şirine

• şirinler cizgi dizisinde ilk ortaya çıktığı zamanı hatırlarım şirine'nin. şirine'yi gargamel yaratmıştır. gargamel'in şirine'yi yaratma amacı elbette düşünülebileceği gibi şirin köyünde hiç dişi olmaması, şirine sayesinde şirinlerin aklını çelip onları tuzağa düşürmeyi hedeflemesidir. gargamel şirine'yi çok özel bir formülle yaratmıştır ve ilk yarattığı zaman şirine'nin saçları siyah ve bakımsız, süpürge gibidir. gargamel şirine'nin bu şekilde dikkat çekmeyeceğini düşünür ve şirine'ye bir sarı peruk verir ve bildiğimiz görüntüsüne bürünür şirine.
  
  daha sonra şirine'yi ormana bırakır gargamel, yanılmıyorsam bir taşın ya da mantarın üzerine oturan şirine bir şirinin kendisini bulması ve tuzağa düşmesi umuduyla ağlamaya başlar, kendisini bulan bir şirin şirineyi köye götürür ve şirine şirinler'le birlikte yaşamaya başlar. şirine gargamel'in ajanıdır ve şirinleri gargamel'in tuzağına çekmek için uğraşacaktır elbet.
  
  gargamel'e şirin köyü, şirinleri nasıl tuzağa düşüreceği konusunda şirine'nin kullandığı bir iletişim aracı vardır, bir cep aynası. bu cep aynası sihirlidir ve gargamel'in evindeki bir ayna ile görüntülü iletişim kurabilmektedir. şirine bu sayede şirinleri tehlikeye düşürecek bir çok bilgiyi gargamel'e iletir. neden sonra köydeki şüpheli davranışlarından dolayı şirine'nin aslında gözüktüğü gibi birisi olmadığı anlaşılır, enteresandır ki şirine rol yaparken sesi bildiğimiz sevimli şekliyle çıkarken maskesi düşmeye başladığında esas sesi olan cırtlak ve rahatsız edici sesi duyulur. daha sonra şirine'nin başındaki peruk da ıslanır (ya da düşer) ve esas saçları olan siyah renk saçları ortaya çıkınca hiçbir şüphe kalmamıştır ki şirine gözüktüğü gibi birisi değildir.
  
  şirine her ne kadar kötü yaratılmışsa da şirinler kendisine çok iyi davranmışlardır ve bu sayede şirine yaptıklarına pişman olur ve şirin baba'dan bir şeyler yapmasını ister. şirin baba çok özel bir formül olduğunu söyler ki o formül şirineyi gerçek bir şirin yapacaktır. şirin baba formülü şirineye uygular,şirinenin saçları değişir ve sarı renge döner,s esi de bildiğimiz halini alır. değişim sadece dış görünüşle kalmaz elbet, ruhu da bir şirin gibi olmuştur.
  
  çok sonralar yine bir başka bölümde, gargamel'in aklına şirine'yi kendisinin yarattığı gelir ve onu tekrar kendi safına çekmek için bir plan hazırlar. şirine'yi yakalar ve hazırladığı bir iksiri uygular fakat bu defa şirinede bir değişiklik gözlenmez, hayal kırıklığına uğrayan gargamel şirine'yi serbest bırakır. şirine şirin köyüne döndükten bir kaç gün sonra kendisinde değişiklikler başlar, zaman zaman konuşurken sesi değişmekte ve o cadımsı, cırtlak şekilde çıkmaktadır, ne kendisi ne de diğer şirinler bu duruma bir anlam veremez. değişiklikler bununla da kalmaz saçları yer yer siyahlaşmaya başlar, bu değişikliklerden neye dönüşeceğini anlayan şirine evine kapanır, şirin baba'ya haber bile vermeye fırsat kalmadan tamamen değişir ve kötü şirine'ye dönüşür, bu esnada bir çığlık atar ve bütün şirin köyünü evinin etrafına toplar, dönüşüm bittikten sonra kötü şirine bu kadar dikkat çektirecek bir hareket yapmasının yanlış olduğunu anlar ve sandığının dibinden uzun zamandır kullanmadığı iki şey çıkarır,bunlar sarı peruğu ve gargamel'le iletişim kurduğu cep aynasıdır, peruğu kafasına takar ve ayna ile gargamel'e ulaşıp "geri döndüğünü" söyler, daha sonra dışarı çıkar ve yumuşak bir sesle hiçbir problem olmadığını söyler şirinlere, kötü şirine geri dönmüştür. bu bölümün sonrası ise aynı şekilde gelişir, şirinler durumu anlarlar ve şirin baba ilgili iksiri kullanarak şirine'yi eski haline döndürür fakat bir daha bu iksirin işe yaramayacağını söyler, takip ettiğim kadarıyla şirine konusunu gargamel bir daha ele almamıştır ve şirine tüm şirinler gibi multu mesut, arkadaşça yaşamıştır.
  
  öhöm: lan ne hafıza varmış bende o zaman, vay anasını.
• şirine'yi gargamel yaratmıştır...
  
  not: bu "beni sizler yarattiniz" tadinda bi söylem diil, hakkaten o yaratmiştir... hatta önce esmermiş, kötü kadinmiş, sonra sarişin iyi kadin olmuş... onlarda ters biraz, maviye göre aliyolar heralde iyi kadin ve kötü kadin saç renklerini...
• zavalli hatunda ne gogus vardir, ne baska birsey. cinsel organinin da mavi olmasi ayri bir falso.
• gelmesi ile şirinler köyündeki homojenliği bozan yaratık. daha sonraları gelen bebek şirinin nerde geldiğini merak edenler için bir çıkış noktası oluşturur kendisi.
• gargamel'in yarattığı bu dişi şirin, peydah olduğu bölümde bütün şirin halkını kendine hasta etmiştir (huysuz şirin dahil). şirinlerde, ahanda köyümüze jenna jameson gelmiş nidalarıyla olaya dalmıştır. bu olay sonrası şirinbaba olaya müdahale edip "durun o bizim bacımız, namusumuz demiştir". (bkz: samanyolu tv)
• sirine hakkinda ilkay kara tarafindan yazilmis hos bir deneme, http://www.bianet.org/ 'dan kes kopyala...
  
  ormanın derinliklerinde yaşayar şirinler... ortaklaşa üretilen bir yaşamı anlatırlar. metindeki tek "dişi", şirine. her şirin'in yapmakla yükümlü olduğu bir işi vardır, şirine'nin yok. şair şirin ona şiir yazar. ressam resmini yapar. peki ya şirine?
  
  geçtiğimiz ay, 8 mart dünya kadınlar günü dolayısıyla, yaşamda farklı yerlerde dursalar da kadınların yan yana gelip kadınlık hallerinden söz ettiği günler yaşadık.
  
  bu gündemin öne çıkmış olmasını da fırsat bilerek, oldukça medyatik bir kadının, hiç karşılaşamayacağımız, dokunup tanışamayacağımız bir kadının, şirin köyü'nün şirine'sinin öyküsünü anlatmak istiyorum.
  
  bu çizgi film/çizgi kadın üzerine tartışmayı medyanın toplum üzerindeki kuşatıcı etkisini göz önünde bulundurarak yapıyorum.
  
  medya metinlerinin egemen politik söylemi ve toplumsal rolleri yeniden ürettiği varsayımı üzerine yapılan tartışmaların odak noktasında "haber" duruyor. ancak bu tartışmayı diğer tv program türlerini dışarıda bırakarak yapamayacağımızı düşünüyorum.
  
  tv dramları, reklam filmleri, soap operalar, talk showlar... bütün olarak medya dilini oluşturuyorlar. çizgi filmler de bu dilin bir parçası. izleyiciyi kategorize ederek tv yayınının kuşaklara bölünmesi ve çocuk kuşaklarının yaratılması bu izleyici kitlesine dönük üretimi önemli ölçüde artırıyor/uzmanlaştırıyor.
  
  çizgi film endüstrisi dev medya şirketlerinin kontrol ettiği karlı bir pazar. özellikle son yıllarda japon animasyon endüstrisinin bütçe büyüklüğü ve yaygınlaşma hızı bunu açıkça gösteriyor. ayrıca yalnızca medya alanına sıkışmadan çocuklara dönük ürünlere (oyuncak, giyim, gıda) el atıp tüketici pazarına da girebiliyor.
  
  ancak bu yazıda anlatmak istediğim asıl sorun, bu ikili sürecin medya ayağında şekillenen söylem üretimi. tv karşısında en savunmasız ve bağımlı ilişkiyi kuran çocuk izleyicilere dönük temel tür olan çizgi filmlerdeki rol kuruluşlarını bir örnek üzerinden kaba hatlarıyla anlatmaya çalışarak, bu türün de diğer bütün medya ürünlerinde olduğu gibi patriarkal toplumsal sistemin pekiştirici öznesi olduğunun altını çizmek...
  
  çiftçi şirin tarlasında, obur şirin mutfağında
  
  yıllarca yayınlanma şansı bulan, bizim ülkemizde de son kuşak için önemli bir anlamı olan bir çizgi filmden, ormanın derinliklerinde yaşayan, iyi bir çocuk olursak belki günün birinde karşılaşabileceğimiz sevimli, mavi yaratıklardan, şirinler'den söz etmek istiyorum... "ortaklaşa üretilen bir yaşamı", "kolektiviteyi" anlatan bu çizgi filmde kadın rolünün kuruluşundan.
  
  hepimizin bildiği gibi metnin bir esas dişi varlığı var, şirine. şirine'nin "ortak üretilen" bu yaşam içindeki yeri ne peki?
  
  çizgi filmin başlangıç jeneriğini hatırlayanlar biliyorlar. tüm şirinler sorumlu oldukları işleri yaparken şirine gardırobundaki elbiselerini izlemektedir. çiftçi şirin tarlasında, usta şirin elinde çekiç, obur şirin mutfağında çalışırken şirine ne yapar? evinin önündeki çiçekleri sular.
  şirinler köyünde ileri düzeyde bir uzmanlaşma söz konusudur. her şirin'in yapmakla yükümlü olduğu, iyi yaptığı bir iş vardır. bu iş yapılmadığında hayatları bütünüyle aksamaktadır. bu uzmanlaşma içine şirine dahil değildir. tıpkı modern kapitalizmle birlikte üretim sürecinde yaşanan uzmanlaşmanın, vasıflı emeğin, erkek emeğiyle eşitlemesi gibi.
  
  şair şirin ona şiir yazar. ressam resmini yapar. müzisyen şarkı yazar. ama o, bütün bunların konusu olmak dışında, hiçbir şey! şirine'nin köyde yaşamın devam etmesi için hiçbir katkısı yoktur. o, tersliklerle karşılaşıldığında ağlar; mutlu sonlarda sevinç çığlıkları atar; etrafındaki tüm şirinler'i çok sever ve onlara özenli davranır. ama terslikleri çözen de sonları mutluluğa bağlayan da hiçbir zaman o değildir. tüm bunlar genellikle güçlü şirinin katkılarıyla şirin baba tarafından yapılır.
  
  tablonun kenar süsü, renkli çiçeği
  
  bu sevimli çizgi filmin hemen her bölümde tekrarlanan temel öyküsünü hatırlayalım:
  
  küçük şirinler'in şirin baba'nın asla yapmaması gerektiğini söylediği şeyleri yapmaları, bunun üzerine şirinler'i ele geçirmek isteyen, baştan aşağı kötü gargamel (ya da başka bir kötü ruhlunun) kahramanlarca yakalanması ve sonunda; şirin baba'nın bulduğu çözümlerle şirin köyüne dönmeleri.
  
  şirin baba'nın 100 küçük şirin üzerindeki otoritesi yaşamımızdaki patriarşi ve gerontokrasinin karton üzerine tezahürü değil midir?
  
  şirine, etrafta dantelli eteğini ve sarı saçlarını savurarak bu güzel pastoral tablonun kenar süsü, renkli çiçeğidir. orada olması bir hoşluk katmaktadır. ancak yaşam onsuz da devam edebilir...
  
  bu hikaye, hepimizin belleklerinde birbirine yakın anlamlarla yeri olan masum bir çizgi filmden bir kadınlık hikayesi. öykünün tanıdıklığı ortada. kadını toplumsal yaşamın bir parçası olarak kavramayan, onu alışveriş, mağaza vitrinleri, kozmetik sanayii, gözyaşları, yine gözyaşları ve sevinç çığlıkları üzerinden tarifleyen bir toplumsal sistemin ürettiği medya malzemesinin bu ilişkilerin dışında olabilmesi ne mümkündür ne de işlevlidir.
  
  çocukluktan başlayarak yukarıdaki gibi kadınlık tasvirlerince kuşatılan bireyin erkek egemenliğin tekrar üretilmesine katkısı su götürmezdir.
  
  tüm çocukluğum boyunca en sevdiğim çizgi film olan ve hala yayınlandığını gördüğümde kanalı değiştiremediğim bu çizgi filmi artık izlemek istemiyorum ben. estetize edilmiş, sevimlileştirilip renklendirilmiş bu cinsiyetçiliği şirin çileği pastası'na ve çocukluğuma rağmen izlemek istemiyorum.
  
  şirine'yi ve bu kadınlık görünümünün her yandaki benzerlerini kimsenin izlemesini istemiyorum.
• şirinleri izlerken,bir bölümünde bugun cok ozel bir gün acaba ne giysem diye dolabı açmıştır.fakat elbiselerin hepsi beyaz ve aynı modeldir:)
• onca sirinin arasinda bir drag queendir, bir crossdresserdir.
• gargamelin sirinleri biribrine dusurmek icin yarattigi sirindir. gargamelin ilk yarattigi orjinal ve fettan formulde sirine esmerdir. sirin baba onu iyi tarafa cekince (bkz: karanlik tarafa dusmek)
  (bkz: darth vader) sarisin olur ve sirinler arasinda sorun yerine huzur getirir.
  (bkz: pandoranin kutusu)
• travesti olduğunu düşündüğüm şirin...onunda pipisiz şirinlerden farkı yoktur..