what you see is all there is

• daniel kahneman'a göre zihnimizin sezgisel ve hızlı düşünen kısmı (sistem 1) 'nın kullandığı bir çıakrım yöntemidir.
  
  kahneman, çoğu zaman hızlıca vardığımız sonuçların, aslında muhakemeden uzak ve tamamen sezgilerimize dayalı olduğunu ve bir çok kez bizi yanıltabileceğini anlatır. riskli ve tehlike içeren durumlarda bir avantaja dönüşen bu düşünme yöntemi ya da yeti, normalde gündelik hayatta gayet basit bir biçimde yanlış kararlar vermenize yol açabilir.
  
  bugün tc'deki örgün eğitim okullarında yalnızca bir saat dahi zihnin bu işleyiş metodunun anlatılması, bir yıllık müfredatın tamamından daha faydalı olacaktır. tabii bilgi yalnızca yanılma ihtimalinizi minimalize eder. yoksa analitik düşünme becerisine sahip, zihnin bu işleyiş ilkesine ve mantığa gayet hakim kişilerin bile elindeki az bir veri ile gerçeğe aykırı sonuçlara ulaşmış olmalarına da nadir rastlamıyoruz. neyse efendim;
  
  ne görüyorsan o: ngo (what you see is all there is: wysiati);
  
  sistem 1, karşısında cereyan eden olayları anlamlandırmanın yanında deneyimlediği olay/durum hakkında karara varma ve değerlendirme sürecini de yürütmektedir. benzer durumlarda olduğu gibi sistem 1 izlenimlerini olabildiğince çabuk oluşturmak için kestirmeler bulmak ve bilgiye dayalı tahminler yürütmek durumundadır. temelde sistem 1’in yaptığı elindeki sınırlı bilgilerle durumu tam anlamadan hükme varmaktır. bu bilgiler ise (anı yaşadığı düşünülürse) kişinin hemen önünde cereyan edenle ve/veya akla hemen gelen fikirlerle sınırlıdır. kısıtlı kanıtlara dayalı karar alma ve değerlendirme uzmanı sistem 1 sadece el altındaki bilgileri dikkate almaya o kadar meyillidir ki kitapta söz konusu durumu temsil etmek için ne görüyorsan o’nu ifade eden ngo (wysiati-what you see is all there is: her şey gördüğünden ibaret anlamında) kısaltması kullanılmıştır.
  
  ngo özelinde şu örneğe bakalım: “..... iyi bir lider olacak mı? kendisi zeki olduğu kadar güçlü...”. edindiğimiz ilk izlenime göre soruya olumlu cevap verme eğilimi vardır. ne de olsa zeka ve güç lider olmak için önemli meziyetler ve elimizdeki iki sıfata dayanarak ortaya atılacak en iyi hikaye bu. kısaca söylemek gerekirse, elimizdeki bilgilere dayanarak varabileceğimiz en kesin sonuç bu. ama burada eksik kaldığımız bir nokta var! soruyu kapsamlı şekilde analiz etmedik. yani kendimize, “birinin liderlik becerileri hakkında bir kanaate varmadan önce ne gibi bilgilere ihtiyacım var?” türünde bir soru yöneltmedik. bu sistem 1’in sorumluluk alanı dışındadır.
  
  herhangi bir olay/durum karşısında eldeki bilgiler ışığında aceleyle oluşturulmuş ve süzgeçten geçmemiş ilk izlenime hemen erişmek çok faydalı olabilir. fakat, herhangi bir yargıya varırken bu aceleyle oluşturulmuş ve süzgeçten geçmemiş ilk izlenimlere dayanırsak bizi nasıl yanıltabileceklerini de kolayca fark edebiliriz.
  
  örneğin, yukarıdaki durum kapsamında süreci biraz ağırdan almayı deneyip sözünü ettiğimiz soruyu yöneltme zahmetinde bulunsaydık zeka ve gücün iyi bir lider olmanın en önemli özellikleri olmadığını fark eder, hatta başka niteliklerin eksikliğinde bu meziyetlerin geri tepebileceğini bile anlayabilirdik. özgün cümleye tekrar bakıp kendimize “takip eden iki sıfat yoz ve zalim olsaydı ne olurdu?” sorusunu sorsak nasıl bir hata yaptığımızı çok daha net bir biçimde anlardık. ''
  
  thinking, fast and slow / daniel kahneman
  
  bir diğer için #39879526