflara gidip fikih kitaplarini karistirirsaniz, hemen hepsinin kole ve cariye hukukunu duzenleyen hukumlerle basladigini gorursunuz. cunku eskiden ekonomi ganimet ile donuyordu. fetihler durunca, ganimet de durdu. uretemeyen, hantal bir imparatorluk, endustriyel devrimi yasayan avrupa ile basa cikamadi. ("osmanli neden batti?" sorusuna mistik/komplocu/fantastik cevaplar vermeden once bu basit konulari incelemek iyi olabilir.)
  
  peki koleligin ve cariyeligin etigi konusunda neler soylenebilir? bu sorunun cevabini arama adina birkac yol gosterici soru sormak ve sorgulamada bulunmak mumkun:
  
  1. ılahiyatcilar bu gibi ayetlerin suistimale acik oldugunu ve/veya suistimal edildigini zaman zaman dile getiriyorlar. peki bu ayetleri literal olarak okuyan ve uygulayan ısıd ve benzeri orgutler gercekten de ayetin hilafina mi hareket ediyorlar? bir baska deyisle, ilgili ayet suistimale mi acik, yoksa dogrudan suistimale cevaz mi veriyor?
  
  2. mealciler cevirilerinde ekseriyetle durust davranmislar. mesela diyanet'in cevirisi soyle: "(savaş esiri olarak) sahip olduklarınız hariç, evli kadınlar (da size) haram kılındı." ancak bazi mealciler manayi biraz esnetmisler. ali ünal bu grup icinde en fazla ileri gideni: "harp esiri olarak elinizin altında bulunan ve kocalarıyla münasebetleri fiilen kopmuş olan cariyeler müstesna, başkalarının nikâhı altındaki kadınlarla evlenmeniz de haramdır." arapca metinde ilgili kadinlarin "kocalariyla munasebetlerinin fiilen kopmus ol"masi gibi bir ifade yok. kaldi ki, ilgili kadinlarin kocalari ile munasebetlerini koparanlar ile onlari cariye edinenler zaten ayni kisiler. yani unal biraz fazla ileri derecede bir apolojiye basvurmus. dahasi, unal ilgili ifadeyi parantez icine almaya da gerek gormemis.
  http://www.kuranmeali.org/…rani_kerim_mealleri.aspx
  
  3. ayetin devaminda, kadinlardan "faydalanmak" isteyenlerin onlara mehir vermelerinin farz oldugu ifade ediliyor. boyle bir hukum, bir dizi sosyal rolu de beraberinde getiriyor. zira ayete gore, kadinlar cinsellik sunan, erkekler ise ilgili cinselligi satin alan bir statudeler.
  
  4. bu ayetin gecici/sureli evlilik akdine cevaz verdigini dusunenler de olmus. mut'a nikahi bu sekilde dogmus ve halen tartisiliyor. ancak mut'a nikahina karsi cikanlar bir noktayi gozden kaciriyorlar: mut'a nikahi, karsilikli rizaya dayali bir gecici evlilik ongoruyor. cariyelik ise, kadinin (ve kocasinin) rizasi hilafina gerceklestirilen bir uygulama.
  
  5. ıslami kesimde batili kadinlarin acik giyindikleri ve cinsel obje haline geldikleri yonundeki yorumlar yaygin. gerci kadinlarin kapanmasinin da cinsel obje olduklari varsayimina dayandigini soylemek mumkun. ama bu tartismayi bir yana birakarak su soruyu sormak gerekli: kadinlari kaba kuvvetle kocalarindan koparmak, ardindan da onlari para/emtia/mihr karsiliginda bir askere vermek, ve kadinlardan "faydalanmak" isteyenlerin onlara mihr vermeleri gerektigini soylemek, kadinlari objelestirmek degil midir?
  
  6. "ıslami ogreti, insanlari genel manada iyilige mi yoneltiyor?" gibi bir soruyu bu konu ozelinde nasil yanitlamak gerekir? 1387 sene evvel bir grup insan, inanclarini paylasmayan bazi komsu kabilelerin uzerine yurumus ve onlari alt edince sadece mallarina degil, kadinlarina da el koymus. ancak bu kadinlardan bazilari evliymis. ılgili savascilardan bir parca insafli olan bazilari, "acaba bu kadinlarla munasebette bulunmamiz dogru olur mu?" diye dusunmus. sonra ogreti onlara (mealen) demis ki, "sorun yok, yapabilirsiniz." ve asirlarca yapmislar...
  
  --- alıntı sonu ---
  
  tema:
  (bkz: islam /@derinsular)