fütüvvetname

• ahi birliklerinin, esnafın töresini belirleyen eserler. aynı zamanda gelenekleri, görgü kurallarını da açıklamaktadır. fütüvvetnâmelerde her müslüman türk’ün 124 görgü kuralına uyması istenmekte, 740 kuralı uygulayanların ise insan-ı kamil ^* rütbesine erişecekleri belirtilmektedir.
• haliloğlu yahya burgazi'nin, mevlana'nın mesnevi'sinden yararlanarak 13. yüzyılın ikinci yarısında yazdığı eser.
• fütüvvet, "mertlik,gençlik,cömertlik,soy temizliği" demektir.ahilik teşkilatının esaslarını anlatan yapıtlardır.en önemlisi haliloğlu yahya burgazi'ye aittir.
• bir fütüvvetnâme şöyle başlıyordu:
  
  sabah kalkınca önce yastığı öperdim... -sabaha kadar derdimi çekti- diye.
• adem aleyhisselam'dan başlayan fütüvvet zincirinin ümmet-i muhammed'deki bayraktarı ali ve fatıma radıyallahu anhuma'dır. tüm peygamberler aleyhimüsselam, ashab radıyallahu anhum, selef-i salihin ve geçmiş büyüklerimiz fütüvvet yolunun yıldızlarıdır. fütüvvetin uygulanmadığı hiçbir hal ve ilişki yoktur. içinde bulunduğun her durumda uygulanacak bir fütüvvet kuralı vardır: rabb'ine celle celalühu, peygamberi sallallahu aleyhi vesellem'e, sahabeye radıyallahu anhum, selef-i salihine, geçmiş büyüklerine, hocalarına, arkadaşlarına, ailene, akrabalarına, çocuklarına karşı fütüvvet adabı vardır. aşağıda ibn haldun üniversitesi'nin hazırladığı büyük hadis alimi ve sufi abdurrahman sülemi'nin kitab'ul-fütüvve'sinden seçilerek bazı ilavelerle uyarlanmış 40 fütüvvet yasasını bulabilirsiniz.
  
  • herkesi kardeş bil ve kardeşlik hukukunun gereklerini yerine getir.
  
  • zorlukta ve kolaylıkta, darlıkta ve bollukta her halinde istikamet üzere ol.
  
  • allah'a ibadet niyetiyle ve ayrım gözetmeden tüm mahlukata ve beşere hatta küçüklerine bile edep ve şefkatle hizmet et.
  
  • insanların sana nasıl davranmasını istiyorsan sen de onlara öyle -hatta daha iyi- davran.
  
  • kendin için istediğini kardeşin için de iste.
  
  • önce arkadaşlarının ihtiyacını, sonra kendi ihtiyacını gör.
  
  • nefsine muhalefet et: hakkını ver hazzından men et.
  
  • az ye, az uyu, az konuş. malayani ve fuzuliyatı terk et.
  
  • azimetle amel et; ruhsatlardan kaçın.
  
  • ne kin tut ne de haset et, sadece zalime düşmanlık et.
  
  • sünnetleri farz bilip öyle amel et; mekruhları haram bilip öyle uzak dur.
  
  • kardeşlerinle iyi geçin; uyum göster ve ihtilaftan kaçın.
  
  • tahammül et: günah olmadıkça dostlarına katlan.
  
  • önce içini sonra dışını güzelleştir: içini zikir ile dışını ibadet ve güzel ahlakla süsle.
  
  • arkadaşlarına ve muhtaçlara -istetmeden ve boyun büktürmeden- yardım et.
  
  • kötülüğe iyilikle karşılık ver, gelmeyene git.
  
  • ayıpları ört: kendi ayıplarınla o kadar meşgul ol ki başkalarının ayıplarıyla uğraşacak vaktin kalmasın.
  
  • davet beklemeden kardeşlerini ziyaret et; ne zahmet ver ne zahmete gir, teklif ve tekellüften uzak dur.
  
  • allah'ın nimetlerini tazim et, ikramı ayıplama.
  
  • insanlarla kaynaş ve dost ol, ancak seni doğru yoldan alıkoyan ve yanlış yola götürenlerle değil.
  
  • nasihati yalnızken ver. kimden gelirse gelsin, güzel öğütleri, uyarı ve tenkitleri tevazu ve memnuniyetle kabul et.
  
  • cömert ol, muhtaçken bile tokgözlü ve kanaatkar ol.
  
  • dostlarına değer ver, vefakar ol ve eski dostluklarını sürdür.
  
  • zevkle ve içtenlikle yemek ikram et ve hediye ver.
  
  • iyilikte ve sofranda en yakın dostunla en uzak yabancıyı bir tut.
  
  • dostlarının senin malını kendi mallarıymış gibi kullanmasına müsaade et.
  
  • yabancı ve fakirleri sev, onlara iyi davran: fakiri küçük, zengini büyük görme.
  
  • hasbi ol ve her amelini ihlasla allah için yap.
  
  • allah için harcadığını esas servetin gör.
  
  • yaptığın iyilikleri unut, karşılık bekleme, başa kakma ve sayıp dökme; sana yapılan iyilikleri ise unutma ve daha güzeliyle karşılık ver.
  
  • nefsini daima hesaba çek, davranışlarını gözden geçir, yanlışlarına tövbe et ve düzelt.
  
  • geçimini kendin temin et; kimseye yük olma, rızık konusunda allah'ın verdiği garantiye güven.
  
  • daima en üstün ahlak ve en faziletli ameli tercih et.
  
  • cezalandırmaya gücün yettiği halde bile affet: azarlama ve cezalandırma yerine bağışlamayı tercih et.
  
  • insanlara hüsn-ü zan ile yaklaş; herkesle akıl ve ilim derecesine göre konuş.
  
  • arkadaşlarının rahatını kendi meşakkatine tercih et: onlar rahat etsin diye zahmete katlan. kendi haklarından taviz ver ama başkalarının hakkını tam olarak gözet.
  
  • dinde, senden ileri olanla; dünyalıkta, senden aşağıda olanla dost ol.
  
  • ulu'l emre (meşru yöneticilere) itaat et. ehil kişilerle istişare yap ve istişareye uy.
  
  • dininde ve ahlakında cimri ol, malında cömert ol: din ve ahlakından hiçbir şey feda etme ama malını feda et.
  
  • allah'ı ve hz. peygamberi sallallahu aleyhi vesellem her şeyden daha çok sev ve yüce sevgili'nin sallalahu aleyhi vesellem bütün emirlerine uy.
• ahiliğin özelliklerini taşıyan eserlerdir. bu eserler, insanlara toplumda nasıl davranmaları gerektiğini açıklayan dini-ahlâki nitelikli öğüt kitaplarıdır. bu eserlerdeki öğütler, yüzyıllar boyunca türk toplumuna yön veren öğütlerdir. dilinin sadeliği ve üslubunun akıcılığı, bu eserlerin önemini artırmıştır. sade nesir türünde yazılır.
• bu sahada, tahirü'l-mevlevi'nin risale-i fütüvvetiyye çevirisi bulunmaktadır.
• ahilik teşkilatı hakkında yazılan eserlerdir. (bkz: ahi evran)