sefarad yahudileri

• ispanya'nın yahudileri. önemli bir kısmı ii. bayezid döneminde engizisyon'dan kaçarak osmanlı'ya sığınmışlardır. sefarad ise ibranice'de ispanya demek.
• izmir’in boyozunun asıl ustalarıdır.
• devlet içerisindeki gücü hakkında yazılıp çizilmiyor. rusya/ukrayna arasındaki savaş konusunda ülkemizin masada olması bizim değilde sefarad yahudilerinin isteği gibi durmakta.
• şöyle bir şaheserin banisi olmuşlar, başka bir şey yapmasalar da olur:
  
  https://www.youtube.com/watch?v=zu42wkzxkuo
  
  bu arada, bu şarkı istanbul'da bestelenmiş.
• 1492 yılında ispanyadan osmanlıya gelmişlerdir. osmanlıya matbaayı getiren de onlardır.
• ünlü seyehatname kitabının yazarı joseph pitton de tournefort, 1702'de manisaya geldiği vakit oranın yahudilerinin bağcılık ile meşgul olduklarını yazıyor.
  bodrumlu galanti'nin (ittihatçı) histoire des juifs d'anatolie kitabında da 1870'li yıllarda manisa'da birçok yahudi ailesinin bağcılıkla uğraştığından bahsediyor.
  (bkz: bohor avram gomel/#128793364)
  
  tabi selanik bölgesinde de o dönem bağ işleri ile en çok uğraşan yine yahudilerdi. muhtemelen trakya ve ege bölgesine gelen bu yahudi topluluğu ise ispanyadan kaçan sefarad yahudilerinden oluşuyordu. böylece 1900'lü yıllara dek ispanyadan daha sonra doğu avrupaya kadar uzanan (romanya, rusya) coğrafya'dan uzaklaşan yahudiler osmanlı'ya bir nevi iltica edip ekseriyetle ziraii yönden osmanlı'ya ekonomik katkı sağlamaya çalışmışlardır.
  
  yine avram galanti'nin 'türkler ve yahudiler' isimli kitabında şöyle bahsedilmekte;
  1800'lü yılların sonunda bu kez doğu avrupa'da artan anti-semitik eğilimden dolayı rusya ve romanya'dan kaçan yahudilerin türkiye'ye sığınmasıyla birlikte genellikle ege bölgesine yerleştirilmeleri nedeniyle buralarda devletten arazi satın alarak üzerlerine ziraat mektepleri kurmuş ve yoğun şekilde tarımla uğraşıldığı belirtiliyor. tabi istiklal harbi'nde yaşanan birçok yıkım ve yahudi ailelerine ait arazilerin de izmir'in yunan işgali sırasında büyük zarar ve tahribat gördüğü belirtilmiştir.
  
  yani 1400'lü yılların sonlarından başlayıp cumhuriyete kadar (1920'li yıllar) olan süre içerisinde avrupadan osmanlıya azımsanmayacak miktarda bir yahudi göçü yaşanmış diyebiliriz. ancak cumhuriyet'in kurulmasından sonra da ermeni ve rumlara göre biraz daha fazla şansları olmuş. lakin varlık vergisi, 6-7 eylül olayları gibi etnik problemlerin yaşandığı süreçte zaten çok azalmış yahudi vatandaşı da ayrılmış ki zaten resmi olarak israil devleti kurulduktan sonra süreç çok daha farklı ilerlemiştir yahudiler için.
• bu topraklara çok şey katan, bu toprakların da onlara çok şey kattığı, artık huzursuz olup gitmeyi tercih edenlerin olduğunu öğrenince üzüntü duyduğum, müziklerine bayıldığım, bu topraklarda yaşayan halklardan biridir.
• aşkenaz yahudilerine göre erkekleri esmer kısa boylu kavruk anadolu insanina benzerler. kadınları boylu poslu kemikli yüzlüdür.
  (bkz: normal yurdum insani)
• bi tane türk yahudisiyle tanışıp arkadaş olamadım, çalıştığım hastanede davi bey vardı. adama gidip abi ben türk yahudilerine sempati besliyorum sizle tanışabilir miyiz diyemedim tabi. öyle, seviyorum türk yahudilerini toplumun katalizörü durumundalar bana göre ama sayıları çok azaldı bunun için üzgünüm.
  
  olm nolur israile gitmeyin lan.
• türkiye'de yaşayan yahudilerin çoğunluğunu oluşturan levantenlerdir. ne zaman haklarında ciddi bir araştırma yapmaya kalksam yazılı kaynakların yetersiz kaldığı hissi ile yarım bıraktım. 80+ birini bulsam tarihlerini kendi ağızlarından dinleyerek okuduklarımla harmanlayabilirim sanırım.