• cengiz han hasımı camuka'yı yendiği sıralarda moğollar cengiz han'ın önünde birleşmek için geliyordu bir demircinin oğlu olan subutay'ı sarsılmaz imparator olarak nitelendirilen cengizhan burada tanıdı ve hizmetine aldı.asya tarihine giriş adlı kitabın yazarı leon cahun subutay'ı şöyle tanımlıyor "cengiz han'ın siyasetiyle hazırladığı yönetimiyle koruduğu herşeyi kılıcı ile tamamlayan insan kılığına girmiş bir savaş tanrısıydı."

    cengiz han ordunun komutasını alarak çin üzerine yürüdü subutay'da öncülerinden biriydi, 1216 yılında kuzey çin ele geçirildiğinde yapacak işi olmayan subutay kore'yi fethetti. cengiz han çin'in askeri ve sivil yönetimini ve çin'in geri kalanının fethini mukuli'ye verdi ve cebe ile subutay'ı alarak batıya yönelik planlarla karakurum'a döndü.

    harezm'ler ile ilişkiler bozulduktan sonra, çin'in büyük bölümünün fethi cengiz han'a asker sayısı bakımından önü alınmaz bir kuvvet veriyordu. 3 öncü orduyla harezm topraklarına giren cengiz han, 55.000 kişilik bir orduyla(ki bu harezm topraklarının işgali bittiğinde 200.000 kişilik bir kuvvet olucaktı) 5 ay gibi bir sürede hazar denizine vardı. buradan sonra başkente geri dönen cengizhan ordunun komutasını subutay'a verdi ve rusya'da dahil tüm bölgenin yüce moğol ulusuna katılmasını emretti, emir subutay tarafından yerine getirildi..

    bundan sonra cengiz han'a mektup yazan ve avrupanın fethi için izin isteyen subutay mektup yanıtlanana kadar boş durmadı ve hazarın kuzeyinden inerek azerbaycan, güney kafkasya ve iran'ın kuzeyini aldı. mektup ve izin gelincede macaristan'a kadar tüm avrupayı feth etti. bu sadece 2 ayını aldı, eğer ogeday han ölmeseydi ve subutay geri dönmek zorunda kalmasaydı bugün tüm batı avrupa çok farklı bir tarihe sahip olabilirdi...

    avrupalılar daha moğolların gerçek olup olmadıklarını tartışıyorlardı fakat subutay çin'den getirdiği camın üstüne muhteşem planını çizmişti bile , onlar moğolların varlığını tartışa dursun tüm avrupa subutay'ın casusları ile doluydu diyor leon cahun ve ekliyor burada işgal edilenler barbar uygar olanlar ise moğollar'dı diyor..

    bu harekat orduların büyüklüğü , 3 kola ayrılan bu orduların subutay'ın belirlediği yerde kısa süre içinde toplanması, ve ani darbelerle tüm orta avrupa ordularını ortadan kaldırması gibi özelliklerden tarihin görmüş olduğu en büyük harekattır.

    çin'e giderek son zaferlerini kazanan subutay 60 yaşına geldiğinde yorulduğunu hissetti ve emekliliğini istedi tula'ya yerleşti ve burada ölümünü bekledi...

    emekli olduğunda 32 millete boyun eğrdirmiş ve 65 meydan savaşı kazanmıştı.
  • ilk etapta kurt cebe/cebe olarka bilinen noyan ile ii.muhammed'i hazar denizi'ne kadar kovaladı. ii.muhammed'in aç ve sefil bir şekilde ölümünün ardından boş durmayarak kafkaslar'ı cengiz han'ın topraklarına kattı ve kafkaslar üzerinden karadeniz'in kuzeyindeki steplere yöneldi. o bölgede de kalka savaşı'nda rus-kıpçak birleşik ordusunu ağır bir mağlubiyete uğrattı. kiev başta olmak üzere rus ve bulgar şehirlerini düşürdü, sonra da macaristan-polonya'ya yöneldi.

    ilk olarak macar ordusu ile buluşmak üzere yola çıkan polonya ordusunu krakow yakınlarında yakaladı ve tamamına yakınını imha etti. aradan 3 hafta geçmeden macar ordusunu mohi açıklarında yakaladı ve o orduyu da imha etti.

    ögedey han'ın ani ölümü üzerine moğolistan'a döndü. ögedey'den sonra güyük han seçilene kadar geçen süreç içerisinde kore'yi istila etti. güyük han'ın yanında dururken -güyük kendisini batu han'dan uzak tutmak istemiştir, batu han ile pek anlaşamazlardı- ve kutsal roma cermen imparatorluğu'nu işgal etmek için planlar yaparken öldü.

    ögedey'in ani ölümü belki de bütün avrupa'nın istilasını önlemiştir, yoksa bu adam gemi yapıp amerika'ya bile geçerdi.
  • şahsi görüşüme göre tüm zamanların en büyük komutanı, mareşal sıfatını tarihte en çok hak eden isimlerin başında gelmektedir. zira moğol imparatorluğuna hizmet ettiği 1206-1248 yılları arasında onlarca muharebe yapmış ve hepsinden de zaferle ayrılmıştır. rusya topraklarını 1237-1242 seferlerinde tek hamlede bütünüyle işgal edebilen tek generaldir(napolyon ve nazi ordularının kış şartlarında yaşadıkları hezimetler malum). ekürisi kurt cebe ile birlikte harzem şahı muhammed'i bir ruh gibi takip etmişler, hazar denizindeki küçük bir adada öldüğünü öğrenince yollarına devam etmişlerdir ve bu süreçte kafkasya'da gürcü ordularını tarumar ettikten sonra kuzeye yönelip yaklaşık 20.000 kişilik ordularıyla 82.000 kişilik rus ordularını darmadağın etmişlerdir. cengiz han öldükten(1227) sonra güney çin(sung) birliklerini ezmiş ve bu bakımdan çin'in tamamının moğol egemenliğine girmesinde çok önemli bir paya sahip olmuştur. bu süre zarfında 300.000 den fazla çin askerini öldürmüş ve şehirleri hunharca yağmalamıştır. kurt cebe ile birlikte komutanlık eğitimini bizzat cengiz han'dan alması onun için muazzam bir deneyim olmuştur. macaristan ve polnya'yı istila ederken kumanda ettiği süvari birlikleri 3 günde 450 km yol alarak bu alanda bir rekor kırmışlardır. mohi ve legnica savaşlarını kazanarak kendinden 3-4 kat daha kalabalık macar ve leh ordularını peş peşe yok etmiştir.
  • cengiz han'ın komutanlarındandır.
    hem kore'nin fethinde hem de avrupa içlerine yapılan akınlarda bulunmuş enteresan bir komutandır.

    başından şöyle ilginç bir olay da geçmiştir:
    doğu avrupa'da bulunan batu han'ı, karakurum'da* yapılacak büyük kurultaya getirtmek üzere yola çıkmış ve 15 günde batu han'ın bulunduğu macaristan civarlarına varmıştır. bu yolculuk doğudan batıya yapıldığı için 15 gün sürmüştür.
    şölen için yola çıkarlarken de yolda geçecek zamanı 15 gün hesap edip ona göre çıkmışlardır. fakat bu yolculuk batıdan doğuya doğru olduğu için aynı hızda gittikleri halde 20 gün sürmüştür. sanırım coğrafya bilgileri yetersiz olduğu için bunun nedenini anlayamamışlardır.
    benzer bir tecrübe için (bkz: 80 günde devrialem)
  • bilindiği gibi cengiz han 2 şeyi kesinlikle affetmezdi. kendisine mukavemet gösterenleri ve yenileceklerini anlayınca beylerini satan askerleri. subutay bunun istisnasıdır.

    rivayete göre cengiz sefere çıkar, tayjut kabilesiyle yapılan savaşta esirler huzuruna getirilir. idam edileceklerdir. içlerinden uzun boylu birisi hanla konuşmak için söz ister. cengiz hanın karşısında söz almadan konuşmanın cezası ölümlerden ölüm beğenmektir. fakat cengiz han askerlerine durmalarını söyler ve konuşması için subutaya izin verir.

    subutay kendisinin beyini satmadığını sonuna kadar savaştığını ama moğolların çok güçlü olduğunu yapacak bir şeyin kalmadığını anlatır. yani subutay hain değildir. cengiz büyük bir lutüfla ne istediğini sorar. subutay ise zaten canının cengiz'e ait olduğunu eğer onu ve ailesini affederse bu hayatını onun yolunda savaşarak geçirmek istediğini söyler.

    subutayın cesareti cengiz'in hoşuna gider ve onu serbest bırakır.

    subutay tuva türküdür. cesareti ve askeri dehası sayesinde cengiz ailesinden olmayıp cengiz'e en yakın kişi olur ve avrupa'yı fethetmekle görevlendirilir. kendisinden çok daha büyük orduları stratejik dehasıyla mağlup eder.

    imgeleme yöntemiyle aralarında 500 km olan orduları aynı anda yönlendirebilen büyük bir askeri dehadır. avrupa seferlerinde subutay o kadar başarılı olmuştur ki cengiz onun bağımsızlığını ilan edeceğinden korkup geri çağırır.

    cengiz han öldükten sonra ikinci han öğeday'ın hizmetine girer. tarihte hiçbir komutanın fethedemediği kadar toprak fethetmiştir.

    meritokrasinin bir ülkeye neler kazandırabileceğinin en büyük kanıtı subutay'dır.
  • bir köle olmasına rağmen cengiz han subutaydaki yetenegi görmüş onu generallik mertebesine kadar çıkartmıştır.subutay abimizde cengiz han'i utandırmamış.düşmanların üstüne yıldırım gibi inmiştir.jebe ile birlikte cengiz han'ın en yetenekli komutanlarından biridir.tarihte köle olupta sonra generalliğe kadar yükselen diğer komutanlar için (bkz: tarık bin ziyad),(bkz: baybars)
  • subutay ordu komutanları ile savaş stratejilerini belirlemek üzere bir toplantı talep eder. toplantıda genç bir prens olan güyük han subutay'a kafa tutar.bunun üzerine subutay büyük han'a (ögeday) oğlunu şikayet eder.
    ögeday oğlunu derhal öldürmesini cengiz yasalarında emre itaatsizliğin cezasının bu olduğunu söyler.telaş yapan subutay,ögeday'a hemen bir cevap yazar;
    "babanızın yasalarının bir başka maddesinde cezayı arazideki komutan tayin eder ibaresi bulunuyor,prensimiz hata etmiştir ben kendisini öldüremem.ayrıca bana verdiğiniz değer için size teşekkür ederim."
  • cengiz han’ın dört önemli komutanından biri. 32 ülkeyi fethetmiş ve 65 savaşı kazanmıştır. kendisinde napolyon’un bir generalde en çok olması gerektiğini düşündüğü kumarbaz ruhu vardır. çini fethettikten sonra taş taş üstünde bırakmamaya karar vermiş ve ülkeyi sadece atların otlanması gereken bir yer olarak görmüştür ancak dönemin hakanı ogedai buna izin vermemiştir. 3 yıl içinde hem çini hem kore adasını almıştır.

    ayrıca kendilerini kuşatmaya gelen rus askerlerinin ilerleyişini durdurmak için ateşler yaktırmış, daha sonra dumanlardan faydalanarak okçularına ateşli okları fırlatma talimatını vererek 18.000 asker ile 40.000lik rus ordusunu tarumar etmiştir.

    ek bilgi : moğollar her zaman diplomasiden yana olmuşlardır. ancak hem şah hem de kiev prensi moğolların elçilerini öldürmüşlerdir.

    cengiz han’a şu sözü vermiştir.

    bir fare gibi olacağım ve diğerlerini toplayacağım. siyah bir karga gibi olacağım ve sürüyü toplayacağım. keçe bir örtünün atı örttüğü gibi, seni örtmesi için askerler toplayacağım. keçe bir örtünün çadırı rüzgardan koruduğu gibi, senin çadırını koruması için büyük ordular toplayacağım.
  • allah verdikçe veriyor bazı kullarına. sen zaten cengiz hansın, kumandan olarak da bu manyağı bulmuşsun.

    tarihin gördüğü en muazzam hükümdara hizmet eden tarihin gördüğü en muazzam general.
  • subutay bazı kaynaklara göre cengiz han'ın yanına ilk katılan gruplardan birinde olan demirci celme'nin abisidir ve sonradan cengiz han'ın en yakın arkadaşlarından sonrada vezirlerinden birisi olmuştur. ayrıca robert e. howard'ın cengiz han'dan esinlenerek yarattığı ünlü çizgi roman karakteri barbar conan'ında en yakın arkadaşı'nın ismide subutaydır.
hesabın var mı? giriş yap