mayerling faciası

• avusturya imparatoru franz joseph ve imparatoriçe elisabeth'in tek oğulları olan veliaht prens rudolph ve 17 yaşındaki mary vetsera'nın 30 ocak 1889 da viyana yakınlarındaki mayerling köşkünde ölü bulunmaları olayıdır.
  
  prens rudolph tek oğul olması nedeniyle sıkı bir eğitim aldı, askeri eğitimler de gördü. fakat prens rudolph bunların yerine kendisinde daha çok merak uyandıran felsefe edebiyat tarih gibi konularla ilgilenmek istiyordu. dolayısıyla babasıyla zaman zaman anlaşmazlıklar yaşadı. prens rudolph aynı zamanda avcılıkla da ilgiliydi. bu ilgisi nedeniyle mayerling bölgesindeki st. laurance malikanesinin tamamını alarak burayı av köşküne dönüştürdü. prens rudolph'ün veliahtlığının gereği olarak 1881 yılında belçika kralının kızıyla evlendirildi. fakat prens kısa bir süre sonra bu sıkıcı ve zoraki evlilik yerine barones mary vetsera ile bir aşk hayatı yaşamayı tercih etti. fakat bu aşkın asla evlilikle sonuçlanamayacağını anlayan prens ve mary çekildikleri mayerling köşkünde birlikte intihar etti.
• arşidük rudolf'ün oğlu olmadığı için ölümünden sonra yeni taht varisi franz joseph'in kardeşi karl ludwig olmuştur. o da rudolf'ün ölümünden kısa bir süre sonra tifo nedeniyle hayatını kaybettiği için imparatorluğun yeni veliahtı bir sırp milliyetçisi tarafından öldürülen meşhur arşidük franz ferdinand^* olmuştur.
  
  ayrıca mayerling olayı mayerling, the crown prince gibi filmlerde ve rudolf, elisabeth gibi müzikallerde de işlenmiştir.
• 30 ocak 1889 tarihinde avusturya - macaristan ımparatoru franz joseph ve ımparatoricesi bavyerali elisabeth (sissy) in tek ogullari veliaht prens rudolph ve 17 yasindaki barones mary vetsera` nin birinci kattaki yatak odalarinda olu olarak bulunmalari olayidir. facianin sebebi olarak intihar, cinayet ve daha bircok sebep gosterilmis olmasina ragmen bugune dek facianin neden ve nasil oldugu hakkinda kesin bir bilgi yoktur. resmi aciklamada asiklarin birlikte intihar ettikleri soylenmektedir. olaydan sonra butun deliller ve belgeler ortadan kaybolmustur. fakat ulkenin cogu bu resmi aciklamadan cok rudolph` un babasi ile arasinda taht konusunda anlasmazliklar oldugu icin babasi franz joseph tarafindan oldurulduklerine inanmaktadir.
• viyana yakınlarında bulunan av köşkü. prensin öldürüldüğü yatak odası şuan kiliseye dönüştürülmüş. kilisedeki dua yerindeki bankonun aynısından ingiltere kraliçesinde de var. çok kasvetli bir mekan. müzeye dönüştürülmüş aynı zamanda. avusturya'nın karanlık olaylarından ve sağda solda konışulması hala mahrem bir konu. şuan köşkte 20 kadat rahibe yaşamakta. katolik mezhebinin sert bir kolu olan yanlış hatırlamıyorsam carmelite rahibeleri. full ibadet etmekteler. insanlara gözükmezler. kendi yakınları ile bile yılda bir kez perde akasından görüşürlermiş filan. doğası mükemmeldir. gidip görünüz efendim.
• avusturya kralı franz josep'in, oğlu prens rudolf tarafından öldürülmesi hadisesidir.
  
  franz josep aslında talihsiz bir adamdır. daha evvel de kardeşi maximillian, meksika seferinde yenilip, asiler tarafından kurşuna dizilmiş olup, kendisi de oğlu tarafından, 17 yaşındaki metresi barones maria ile birlikte öldürülmüştür.
  
  ilginçtir ki bu olaydan 9 yıllık sonra da, karısı elizabeth, bir italyan anarşisti tarafından bıçaklanarak öldürülecekti.
  
  sonra olanlar malum. arşidük ferdinand, kara el denen gizli bir sırp örgütü tarafından öldürülecek, bu olay 1.dünya savaşı'nı başlatacaktı. şu bir gerçektir ki rudolf her ne kadar veliaht öldürülmüşse de savaşa yanaşmamış, ne var ki savaş taraftarı siyasi partiler savaşa önayak olmuşlardır.
• istabuluda ziyaret etmististir.prens bu ziyaret anısına kartpostal basilmistir
• bu facianın anlatıldığı bir de film vardır 1968 tarihli ve mayerling adlı. terence young'un yönettiği bu filmin başrollerinde ise ömer şerif ile catherine deneuve'ün yer almış.
• 19. yüzyıl istanbul'unda baltazzi ailesinden teodor baltazzi, bir ingiliz hanımla evlenerek avusturya uyruğuna geçer. kızları elen'de, istanbul'da baron vetsera ile evlenir ve kardeşleri ile birlikte avusturya'ya yerleşirler. elen vetsera'nın kızı maria vetsera ile avusturya arşidükü rudolf birbirine aşık olurlar. fakat evli olan rudolf'a boşanma izni verilmediği gibi hanedan çevresi de maria vetsera'ya levanten^*bir aileden olduğu için pek iyi gözle bakmaz. sonuçta arşidük rudolf ile maria vetsera, viyana yakınlarındaki mayerling'de intihar ederek (1889) pek çok kişinin bildiği "mayerling faciası"nın kahramanı olurlar.
  maria vetsera’nın dördüncü kuşaktan kuzeni olan ve baltazzi (baltacı) ailesinin izmir'de yaşayan üyelerinden alex baltazzi^*, ailesinin geçmişte avrupa ile olan ilişkilerinden ve tatsız faciadan bahsederken "levanten, avrupalı'nın gözünde 'pek tekin olmayan kişi'dir" demiştir.
• yasak aşk ve intihar. aşkın tutkusunu yansıtan örneklerden sadece biri. tarih sahnesindeki aşkları çağrıştırdı bak bana.
  ingiliz kralı vııı. edwart ile simpsonun aşkı, uğruna terk edilen taht ve taç. sonra antonyusla kleopatra, leyla ile mecnun, romeo ile juiet ... bunlarınki aşk da mahallenin servet amcasıyla ayten ablanınki aşk değil miydi? aşktı elbet.
• aşk, ihtiras, tragedya, savaş, köklü bir hanedanlık, yıkım ve kan... büyük cihan harbi'nin önünü açan ve dünyayı sonsuza kadar değiştiren bir intihar paktı.
  
  30 ocak 1889'da avusturya-macaristan veliahtı arşidük rudolf'un cesedi, viyana yakınlarındaki mayerling av köşkünde genç metresinin hemen yanında bulundu. sahne adeta bir yunan tragedyası, bir goethe oyunu gibiydi. ölümlerini yanıtlardan çok sorular kuşatsa da, çoğunlukla bunun bir intihar anlaşmasının yerine getirilmesi olabileceğine inanılmaktadır. rudolf'un ölümü küresel düzeyde yankı uyandırdı ve avusturya-macaristan imparatorluğu'nun çöküşü ile birinci dünya savaşı'nın başlamasının prelüdü oldu.
  
  21 ağustos 1858'de doğan rudolf, avusturya-macaristan imparatoru franz joseph ve imparatoriçe elisabeth'in tek oğlu ve varisiydi. rudolf zor bir çocukluk ve çalkantılı bir gençlik dönemi geçirmişti. babasıyla, tıpkı prusya kralı büyük frederik ile onun babası frederik wilhelm arasındaki gibi bir ilişkiye sahipti ama rudolf frederik kadar dayanıklı değildi. uyuşturucu ve alkol kullanımı ile dramatik bir casanova hayatını körükledi ve 30 yaşından önce frengiye yakalanmıştı. 1888'de rudolf, barones maria vetsera ile bir ilişkiye başladı ve ocak 1889'da ikisi, görünüşe göre, bir tür intihara giriştiler.
  
  mayerling olayının gerçek önemi, trajedinin ardından yaşananlarda yatmaktadır. rudolf'un ölümü imparatorluk veraset hattının devamını krize soktu. sonunda, arşidük franz ferdinand yeni varis seçildi. franz ferdinand, rudolf'un kuzeniydi ve 1914'teki suikastı ile şiddetli bir dünya savaşına yol açan bir adamdı. "birinci dünya savaşı nasıl başladı?" diye soran varsa, cevaba mayerling hikayesinden başlamalı:
  
  30 ocak 1889'da, 30 yaşındaki veliaht prens rudolf ve 17 yaşındaki sevgilisi barones maria vetsera'nın cesetleri, prensin avusturya'nın mayerling kentindeki av köşkünde yatakta vurularak öldürülmüş halde bulundu. zamanın tıbbi raporlarına göre, maria'nın 40 saatten fazla bir süredir ölü olduğu, rudolf'un ise daha yakın zamanda öldüğü ortaya çıktı. baronesin, bir elinde solmuş bir gül tuttuğu ve gülün kanla kaplı olduğu rapor edilmiştir.
  
  veliaht arşidük rudolf 1888'de 17 yaşındaki maria vetsera ile tanıştığında küçücük, ufacık bir teknik ayrıntı vardı: zaten evliydi. rudolf, 1881'de 22 yaşındayken belçika prensesi stéphanie ile evlenmişti ve çiftin iki yıl sonra bir kızı olmuştu. ancak bu evlilik, rudolf'un bir dizi evlilik dışı ilişkiye girmesini engellemedi. maria vetsera, uzun bir metresler serisinin yalnızca sonuncusuydu. bir genç olarak, muhtemelen rudolf'un hayatının aşkı olmasa da, atılgan ve romantik prense yoğun ve hızlı bir şekilde aşık olmuştu.
  
  yaşasaydı, belki de rudolf'un siyaseti birinci dünya savaşı'nı önleyebilirdi. imparator franz joseph döneminde avusturya-macaristan, çoğu kendi ulus-devletlerini özleyen ve tutkuyla isteyen etnik ve ulusal gruplardan oluşan karmakarışık bir eski imparatorluktu. babasının aksine, rudolf onlara sempati durmaktaydı ve liberal siyasi görüşlerini, muhafazakarlığıyla ünlü babasına karşı geliştirmişti.
  
  alman yanlısı babasının aksine rudolf, "almanya'nın bu ittifaka bizden daha çok ihtiyacı var" diyerek avusturya-macaristan'ın almanya'ya çok yaklaşmasını istemedi. hatta birçok tarihçi, rudolf'un almanya ile bir ittifakı desteklemeyeceğini düşünür. rudolf, avusturya siyaseti üzerinde daha büyük bir etkiye sahip olacak kadar yaşasaydı, imparatorluğunu ve dünyayı tamamen farklı bir tarafa yönlendirebilirdi.
  
  rudolf neredeyse tamamen morfine bağımlı hale gelmişti ve muhtemelen ölümü sırasında çok sayıda cinsel yolla bulaşan hastalığa sahipti. rudolf, koca iştahları ve ağır bağımlılıkları olan bir adamdı. uzmanların tahminlerine göre, sayısız aşk ilişkisi, muhtemelen frengi ya da bel soğukluğu kapmasına neden olmuştu. muhtemelen cinsel yolla bulaşan hastalıklarını karısına da geçirerek onu kısırlaştırdı.
  
  rudolf, alkolizminin yanı sıra morfine de bağımlı hale gelmişti. ancak annesi gibi o da depresyonla mücadele etmek için bu yola başvurmuş olabilir.
  
  imparatorluk ailesi, trajik skandalın üzerini derhal örtmeye çalıştı. mayerling'deki trajik sahne sadece imparatorluk ailesi için manevi olarak yıkıcı değildi; politik olarak da rahatsız ediciydi. rudolf ve maria'nın cesetleri bulunduğunda, imparatorluk ailesi derhal hasar kontrol moduna girdi. trajediyi ve rudolf'un suçluluğunu en aza indirmek amacıyla, maria'nın cesedi sessizce ölüm mahallinden çıkarıldı ve yakındaki bir mezarlığa gömüldü.
  
  "görevli belgeyi hazırlarken, doktor cesetteki tortulu kanı nazikçe yıkadı. sonra arşidüke palto, şapka, atkı, peçe ve ayakkabı giydirildi. ayağa kaldırdılar. iki amca yeğenleriyle kol kola girdiler ve uğuldayan rüzgarların arasından, rudolf'un havlayan köpeklerinin yanından kont stockau'nun arabasına kadar, olası şüpheli bakışları geçerek, yavaşça gece saatlerinde yürüttüler. bir cenaze arabası elbette çok fazla fısıltı anlamına gelirdi..."
  
  bu esnada hükümet, rudolf'un ölümünü nasıl ilan edeceğini düşünüp durdu. ne de olsa rudolf'un intiharı, naaşının imparatorluk mezarlığı mahzenlerine bir katolik cenazesi olarak alınamayacağı anlamına geliyordu. ölümünün başlangıçta bir kalp krizi ve bir kazadan kaynaklandığı açıklandı, ancak ailesi sonunda rudolf'un bir delilik nöbeti geçirdiğini beyan ederek intiharı kabul etti. bu nedenle, veliaht rudolf'u ailesinin yanında bir katolik kilisesine gömebildiler.
  
  veliaht prens rudolf ve maria vetsera'nın ölümlerini çevreleyen gizem, trajedinin ardından yüzyıl sonra da devam etti. vetsera çabucak huzurlu ve sonsuz istirahatgahına defnedilmesine rağmen, bedeni için huzurlu bir uyku yoktu. cesedi, 20. yüzyılda resmi olarak birkaç kez mezardan çıkarıldı. aynı vakitlerde tarih delisi ve "mezar hırsızı" helmut flatzelsteiner'in de radarına girmişti. mezar hırsızı, 1991'de bir gece vetsera'nın kalıntılarını gizlice mezarından çıkardı ve iki yıl boyunca sakladı.
  
  trajedi imparatorlukta bir veraset krizine yol açtı. en büyük oğlu ve varisi, imparatorluğun geleceği, ocak 1889'da viyana ormanları'ndaki av köşkünde canına kıymaya karar verdiğinde, imparator franz joseph 58 yaşındaydı. veliaht prensin ölümü avusturya-macaristan verasetini tam bir kargaşaya sürükledi. franz joseph'in küçük erkek kardeşi karl varis oldu, ancak trajedi tekrar bu hanedanlığa uğradı: karl 1896'da öldü, bu yüzden karl'ın oğlu franz ferdinand varis oldu.
  
  1914'te franz ferdinand ve eşi saraybosna'da bir slav milliyetçisi tarafından vurularak öldürüldü ve onların öldürülmesi birinci dünya savaşı'nın başlangıç noktasıydı. tarih "şöyle olsaydı" bakış açısıyla değerlendirilemez elbette ancak rudolf ölmeseydi, franz ferdinand tahtın varisi olmayacaktı; franz ferdinand tahtın varisi olmasaydı, o yaz saraybosna'da olmayabilirdi ve birinci dünya savaşı hiç başlamamış olabilirdi.
  
  mayerling'de tam olarak neler olduğuyla ilgili pek çok komplo vardır. rudolf ve maria'nın cesetleri yatakta birlikte bulundu, ancak kimse aşıkların tam olarak nasıl öldüğünü bilmiyor. rudolf'un silahı olay yerinde bulundu, bu yüzden bir intihar olabileceği varsayıldı: rudolf, silahı kendine çevirmeden önce maria'yıvurdu. ancak bazıları bunun çifte intihar olabileceğini iddia ediyor.
  
  başka komplo teorileri de bolca mevcuttur. bazıları bunun çifte cinayet olduğuna inanıyor: veliaht prens ve metresi, rudolf'a ve onun alman karşıtı siyasetine son vermek isteyen alman ajanlar tarafından öldürülmüş olabilirdi. yine de birçoğu mayerling'deki sahnenin kesinlikle daha trajik olduğunu iddia eder: beceriksiz bir kürtaj operasyonu maria'nın ölümüne yol açtı ve sonra perişan bir haldeki rudolf kendi acısına bir kurşunla son verdi. hiçbir teori, uzmanlar tarafından oybirliğiyle onaylanmadı.
  
  mayerling, avusturya-macaristan için birçok trajediden sadece ilkiydi. avusturya-macaristan imparatorluğu, hükmünün son on yılına girerken, habsburg ailesinin daha fazla üyesi feci ölümlere maruz kaldı. 10 yıldan kısa bir süre sonra, rudolf'un annesi isviçre'de tatil yaparken öldürüldü. imparatoriçe elisabeth'in 1898'deki ölümü, zaten travmatik kayıplar yaşayan bir aileye ağır bir darbe daha oldu.
  
  rudolf'un ölümü kuzeni arşidük franz ferdinand'ı tahtın varisi yaptı. franz ferdinand eşine aşık olarak evlenmişti, görev için değil. karısı bir asil değildi. dolayısıyla kontes sophie ile dengi dengine olmayan evliliği, çocuklarının tahtı devralamayacakları anlamına geliyordu. yeğenlerinden biri sırayla onun varisi olacak ve rudolf'un ailesini iktidardan uzaklaştıracaktı. ancak rudolf'un intiharı ardından ortaya çıkan veraset krizi patlak verdi. 1914'te franz ferdinand, sevgili karısıyla birlikte bir slav milliyetçisi tarafından öldürüldü; bu, birinci dünya savaşı'na yol açan kıvılcımdı.
  
  rudolf, babasıyla ağrılı bir ilişkiden kurtulmak için kendini öldürmüş olabilir. rudolf'un babasıyla kötü ve gergin bir ilişkisi vardı. politik olarak, bundan daha zıt olamazlardı. franz joseph geleneklere takıntılı, eski kafalı, muhafazakar bir hükümdardı; rudolf ise reformla daha çok ilgilenen ve babasının politikalarını eleştiren bir liberaldi. franz joseph'in duygusal mesafesinin oğlunu yaraladığı açıktır.
  
  rudolf'un ailesinin birçok üyesi için intihar notları bıraktığını söylenir, ama babası için bırakmamıştı. görünüşe göre rudolf'un yetersizlik duyguları çok derinlere inmişti. rudolf, ölümünden kısa bir süre önce annesine yazdığı son mektubunda, "onun oğlu olmaya layık olmadığımı gayet iyi biliyorum" diye yazmıştı.
  
  maria'nın yürek dağlayan intihar notları ise 2015'te bulundu. 2015'te viyana'daki bir banka arşivi şaşırtıcı bir keşifte bulundu: maria vetsera'nın 1926'dan beri bir banka kasasında kilitli olan gerçek intihar notları. maria, mektuplarını ailesine gönderdi ve mektupların sadeliği dokunaklıydı. annesine yazdığı bir mektupta, rudolf'a olan tutkusuyla kör olduğunu öne sürerek "aşka dayanamadım, yenik düştüm" diyordu: "ölümde hayatta olduğumdan daha mutlu olacağım" diye de ekledi. ayrıca erkek kardeşine ve kız kardeşine de son birer mektup yazdı.
  
  rudolf ve maria'nın ölüm yeri olan mayerling köşkü, sonradan rahibe manastırı oldu. vasiyeti uyarınca, rudolf'un beş yaşındaki kızı elisabeth, mayerling'i miras aldı. ancak av köşkü, imparatorluk ailesi için bir trajedi ve üzüntü yeri haline gelmişti. imparator franz joseph, mülkü torunundan satın aldı ve hatırlattığı acı ile ıstıraptan kurtulmak amacıyla bir şapel ve manastır inşa etti. oğlunun ruhu hayattayken rahatsız olabilirdi ama franz joseph, rudolf'un ölümde huzur bulmasını umuyordu.
  
  maria aslında bir intihar ortağı için rudolf'un ikinci seçimiydi. rudolf'un planını kabul eden kişi maria olabilir, ancak böyle bir teklif alan tek kişi o değildi. rudolf'un başka bir metresi daha vardı: mitzi kaspar, bir aktris. rudolf başlangıçta mitzi'den intihar partneri olmasını istemişti ama o reddetti. görünüşe göre sonuna kadar diğer kadınları düşünen rudolf, ölümünden hemen önce mitzi'ye bir veda mektubu bile kaleme almıştı.
  
  rudolf'un ebeveynlerinin evliliği, ölümünden sonra, kötüden daha kötüye gitti. bazı çiftler trajedi ile birbirine daha da yakınlaşır, ancak katı imparator franz joseph ve güzeller güzeli, düşünceli eşi imparatoriçe elisabeth diğer çiftler gibi değildi. rudolf'un ebeveynleri yıllar boyunca zaten mesafeli bir evliliğe sahipti, bu yüzden oğullarının ölümü bu mesafeyi yıkacak bir katalizör olmaktan uzaktı. ancak hem franz joseph hem de elisabeth trajediye kendi içlerine çekilerek yanıt verdiğinden, mayerling trajedisinden sonra herhangi bir uzlaşma umudu yoktu. elisabeth ise oğlunun ölümünü asla atlatamadı. doğru, her bakımdan apayrı bir anneydi ve kalan hayatı boyunca rudolf'un yasını tuttu.