tünelleme

• en basit anlatımı ile bir parcacık ya da parçacık grubunun normalde aşamayacağı bir enerji engelini geçmesi durumu.
  
  en klasik örneği ile radyoaktif bir çekirdek içerisinde yerleşmiş bulunan bir alfa parçacığının şiddetli çekirdek kuvvetlerini yenip çekirdeğin dışına çıkamazken kuantum fiziğine özgü bir gariplikle üstüste binme hali içerisine girerek hem çekirdeğin içerisinde hem de dışarısında olması, sonra bu üstüste binmenin birden çökmesi ve alfa parçacığının kendisini çekirdeğin dışarısında bulması hali.
  
  parçacığın çekirdeğe göre konumunu ve enerjisini incelerseniz önce artan, bir tepe yapan sonra da azalan bir grafik görürsünüz. teoride bu parçacığın önündeki enerji engeli yüzünden çekirdeğin dışına çıkamaması gerekirken parçacık tepenin altından bir "tünel" ile karşı tarafa geçer ve atom bozunur. tünelleme denmesinin sebebi budur.
• duvar,kapı vs gibi maddelerin içinden geçebilme olayı.eğer dalganın üzerine düştüğü cismin büyüklüğü, dalganın boyuna yakınsa cisim üzerine düşeni dalga gibi algılar, değilse, parçacık gibi algılar.insana eşlik eden dalganın dalga boyu,duvarınkinin milyar kere on milyonda bir olduğu için duvar da bizi parçacık gibi algılar ve bu nedenle duvardan geçemeyiz.
• bir parçacığın kendisinden daha yüksek enerjili bir bariyerden geçme olasılığı klasik mekaniğe göre sıfır iken bu ihtimal kuantumda sıfır değildir. bu geçiş olayına tünelleme denir.
  
  tünelleme olayı daha çok radyoaktif bozunmalarda gözükür. çekirdekten bir alfa ya da başka bir tanecik koparmak için yüksek bir enerji vermek gerekir. fakat bu parçacıklar kendiliğinden doğal olarak çekirdekten ayrılmaktadır.
  
  heisenberg belirsizlik ilkesine göre ise;
  enerjideki belirsizlik ile zamandaki belirsizliğin çarpımı planck sabitinin iki pi'ye bölümüne eşit veya daha büyüktür. parçacığın çok kısa bir zaman dilimi içinde tünelleme yaptığını düşünürsek zamandaki belirsizlik azalırken enerjideki belirsizlik artacak ve parçacık tünelleme yapabilecek enerjiye ulaşacaktır.
• güneşte nükleer füzyon reaksiyonu ortaya çıktığında, hidrojen atomlarının elektrostatik enerji duvarını aşıp birbirleriyle birleşmesi ve enerjinin güneş ışığı formunda yayılması için kuantum tünelleme(quantum tunneling) gereklidir.
• bir parcacigin normal enerji hesabi yapildiginda asamayacagi potansiyel enerji bariyerini zart diye delip gecmesine quantum fizigininde verilen addir. bahsi gecen parcacigin (bkz: elektron) zaman ve mekan daki belirsizlik durumu sag olsun da denilebilir.
• fotonlarin isik hizindan daha hizli gidebilmelerini saglayan kuantum fenomeni. buna gore olusturulan deney duzeneginde tunelleme olusturabilecek kadar yakin ama paralel firlatilan iki fotonun birinin onunde bir detektor varken digerinin onune (daha yakina) yansitici bir bariyer konuyor. daha sonra fotonlar arasindaki tunlleme sayesinde onunde bariyer olan fotonunda detektore ulasabildigi goruluyor. burada ilgince olan sadece onundeki engeli asmiyor bir de diger fotondan daha once variyor detektore. 1.1 micrometre kalinligindaki bariyeri yaklasik 3.6 femtosaniyede gecmesi gerekirken daha az surede geciyor. yani onundeki bariyeri es geciyor.
• gündelik hayatta da karşılaşılır tünelleme etkisiyle. yeterince istersek asla üstesinden gelemeyeceğimiz kadar büyük görünen engellerin, bilgi ve becerilerimizi aştığını düşündüğümüz problemlerin içinden geçiveririz tünelleyerek.
• daha iyi anlamak isteyenler için ; bu gif'i inceleyebilirsiniz.
• aynı zamanda bir çeşit suikast taktiğidir. geniş alanda bulunan hedefi, hedef fark etmeden eyleme daha uygun olan dar ve çıkışı zor olan bir alana yönlendirmek üzerine kuruludur.
• (bkz: yeni avusturya tunel acma yontemi)