pasif devrim

• jacoben/48 formülüyle ulaşılan devrim türüdür.
  
  gramsci bu formülü troçki'nin sürekli devrim teorisine uygulayarak bazı sonuçlara ulaşır ve buradan da farklı bir devrimci anlayış çıkartır. gramsci'ye göre sürekli devrimin uygulanabilir olması için devletin tam anlamıyla gelişmemiş ve toplum katmanlarına nüfuz etmemiş olması gerekiyordu. bu sonuca 1848'den itibaren parlamenter rejimleri gözlemleyerek varmıştı. özellikle 1870 ve 1871'den itibaren siyasetin belli bir tarz dönüşüme uğradığını düşünüyordu . 19. yüzyıldan itibaren italya'da meydana gelen olayları gözlemleyen bazı düşünürler bu yeni siyaset tarzını farklı şekillerde yorumlayarak, farklı türde devrim anlayışlarına varıyorlardı. bunlardan birini aktif direnişi savunan mazzini temsil ederken, diğerini devrim için zihinlerin olgunlaşmasını savunan cavour temsil ediyordu. gramsci ise her iki teoriden yararlanan, zaman zaman aktif başkaldırıyı ön plana çıkartan, zaman zaman da toplumsal güçleri oluşturan küçük değişiklikleri dikkate alan bir pasif devrim teorisi oluşturdu (1). bu teorinin, geriye dönük olarak çözümlendiğinde hem sosyalizmin kaderi konusunda, hem de toplumların iç içe geçmiş birbirinden farklı karmaşık yapılardan oluştuğu konusunda haklı çıktığı söylenebilir.
  
  pasif devrim teorisi, tıpkı gramsci'nin başka teorileri^** gibi marx'ı yeni bir düzlemde güncellemekle kalmaz, bugünü anlamak için de bazı analitik araçlar sunar.
  
  (1) antonio gramsci 1929-35 (1971): selections from the prison notebooks.