yasa

• uzun süreli deneyim ve izlenimlerden çıkarılmış sonuç. bunun çeşitli örnekleri mevcuttur:
  
  willoughby yasasi:
  birine bir makinenin çalismadigini kanitlamaya çalisirsaniz,
  makine o anda çalisacaktir.
  
  andrew young yasasi:
  eger 100 isadami yasal olmayan bir is yapmaya
  karar verirlerse, o is yasal olur.
  
  axwell'in çikardigi sonuç:
  eger havayi soluyabiliyor, ama suyu içemiyorsaniz,
  geri kalmis bir ülkedesinizdir.
  oysa, suyu içebiliyor, ama havayi soluyamiyorsaniz,
  kalkinmis bir ülkedesinizdir.
  
  lofta'nin gözyaslari:
  hiç kimse sizi, kendinizi iyi hissettiginiz zaman terketmez.
  
  fant yasasi:
  bir eliniz dolu iken diger elinizle kilitli bir kapiyi açmak
  zorunda kaldiginizda, anahtar kesinlikle elinizin
  dolu oldugu taraftaki cebinizdedir.
  
  monly'nin kurali:
  mantik, yanlis sonuca özgüveninizi yitirmeden
  sistematik bir biçimde ulasma yöntemidir.
  
  goodwin'den hatirlatma:
  gözle görülen elestirilmeye mahkumdur.
  
  fulton'un yer-çekimi yasasi
  düsen bir nesneyi sakin tutmaya çalismayin.
  birakin düssün, daha az zarar görecektir.
  
  campbell yasasi:
  ne kadar az is yaparsaniz, isleriniz o kadar yolunda gider.
  
  kovac'in yasasi:
  telefonda yanlis numara çevirdiginizde,
  asla mesgul çalmaz.
  
  anonim bir yasa:
  beklenmedik bir yerden gelen para,
  beklenmedik bir harcamaya gider.
  
  murphy'nin onarim konusundaki yasasi
  ufak bir arizayi gidermeye çalisirken,
  daha önemli bir arizaya neden olursunuz.
  
  önemli insanlar kurali
  büyük hayranlik ve saygi duydugunuz insanlarin
  derin düsüncelere daldigini gördügünüzde, olasilikla
  ögle yemeginde ne yiyeceklerini düsünüyorlardir.
  
  yasenek'in gözlemi
  öpüsen insanlar birbirlerine o kadar yaklasirlar ki,
  birbirlerinin hatalarini göremezler.
  
  arlen yasasi
  bir yerden ayrilirken, insanlarin size ne kadar iyi
  davrandiklarini görmek çok ilginçtir.
  
  murphy ilkesi
  * iyi bir yanlis yapmanin her zaman bir yolu vardir.
  
  murphy'nin 2 nolu olcutu
  * her is dusundugunuzden daha uzun surer.
  
  murphy'nin 3 nolu olcutu
  * birkac isinizin birden ters gitme olasiligi varsa,
  kesinlikle size en cok zarar verecek is ters
  gidecektir.
  
  murphy'nin 4 nolu olcutu
  * ne zaman bir isi yapmaya karar verirseniz,
  o anda yapmaniz gereken bir baska is cikar.
  
  murphy'nin 5 nolu olcutu
  * her cozum beraberinde yeni sorunlar getirir.
  
  murphy yasasi
  * bir isin ters gitme olasiligi varsa,
  kesinlikle ters gidecektir..
• susurluk'ta mutlaka uğranılması, çiğ börek yenilmesi, peynir ve özellikle de sucuk satın alınması gereken tesis.
• yasa
  
  elmalarda dis izi
  senindir bu dislem
  yapildi hanene
  gereken islem
  
  melekler de tanik
  suclusun
  isbu yasa hukmunce
  sen bir insanoglusun
  
  insanoglu
  
  madde bir
  dunyaya gelmelidir
  
  madde iki
  sevmeli sevilmeli
  dunyayi cennetin
  kendisi bilmelidir
  
  madde uc
  yasama sevgisinin
  kokleri gonlunde
  insanoglu gunun birinde
  olmelidir
  
  donmelidir dudaklarina
  buruk bir elmanin tadi
  
  (dorduncu madde okunamadi)
  
  isbu yasayi
  kim yurutur bilinmez
  bilinmeyen ellere
  karsi gelinmez
  
  bulent ecevit (1954)
• potansiyel sabanci sirket isimlerinden biri.
• 1988’de “ölüm nedeni: bilinmiyor” ismiyle yayımlanan kitapta yer alan, 1987’de yazılmış ahmet erhan şiiridir.
  
  uyan kalbim
  ayrılık zamanı geldi
  tokatlıyor rüzgar
  sarsak bedenimi
  
  geceler mi uzun
  ben mi yoksulum
  ekmek, şarap ve şiirler
  geçiyor günüm
  
  uyan kalbim
  ayrılık zamanı geldi
  ölüm ölsün artık
  ben olayım son ölü
  
  sokak bir ilmek gibi
  sarıyor boynumu
  yanlış yaşayanlar doğru ölecek
  benim yasam bu
• sezen aksu'nun söylediği şu versiyonu ile kendini bulan yüzlerce sezen hanımefendi bestesinden biri.
  yangın söndürücü niyetine, mesela şöyle bir uslanmadım'dan sonra, çok iyi iş görür.
  "herkesi boş ver / kendini dinle / değişir her şey / yasa böyle" diyerek (yine) kalemimi kırdıranlardan olmuştur.
  
  ps: kendisi hakkında (kişileştirmeye de geliniz) şunu söylemezsem ölürüm: hem acı hem tatlı, güzel bi şeydir.
• "autoritas, non veritas facit legem."
  
  yasayı yapan otoritedir, hakikat değil.
  
  ^*
• jean-jacques rousseau şöyle sorup cevaplıyor:
  
  "nasıl oluyor da, insanlar üzerlerinde onlara emreden biri olmadığı halde itaat ediyorlar, bir efendileri olmadığı halde hizmet ediyorlar? bu mucize şeyler, yasanın işidir. insanlar adaleti ve özgürlüğü sadece yasaya borçludurlar."
  
  rousseau'ya göre gerçek bir "toplumsal bağ", bireylerin ya da grupların diğerleri üzerinde hükümran olmasıyla kurulmaz, çünkü bunun sonu köleliktir. kölelik, yasa lider olduğunda, dolayısıyla kişilere itaatin yerini hep birlikte yasaya tâbi olma durumu aldığında ortadan kalkar^*. toplumsal bağ, ancak ve ancak yasayla kurulur. "bir kalabalığı boyunduruk altına almakla, bir toplumu yönetmek arasında her zaman bir fark olacaktır." yani bir kişinin buyruğu altına girmek, toplum (association) değil ancak yığın (aggrégation) oluşturur. bu yığına bizim sol literatürde güruh da denirdi: sınıf bilinci olmayan topluluk anlamında. yığına, yasa bilinci olmayan topluluk diyebiliriz bu halde.
  
  bu garibim topraklarda sürekli birlik-beraberlik marşının okunması boşa değil. tam millileşememiş; bünyesindeki şehirli unsurları (rumları, ermenileri, yahudileri vb.) koruyamadığı, aşiret unsurlarını (kürtler, aleviler, türkmenler vb.) cumhur çatısına taşıyamadığı için giderek kasabalılaşmış yığınların biricik sosyolojik özlemi/ütopyasıdır bu birlik-beraberlik. dilden dile söylenip okundukça masallaşır, karanlık bastığında çocukları uyutmak için ninnileşir. zira yığın, çabuk toplanıp çabuk ayrılır. devlet, bu içgüdüsel/duygusal toplanmayı yasayla akla dayalı bir toplanmaya çevirebildiği için devlettir.
  
  bizim yasa bilincimizin, ilk anayasayı^* baz alırsak yaklaşık 150 yıllık bir tarihi var. bu 150 yıllık süreç, yasanın ne olduğunu anlamaya pek yetmemiş görünüyor. zira yasa iktidarı insandan/tikelden alır; kral, hükümdar, padişah gibi gücünü tanrı'dan aldığı varsayılan kişilerin kutsallığını yıkar, onu sorgulanabilir kılar, yönetenle yönetileni eşitler^**. cumhuriyeti kurana bile kutsiyet atfedilen yerde, yasa-öncesi bilinç durumu devam ediyor demektir.
  
  nevzat tarhan, türkiye'de en sık rastlanan psikolojik vakanın duygu durum bozuklukları olduğunu belirtiyor ve bunu toplumun duygu temelli olmasına bağlıyor (düşünce temelli toplumların hangileri olduğu açık). bence yasayla ilişkimizi de aynı minvalde okuyabiliriz.
• yasa bizim istesek de istemesek de uymamız gereken kurallardır. kadimden beri, gelenek içinde var olmasına karşın özellikle hz. musa ile eşleştirilmiş ve sembolize edilmişti. yasa, prensibin ana kurallar bütünüdür. prensip tektir, yasalar ise kademe kademe, kat kat açılan kitaplar gibidir...
  
  yasalar kurallardan oluşur ama bunlar her daim yazılı olmayabilir. hatta gelenekte yazılı olmayan kurallar ve yasalar daha fazladır. "söz uçar, yazı kalır." cümlesindeki "söz" aslında logostur ve "zihinden zihine" - "sema"da uçarken, her zihinde farklı bir kapı açar. yazı ise "yer"de kalır ve sabittir.
  
  yazılı olmayan kurallar ve yasalar nesilden nesile sadece hak eden kişilere semboller ile iletilir. semboller ile iletilmesindeki amaç yeterli zihin olgunluğuna erişmemiş ve "anahtar"a sahip olmayan kişilerin erişimini engellemektir. hz. musa'nın asası prensibin yasalarının en önemli sembollerinden birisidir.
• osmanli'da konusulan dilin turkce oldugunu ilk defa belirten sozluk olan 1900 tarihli kamus-i turki, “yasa” sozcugune tanim yapmayarak bir sonraki maddedeki “yasak”a atif yaparmis. ancak daha 30-40 yil gecmeden yasa sozcugu, kanun’un karsiligi olarak dildeki yerini alir ve bugun yaygin olarak kullanilir hale gelir.
  ancak gunumuzde bile yasa’nin sozcuk olarak evrimine ragmen kokeni olan yasak’tan henuz tam anlamiyla kopamadigini gosteren ciddi emareler var.
  “yasa koyucu” ile "yasak koyucu" arasindaki farki anlamaktan uzak yasa ve yasama adamlari var maalesef. engizisyon hukukculari gibiler, hadim etmekten baska cozum bilmiyorlar.
  trafik kazalarini engellemek icin araclarin trafige cikmasini yasaklamaktan baska yol bilmeyen bu kolayci zihniyete teslim olmamali hukuk. cunku bu bilincaltinin besledigi trafik kazasi olacak korkusuyla bi yere gidebilmek mumkun olamaz, oldugumuz yerde sayariz. onyillardir oldugu gibi...