el emeği göz nuru

• türkçe'deki en felsefi deyimlerden biri. el emeğini, "maddi emek"le, göz nurunu da "zihinsel emek"le ilişkilendirmek lazım. bazıları el emeğinin yok olacağını ve yerini zihinsel emekle değiştirip bilgi toplumuna geçeceğimizi (geçtiğimizi) söylese de, bu iki emek arasında diyalektik bir etkileşim var. bu ilişki birbirini yok ederek değil de sanki bir biri ile bütünleşerek hep insanoğlunun yaşamında var olacak gibime geliyor.
  
  örnek 1: sahaya gittiniz ve jeofizik veri topluyorsunuz. bu aşama el emeğidir. büroya geldiniz verilerinizi bilgisayar ortamında değerlendirme aşamasında gözünüzden kaçan küçük bir şey bütün çalışmalarınızın çöpe atılmasına yol açar.
  
  örnek 2: japonların her şeyi nano mertebesinde üretmesi de her ne kadar bilgi toplumunun alameti ferikalarından sayılsa da, bu üretin süreci de el emeği ve göz nurudur.