eisenhower doktrini

• abd'nin, sscb'nin ortadoğu'da kazanmaya başladığı güç ve prestiji önleme amacı ile 1957'de ilan ettiği program.
  
  bu programa göre herhangi bir ortadoğu ülkesi batı bloğunda yer almasa bile, komunizme karşı mücadelesinde herhangi bir şekilde tehdit altına girer ise abd tarafından silah ve asker yardımı alabilecektir. ayrıca bu program için abd başkanına 200 milyon dolar tutarında ve istediği gibi kullanabileceği bir fon da onaylanmıştır velakin bu program abd için çok da başarılı olamamış, ortadoğu ülkeleri tarafında "içişlerine müdaheleye imkan tanıyan emperyalist bir hareket" olarak algılanmıştır. bu görüşün kuvvetlenmesinde nasır'ın arap milliyetçiliği hareketi ile çatışması şüphesi büyük rol oynamıştır. buna rağmen bu planı içerisinde bulunduğu şartlar ve/veya politik görüşleri sebebiyle kuvvetle destekleyen ülkeler de bulunmaktadır ki başlarında türkiye gelir.
  
  bu doktrin ayrıca abd'nin 2. dünya savaşı sonrası galip devletler koalisyonunu (abd, ingiltere, fransa) artık önemsemeden tek başına hareket etmeye başlamasının ilk örneklerindendir.
• ortadoğu'da barışı sağlamak mazeretei ardına saklanan bu doktrin, pek şefkat görmedi. suriye, mısır ve tabi ki sovyetler eisenhower doktrinini a.b.d.'nin ortadoğu ülkelerinin içişlerine müdahele edeblmek için ortaya attıkları bir program olduğunu ileri sürdü. o sıralar gündemde olan israil sorununun tarafları da doktrini pek sevmediler ve kuşkuyla karşıladılar. israilliler eisenhower doktrininin bitmek bilmeyen sovyet-amerikan çekişmesini daha da hızlandıracağını ve israil için ciddi bir tehlike oluşturan milliyetçi kesime israil'i yok etmek içinbir şans doğuracağını düşündü. araplar ise doktrine siyonism'in işine gelen arap milliyetçiliğini zayıflatma amaçlı bir plan olarak baktı. türkiye, lübnan, libya, ırak ve iran doktrini kabul etti. eisenhower doktrininin ilk kullanıldığı yer ürdün oldu. ürdün kralı hüseyin , otoritesini tehdit eden ve sovyetlerle sıkı ilişkiler içine giren nablusi'yi etkisiz hale getirmek için a.b.d.'den yardım istedi. bunu yaparken de "ülkesinin uluslararası komünizimin tehlikesi altında olduğunu" söylemeyi ihmal etmedi. "komünizm" lafını duyan heyecanlı amerikalılar, "aman da aman,, doktrin... komünizm.. hede" deyip olaya daldı ve kral hüseyin'e tam destek verdi. sıkıyönetim ilan edildi, partiler feshedildi ,kral hüseyinve türevlerinden oluşan bir hükümet kuruldu. böylece amerika birleşik devletleri ortadoğu'da bir ülkenin içişlerine bulaşmış, hatta karışmış oldu. lübnan'dan sonraki durak suriye oldu. ırak'ı da kendi safına çeken a.b.d. suriye'de batı yanlısı bir hükümetin başa gelmesini istiyordu. suriye'nin komünist denetiminde olduğunu ve komşuları için tehdit oluşturduğunu ileri sürdü, suriye'nin komşularına kendilerini korumaları için (!) silah yardımına başladı. a.b.d.'nin bu debelenmesine ortadoğu ülkeleri'nden " güzel kardeşim,suriye'yi bir tehdit olarak görmüyoruz ki biz..." şeklinde bir cevap gelince amerika bi durdu, bi geriledi. son olarak doktrin bahane edilerek ürdün'e askeri müdahalede bulunuldu.
  tüm bu müdahelelerde sovyetler araplar'ın beklediği ataklığı göstermemişlerdir. a.b.d'nin olaydan çıkardığı ders, sovyetler'in yeni bir dünya savaşı'nı gözn almayacağıdır. sovyetler birliği, çıkarlarına ters düşmediği sürece arap ülkelerini desteklemiştir, ama iş a.b.d.'yle bir savaşa varacak gibi olursa orada bir durup düşünmüşler hatta geri adım atmışlardır.
• a.b.d. başkanı eisenhower 'in 1957 yılı başında kongre'ye sunduğu bir raporla açıkladığı ve uluslararası komünizm tehdidine karşı direnmek için amerikan yardımına ihtiyaç duyacak ortadoğu ülkelerine askeri ve ekonomik yardımı içeren politika. doktrinin temelinde a.b.d.'nin sovyetler birliği'nin süveyş bunalımı'ndan sonra ortadoğu'da kazandığı prestije karşı, bölgede bir karşı grup örgütleme çabası ve bölgedeki olayları uluslararası komünizmin bir parçası olarak kabul etmesidir. kongre'nin 9 mart 1957'de kabul ettiği rapor eisenhower doktrini'nin temeli oluyordu ve şu noktaları içeriyordu:
  1-a.b.d. ortadoğu ülkelerinin bağımsızlık ve toprak bütünlüğünü, kendi ulusal çıkarları ve dünya barışı açısından hayati olarak kabul etmektedir.
  2-uluslararası komünizm tarafından desteklenen herhangi bir devletten gelecek açık bir saldırıya karşı yardım isteyen bir devletin toprak bütünlüğü ve bağımsızlığını korumak amacıyla, amerikan askeri kuvvetinin kullanılması da dahil olmak üzere, gerekli yardım ve işbirliğinin sağlanması için kongre a.b.d. başkan'ının bu amaçla serbestçe kullanabileceği 200 milyon dolarlık bir ödenek ayrılmaktadır.
  
  eisenhower doktrini a.b.d. açısından beklenen sonucu vermemiştir. sovyetler birliği, mısır ve suriye bu doktrini, ortadoğu ülkelerin içişlerine doğrudan bir müdahale, siyonizm tarafından beslenen emperyalist bir manevra ` :ne demekseolarak görmüşlerdi. doktrinisrail` 'de bile soğuk karşılanmıştır!! doktrini kabul eden lübnan ve libya ile hararetle destekleyen türkiye, iran ve irak dışında batı yanlısı arap devletleri bile doktrine katılmaktan endişe duymuşlardır.
• ingilizce metni şudur: http://coursesa.matrix.msu.edu/…ocuments/eisen.html
• "hür dünya devletleri birbirlerine karşılıklı olarak bağlıdırlar. bir devletin kendi kendine yetmesi artık gerilerde kalmıştır. ortak egemenlik karşılıklı bağımlılıkla sağlanır" sözleriyle duyurulmuştur ilk olarak başkan eisenhower tarafından.
• 1956 süveyş krizinin ön ayak olduğu doktrindir.
  
  kanalın mısır tarafından ulusallaştırılması üzerine çıkmış; ingiltere, fransa, israil mısır ile mücadeleye girmiş, sömürgeci dingillere karşı olabilmek için yer kollayan sscb ve çin ise tabiysi team mısır'ı desteklemiştir.
  
  bu plana lübnan, türkiye, israil, pakistan, ırak, afganistan, tunus, fas destek olmuş, daha sonradan suudi arabistan da onaylamıştır.
  
  mısır, suriye, ürdün tahmin edileceği üzere karşı çıkmıştır.
• tarih dersinde ayşen naber doktirini olarak kodlamıştım.
  truman doktirininden sonra olduğunu hatrılamak için
  truman ayşen naber benden sonraki doktirin sensin diye kodlamış ve lys tarih sınavında full çekmiştim
• abd başkanı eisenhower'ın ortadoğu'da sovyet yayılmacılığını durdurmak, bölgeyi abd'nin yanına çekmek için ortaya koyduğu bildirgeye eisenhower doktrini denir.
  5 ocak 1957'de abd başkanı eisenhower, abd kongresine gönderdiği mesaj ile eisenhower doktrini ortaya koyuldu. bu mesajda temel amaç; ortadoğu ülkelerine askeri, ekonomik yardımlar sağlamak, yardım edilen dost ülkelere komünist bloktan bir saldırı gelmesi halinde silahlı kuvvetleri devreye sokmaktı. bu amaç için her yıl 200 milyon dolar harcama yetkisi istenmişti.doktrinin yayımlanmasının temel nedeni 1956'da patlak veren süveyş krizi idi. mısır'ın süveyş kanalı'nı millileştirmesi üzerine israil, ingiltere ve fransa'nın gizli ittifakı sonucunda savaş başlamış, sscb ve abd'nin araya girmesi ile bu savaş durdurulmuştu. ortadoğu'ya kayıtsız kalmak istemeyen abd'de bundan sonra adımlarını daha sağlam atmaya başladı. sscb tavrını araplardan yana koymuştu. haliyle ingiltere ve fransa'nın ortadoğu'da etkinliklerini kaybetmeleri de abd'nin ortadoğu'yu sscb'ye bırakmamak istemesi eisenhower'ın mesajının ana nedenleri olmuştu.eisenhower doktrini sonucunda; abd ve ortadoğu ilişkileri ciddi bir ivme kazandı. abd-sscb soğuk savaşı ortadoğu'ya da sıçradı. bu soğuk savaşta ortadoğu ikiye ayrıldı: türkiye, yunanistan, ırak, lübnan, tunus, libya, afganistan, fas, pakistan, israil doktrine olumlu cevap verdi. suudi arabistan ise önce olumsuz bir tepki vermesine rağmen daha sonra tutumunu iyi yönde değiştirdi. ürdün, mısır, suriye ise bu doktrine sırtını döndü.
• (bkz: 2018 yks sınav sorusu)
  
  abd başkanı eisenhower'ın ortadoğu'da sovyet yayılmacılığını durdurmak, bölgeyi abd'nin yanına çekmek için ortaya koyduğu bildirgeye eisenhower doktrini denir.
  
  5 ocak 1957'de abd başkanı eisenhower, abd kongresine gönderdiği mesaj ile eisenhower doktrini ortaya koyuldu. bu mesajda temel amaç; ortadoğu ülkelerine askeri, ekonomik yardımlar sağlamak, yardım edilen dost ülkelere komünist bloktan bir saldırı gelmesi halinde silahlı kuvvetleri devreye sokmaktı. bu amaç için her yıl 200 milyon dolar harcama yetkisi istenmiştir.
  
  doktrinin yayımlanmasının temel nedeni 1956'da patlak veren süveyş krizi idi. mısır'ın süveyş kanalı'nı millileştirmesi üzerine israil, ingiltere ve fransa'nın gizli ittifakı sonucunda savaş başlamış, sscb ve abd'nin araya girmesi ile bu savaş durdurulmuştu. ortadoğu'ya kayıtsız kalmak istemeyen abd'de bundan sonra adımlarını daha sağlam atmaya başladı. sscb tavrını araplardan yana koymuştu. haliyle ingiltere ve fransa'nın ortadoğu'da etkinliklerini kaybetmeleri de abd'nin ortadoğu'yu sscb'ye bırakmamak istemesi eisenhower'ın mesajının ana nedenleri olmuştur.
  
  eisenhower doktrini sonucunda; abd ve ortadoğu ilişkileri ciddi bir ivme kazandı. abd-sscb soğuk savaşı ortadoğu'ya da sıçradı. bu soğuk savaşta ortadoğu ikiye ayrıldı: türkiye, yunanistan, ırak, lübnan, tunus, libya, afganistan, fas, pakistan, israil doktrine olumlu cevap verdi. suudi arabistan ise önce olumsuz bir tepki vermesine rağmen daha sonra tutumunu iyi yönde değiştirdi. ürdün, mısır, suriye ise bu doktrine sırtını döndü.
• murat yetkin okuyorsan üç kere tıkla :)