neuralink

• bir kopyasi da burada dursun. yayini izlerken alinan ve dogrudan yapilan cevirilerdir. hatalar olabilir ama genel olarak aslina yakin kalmaya calistim.
  
  sunum notlari:
  
  -canli yayin baslamak uzere
  -1 oldu baslayamadi, reyiz gec kalmis diyolar
  -1:30’a ertelendi
  -yayin 1:40’da basladi, video girdi. beyne dikis diken makinalar gosterildi.
  -elon reyiz sahnede
  -sunumun amaci para toplamak falan degil, sadece insanlari cekip bizim icin calismalarina ikna etmek
  -hedefimiz beyin ve sinir sistemi problemlerini cozmek
  -herkes eninde sonunda bir cesit sinirsel veya beyinsel sorunla karsilasacak. uzun yasamin sonucu bu
  -duyma, gorme hissetme bunlar elektriksel sinyaller ve bunlari duzeltebilirsek sorunlari cozebiliriz.
  -beyne ekledigimiz sinir baglantisi ile bunu cozebiliriz.
  -su anda en geliskin sistemler noron okumayi mumkun kiliyor. kafada kablolar ve koca bir kutu ile gezmek iyi degil. uzman yardimi gerekiyor.
  -ama isin yapilabildigine dair bir gosterge.
  -beyne elektrik verip birseyler yapabiliyoruz ama bu televizyona vurup bisey olmasini beklemek gbi. pek etkili degil
  -bu sureci gelistirmek istiyoruz, amacimiz 100, 1000 ve daha fazla kat gelisme.
  -gecen seneki ilk surumumuzde kulak arkasina biseyler takiyorduk, kablolar gorunuyordu
  -bu sene para buyuklugunde bir cipi kafatasinin icinde gomuyoruz. iste elimde goruyorsunuz.
  -kafanizda kucuk kablolari olan bir fitbit tasimak gibi.
  -1000 kanalli 0.9 surumunu cikariyoruz. 23mm 8mm boyutlarinda.
  -sacin arasina giriyor, disardan gormek imkansiz, su an giyiyor olabilirim bunu bilemezsiniz ehehehe
  -kafaya telefon takmak gibi bisey, hmm pek iyi bir benzetme olmadi eheheheh
  -uzaktan sarjli, inductive. gece sarj edin gunduz kullanin.
  -bunu kafaniza takmak icin cok iyi bir robota ihtiyacimiz var. robot cerrah makinasi.
  -link prosedurunun birkac saatte yapilabilecegine inaniyoruz.
  -kafa tasini ac, para kadar yeri kaldir, robot elektrotlari islesin, kafa tasini yapistirici ile yerine geri tak.
  -robot calismasi videosu
  -tum asamalari robot yapiyor, kafayi acip kapama dahil.
  -bu videoda elektrot dikme islemi gosteriliyor. elektrotlar duzgun yerlestirilirse kanama olmuyor. robot beyni surekli gozlemleyip sinirsel hasar olmamasini sagliyor.
  -nasil caliyor? veya calisiyor mu?
  -domuz sunumunu gostermek istiyoruz.
  -1 numarada joice, beyninde cip yok. surekliy emek yiyor ehehehehe
  -2 numarada dorothy, beyninde cip vardi sonra cikardik. bu islemin geri cevirilebilirligini gosteriyor. neurolink’i cikarabiliriz. takariz, isler cikaririz. bu da surekli yiyor iciyor, eheheheheh.
  -3 numarada ise, ehehe canli sunumlara bayiliyorum, tam anlamiyla canli demo ehehehe
  -3 numara gelmek istemiyor, ehehehehe
  -biraz bekleyelim, onceden calismisti halbuki ehehehe
  -perdeyi kaldirip zoom yapalim.
  -heh sonunda geldi ehehehe
  -3 numarada gerthrute, burdaki biip’ler neuralink’ten gelen sesler.
  -ne zaman disari cikip biseylere dokunsa biipliyor.
  -yemek yerken biipliyor.
  -2 aydir cipli geziyor, gayet saglikli
  -burada da ikili neuralink ekledigimiz bir ornek var yani birden fazla olabilir.
  -beyin islemi ve okumayi gosterdik, her nokta bir noron ateslemesi (spike) ve mavi bolge aktiviteyi gosteriyor.
  -hayvani yurume bandina koyduk, beyinsel sinyaller ile kaslarin hareketleri korelasyonlu.
  -elektrik alanini cok hassas kullanabilmek gerekiyor.
  -noronlari mikroskop ile isliyoruz, kirmizi gosterge elektrotlarin ateslemesi yesil alanlar ise noronlarin aktif hale gelmesi.
  -okuma yazma, her kanalda var, toplam 1024 kanal
  -butun gun dayanan pil
  -gece sarj olabilme
  -telefon ile blutooth baglantili
  -klinik deneyler, fda’den bir projede icin tesvik ve onay alindi. fda kurallarini izliyoruz.
  -bu sunumun amaci ilgili kisilere is vermek, calisacak kisi ariyoruz.
  -gelin bizle calisin, beynin ne oldugunu bilmeniz gerekmiyor. muhendisseniz gelin, cv’nizi yollayin.
  
  sorulari alalim:
  
  canli sorular:
  -sorulari twitter’dan yollayin.
  
  -atesleme (spike) tespit algoritmasi nasil calisiyor?
  -belli sekillere, atesleme olabiliecek sekillere bakiyoruz. sekilleri gorebilirsiniz.
  
  -atesleme nedir? (spike, noron ateslemesi)
  -noronlar arasindaki ana iletisim sistemidir.
  
  -cihazin takilmasini nasil kolay hale getirebiliriz?
  -kucultmek onemli, robot cerrah onemli.
  
  -robot ile ilgili ne yapilabilir?
  -tum sureci otomatik hale getirmek.
  
  -etkin kullanim icin gerekenler nelerdir?
  -hareket ve gorme ile ilgili sorunlari cozmek kolay olabilir. ilk onlari hedefliyoruz.
  
  -neuralink ile tesla’mi cagirabilir miyim?
  -evet, ehehehehehe
  
  -neuralink’de api olacak mi?
  -api kafadaki link'de mi, yoksa bagli oldugu mobil cihazda mi zamanla cozecegiz ve gorecegiz. 1024 elektrot icin ham veri akisi 100kbit.
  
  -oyunlar icin kullanabilir miyiz?
  -%100, starcraft oynanabilmeli eheheh
  
  -beynin derinliklerine gidebilir miyiz?
  -su an icin yuzeyde kalmak istiyoruz, daha az karmasik ve bircok sorunu cozmeye baslayabiliriz. korlugu cozebiliriz. elektrotlar alt katmanlardan da sinyal alabilirler, ileriki asamalarda yapilabilir. su an amacimiz genel amacli bir cihaz yapmak.
  
  -en zor problem ne?
  -materyal kisitlamalari, elektronlarin kaplamalari. mikrofabrikasyon sinirlamalari. ince elektrotlari yapmak zor, hangi maddeden olacak. bunlarin arabirimi nasil olacak. okuma ve yazmayi saglayacak elektrotlari gelistirmek.
  -elektrotlarin uzun sure dayanmasini saglayacak materyaller uretmek. okuma ve yazma yapmak istiyorsunuz ama elektrot korozyona ugramamali. silikon karbit elektrot olabilir. elektriksel ozellikleri iyi.
  
  -ince derken ne kadar ince?
  -bir sac teli 100mikron, bunu 20’ye bolun 5 mikron bundan daha da ince olcak.
  -mikron’un altine inmeyi planliyoruz. cihazi cikarabilmeniz gerekiyor, guncelleme icin tak cikar onemli. v1 taktirip, v2 ve v3 cikinca eski modeller cok basit kalacak, guncelleme yapilabilmeli.
  
  -cihazla ilgili; okuma yazma hizi nedir? ne kadar hizli okuyup yazabilirsiniz.
  -prototip 1024 kanal var, hepsi kaydedebilir ve uyarabilir. sinirsel ateslemeleri kaydediyoruz. sinyal anlamida 20khz, 1ms. analog digital 10bit cozunurluklu, 900 nanosaniyeden daha hizli tespit. 7ms cozunurluklu uyarilar yapbiliyoruz. bunlar version 0.7 icin.
  
  -neuralink takimi kac kisi?
  -100 kisiyiz, 10bin’e cikmak istiyoruz. buyuyecegiz.
  -elektorlar arttikca calisan sayimiz artacak. ehehehehe
  
  -eklenen chip dis etkenlerden nasil etkilenir? radyo, elektromanyetik, etc.
  -ayni spektrumu kullanan 2.4ghz cihazlardan etkilenebilir. farkli frekanslarda calisan cihazlari arastiriyoruz. diger sistemler ile birlikte calisabilmemiz onemli, fda uyarilarini takip ediyoruz.
  
  -starcraft oynamak istiyoruz, ama ilk uygulamalr ne olabilir.
  -sinirsel yaralanmalar ile ilgili cozumler. omur zedelenmesi sonucu olusan sorunlarin cozumu.
  -elon: uzun vadede eger kaslarin ne yapmak istedigini tespit edebilirsek sinirsel baglantilardaki bosluklari baglayabilriz. bu kopuk kablolari baglamak gibi.
  
  -dis etkenlerden bahsettik, ic etkiler bedensel tepkiler ne olabilir?
  -vucut distan gelen seyleri sevmiyor. cihazi vucuda uyumlu olacak sekilde test etmeye calisiyoruz. kimyasal, basinc ve mekanik saldirilar ve etkiler var. bunlari elimizdeki seyler ile cozmeye calisiyoruz.
  
  -hafizayi kurtarmak mumkun mu?
  -evet, ileride mumkun. yeterince gelistikten sonra sinirsel baglantilari okuyup bir yere kaydetmek mumkun olacak.
  
  -domuzlar baya iyi huylu, bunu nasil sagladiniz?
  -hayvanlarimizin mutlu olduklarindan emin olmak istiyoruz, sunum basinda gordugunuz gibi gonullu olmadikca onlari zorlamiyoruz. hayvanlarin en iyi sekilde bakildiklarina emin oluyoruz vs vs vs.
  
  -hangi programlama dillerini kullaniyorsunuz?
  -farkli diller mumkun; chip icin dusuk level, yukseldikce c, c++, python, etc. herhangi bir dilde tecrubeniz olmasi yeter. gelin katilin.
  
  -robot’ta ne kullaniliyor?
  -low level, c++, java, etc. dil onemli degil yapilan sey onemli vs vs vs
  
  -bu cihaz bilinci aciklayabilir mi?
  -evet, beyin arastirmalarindaki en zor kisitli seylerden biri beyin aktivitesini haritalandiramamak. icerideki islemleri gorunur hale getirdikce uzmanlar daha iyi bir anlayisa ulasacak.
  -elona gore hidrojen hidrojenle carpisarak sonunda bilinci olusturmus, ehehehehe
  
  -cihazin guvenlik onlemleri neler?
  -oncelikle guvenlik ve emniyet. beyinle iletisim sifreli ve onaylamali olacak. cip dizaynindan programa kadar her asamayi kontrol edecegiz. hassas bolgeleri koruyacagiz. beyin i/o kismi en fazla guvenlik altinda olan yer olacak.
  
  -bu bir platform, dizayni degistirebiliriz bu harika bir sistem.
  
  -domuzlari kullanmak, insan beyin ve yapisina yakin olduklari icin kullanisli. bunun yaninda kosu bandinda yuruyebiliyorlar ve bazi seyler ogretilebiliyorlar. beyinlerine elektrot takmak kolay. bakimlari ve mutlu tutulmalari kolay.
  -elon: yemek yemeyi seviyorlar ehehehehehe. domuzlar cok oyuncu ve saga sola kosup birbirlerine carpiyorlar. bu cihazin saglamligini test etmek icin cok iyi
  
  -kac para tutacak, kaca dusebilir?
  -baslangicta cok pahali olacak, ama cok hizli dusecek. zamanla fiyati ameliyat dahil birkac bin dolara indirmek istiyoruz. cihaz + ameliyat fiyati.
  
  -cihaz hakkinda, mimari nasil, icinde neler var?
  -dijital olacak, tamamen ev yapimi donanim. enerji sarfiyati cok cok onemli. mikrovolt olceginde analog cihazlar. bazi uygulamalar icin disaridan alacak donanim yok, kendimiz yapmak zorundayiz.
  -bunun yaninda bircok cihazi giyilebilir teknolojiden alip modifiye edebiliyoruz.
  
  -cihazin mekanik tutarliligi nedir. kemikle cihazi degistirmek nedir bunun sonuci?
  -kemigin mekanik ozelliklerini biliyoruz, cihazin tasiyacagi ozellikleri ve gereksinimleri biliyoruz.
  -elon: domuzlar bunu iyi test etti. birbirlerine kafa atiyorlar, inanin insandan cok kafa atiyorlar ehehehehe. domuz aktivitesine dayanan cihaz insan aktivitesine de dayanir eheeheheh. cihaz ve kablolar arasinda yeterli pay var ve hareket alani ve esnekli var.
  
  -kablo uzunlugu nedir?
  -yaklasik 43mm. kablolarin uzun olmasi ayrica bagli olduklari sinirleri de koruyor.
  
  -dilek listesinin birinci sirasinda ne var? (ekibe son soru)
  -gorsel sorunlari ve korlugu cozmek. beyne kamerayi dogrudan baglamak.
  -elon: zamanla insanlara kizilotesi ve morotesi ultra gorus vermek mumkun.
  -telepatiyi mumkun hale getirmek. konusma yerinde sikistirilmis telepatik iletisim hayalim
  -beynimizin buyuk bir gucu konseptleri kelimelere cevirmeye harcaniyor. beynimizdeki dusunceleri dogrudan karsiya gondermek inanilmaz bir bant genisligi.
  -beynin sinyallerini kaydedip anlamaya calismak, su anda cok az kayit var. bu kayitlari incelemek buyuk avantaj.
  -mental sanatcilik.
  -cihaz/biyoloji baglantisi gelistirilmesi. beyin ile kolay baglanti, baglantiyi en iyi hale getirmek.
  -tum kanallardan ayni anda okuma yazma yapip sinir sistemiyle tamamen bagli hale getirmek.
  -olcegi buyutmek.
  -aciyi azaltmak, cileyi azaltmak.
  -elon: insanlik olarak yapay zeka ile bir hale gelmek. var olus tehlikesini asmak icin yapay zeka ile bir hale gelmeliyiz.
  -bilinc ile ilgili elimizdeki cihazlari arttirmak, olcumleri buyutmek. beyni cozmek.
  -hastalik olmayan bir gelecek.
  -insanlari bahtsiz kazalarin sonuclarindan kurtarabilmek.
  -otizm ve benzeri hastaliklari cozmek
  -hafizayi daha saglam hale getirmek, istendiginde ulasilabilen anilar.
  
  -elon: buradaki kucuk baslangictan herkese hitap eden cihaza donusecegiz, bize katilin.
  
  edit: yazim hatalari duzeltildi.
  edit: kurmaca nin uyarisi ile spike'in karsiligi atesleme'ye cevrildi.
• bu sirkette yakin zamana kadar 1.5 yil calismis, beyin sinyallerini yorumlayan yazilim komponentleri gelistirmis ve haliyle konuyu anlamaya zaman harcamis biri olarak bilgi vermek istedim. etik degerlerim (ve de tabii ki elon'un avukat ordusunun buyuklugu) itibariyle yazacaklarim arasinda herkese acik kaynaklardan (neuralink ya da sinirbilim) edinilemeyecek hicbir bilgi yok. soyleyeceklerim sirket adina soylenmis seyler degil, sadece sahsi fikirlerim. temel fikir ve prensipler icin en iyi kaynaklar:
  
  https://www.biorxiv.org/…/10.1101/703801v1.full.pdf
  https://neuralink.com/applications/
  
  bence bu sirket su anda gezegen uzerinde devam eden en onemli projelerden biri. eger basarili olursa ve nihai vizyona erisilebilirse insan olmanin anlami degisecek, waitbutwhy makalesi (https://waitbutwhy.com/2017/04/neuralink.html) biraz uzunca ama bu kismi cok guzel anlatmis. amaciniz matrix'i insa etmek ise zaten neuralink'in su anda uzerinde calistigi yerden baslamaniz gerekiyor.
  
  sirket hakkindaki pek cok sey belirsiz ve gizemli gorunuyor, ama ilk etaptaki birincil hedef kesin olarak belli: boyundan asagisi felcli birinin, sadece dusunerek bilgisayar kullanabilmesini saglayan, minimum kabul edilebilir bir sure (birkac yil) boyunca calismaya devam edecek bir implanti ve bu implanti beyine yerlestirecek teknolojileri uretmek. problem zaten cok kompleks oldugu icin daha da basite indirgeyelim, minimum viable product sadece bir fare imlecini asagi/yukari ve saga/sola hareket ettirebilmek ve tiklayabilmek olsun, cunku bir bilgisayari kullanabilmek icin gereken minimum hareket kumesi bu.
  
  neuralink'ten once beyin-bilgisayar arabirimleri hakkinda hicbir sey bilmeyen biri olarak en zor problemin beyinden okunan sinyalleri yorumlamak olacagini dusunmustum. ama aslinda beynin spesifik bolgelerinin bazi basit konseptleri nasil temsil ettigi hakkinda cok sey biliyoruz. beynimizdeki sinir hucreleri, birbirleriyle atesleme (spiking) dedigimiz hizli elektriksel potansiyel degisimleri ile iletisim kuruyorlar. herhangi bir uzvunuzu belli bir yonde hareket ettirmek istediginizde (mesela kolunuzu kaldirip ileriye uzattiginizda), basinizin en yuksek noktasinda, kafatasinin hemen altinda 1x4cm'lik bir serit buyuklugundeki motor korteks icinde belli noron populasyonlari atesleme (spiking) frekanslarini degistiriyorlar. bu frekans degisikliklerinin beynin hangi uzvu hangi yonde ve nasil ettirmek istedigi ile baglantili oldugunu biliyoruz. beynin bu bolgesine elektrotlar yerlestirir ve elektriksel potansiyeli mikrovolt hassasiyetinde olcebilirseniz, bu frekans degisikliklerini belirleyebilirsiniz. bu degisiklik verisini o organizmanin ayni andaki fiziksel uzuv hareketleri (kinematics) ile iliskilendiren istatistiki modeller olusturursaniz bir sure sonra sadece beyin sinyali/model kombinasyonuna bakarak beynin vucudu nasil hareket ettirmek istedigini anlayabilirsiniz: https://youtu.be/r-vbh3t7wvi?t=3797
  
  beyin sinyalleriyle fiziksel hareket istemini algilamak (mesela bir protez kolu dusunceyle kontrol etmek icin) asagidaki surecle gerceklesiyor:
  
  1. beyne yerlestirilmis elektrotlar ile sinyalleri dinlemeye basla
  2. organizmanin fiziksel hareketlerini (kinematics) olcumle (mesela kol hareketlerinin miktar ve yonunu sensorler ile olcerek kaydet)
  3. 1. ve 2. adimdaki verileri ayni zaman periyodu icinde gozlemleyerek istatistiki model olustur
  4. artik modeli + beyin sinyallerini kullanarak beynin hangi uzvu nasil hareket ettirmek istedigini tahmin edebiliriz
  
  burada 2 onemli nokta var. 1.si, fiziksel hareketler ile frekans degisimlerinin korelasyonu her kiside ve elektrot grubunda farkli. 2.si ise ayni kisi ve elektrot grubunda bile zamanla bu korelasyon degisiklik gosteriyor, yani aslinda duzenli olarak bu modeli tekrar egitmek/olusturmak gerekiyor. cogu insanin tahmininin aksine lineer modeller bu konuda gayet guzel calisiyor, machine learning gibi gelismis araclara ihtiyac yok.
  
  ayrica bu surecteki en bariz sikinti, bu arabirimin en cok faydali olacagi felcli insanlar icin 2. adimin mumkun olmamasi. ama neyse ki motor korteks, sadece fiziksel hareketler sirasinda degil bu hareketlerin hayal edilmesi sirasinda da benzer frekans degisimleri uretiyor! yani 2. adimda modeli olusturmak icin toplamamiz gereken veriyi felcli bir hastaya mesela "onumuzdeki 5sn boyunca kolunu sola hareket ettirmeyi hayal et" diyerek de toplayabiliyoruz.
  
  kulaga bilimkurgu gibi geliyor ama yukarda anlattiklarim aslinda coktan demonstre edilmis konseptler! https://www.youtube.com/watch?v=qrt8qcx3bco
  
  braingate projesi (https://www.braingate.org/) yukarda bahsedilen sureci bir insan beyninde yillar once gerceklestirdi. bu proje 90'larin teknolojisiyle imal edilmis utah array'i kullaniyor, bu elektrot dizisinden gelen sinyallerin videoda da gorulen buyukce bir baglanti aparatiyla kafatasindan alinmasi, bir isleme cihazindan gecmesi ve bu cihazla uretilen sinyallerin robotik kola iletilmesi gerekiyor. bu islem bir teknisyen tarafindan yapiliyor, ve karmasikligi itibariyle hastanin laboratuara gelmesi gerekiyor. baglanti noktasinin kafatasindan fiziksel olarak disari cikmasi enfeksiyonlara yol aciyor. kafatasini acan bir ameliyat zaten cok invaziv, 3% gibi bir komplikasyon yuzdesi var. utah array ustunde 100'e yakin igne formunda elektrotlar bulunan bir birkac mm buyuklugunde bir kare levha, beyine yerlestirilmesi sirasinda kilcal damarlara denk gelen elektrotlar kanamalara ve noron olumlerine sebep oluyor. beyin diger cogu doku gibi yabanci cisimlerle kontakt kurmaktan hoslanmiyor, elektrotlar yerlestirildikten sonraki haftalarda etraflarinda olusan yara dokusu noronlardan gelen sinyalleri zayiflatarak kullanisli veri akisini bozmaya basliyor.
  
  iste neuralink halihazirda fizibilitesi kanitlanmis bu konsepti saydigim butun problemlerini cozerek "urunlestirmeyi" hedefliyor:
  
  1. hastaneye gitmeyi gerektiren harici veri isleme cihazi yerine butun sistem minyaturize edilmis durumda. elektrotlarla tek bir unite olan implantin icindeki cip hem sinyalleri amplify ediyor, hem de atesleme tespiti (spike detection) yapiyor, ve de kablosuz iletisim icin gereken komponentlerle konusuyor. butun bu elektronik paketin sivi gecirmez (hermetic) olmasi gerekiyor. butun implant deri altinda oldugu icin enfeksiyon riski daha dusuk.
  2. cok daha ince ve esnek elektrotlar kullaniliyor, bu da yara dokusu olusumunu ve zamanla sinyal kaybini azaltiyor. elektrotlar cerrahi olarak elle manipule edilemeyecek kadar kucuk, bu yuzden dikis makinesi dedigimiz bir ameliyat robotu ile yerlestirilmesi gerekiyor.
  3. bu robot kilcal damarlari tespit edebiliyor, boylece potansiyel kanamalar azaltilabiliyor.
  
  peki neden birincil hedef felcli insanlarin bilgisayar mouse'unu hareket ettirmesini saglayacak bir implant?
  
  1. beyinle bir bilgisayarin su anda mumkun olandan daha hizli iletisim kurabilmesini saglayabilecek bilinen tek yol kafatasini acip elektrot yerlestirmek. bu cok invaziv ve medikal bir islem oldugu icin bir probleme endike olmasi gerekiyor. boyundan asagi felcli olan binlerce hastanin hayatini degistirebilecek bir cihaz bu, ayni zamanda beyin hakkinda insanliga cok sey ogretecek ve bu sureclerde deneyim kazanacagiz.
  2. neuralink bu acidan tesla playbook'una cok benziyor. cok zor bir problemi (saglikli insanlarin kullanabilecegi kadar guvenli bir beyin implanti uretmek) cozmek icin gereken arge yatirimlarini yapabilecek kaynaklari saglamak icin daha basit problemleri cozerek ciro ureten bir organizasyon uretmelisiniz. yani bu implantin versiyonu neuralink'in tesla roadster'i.
• adam yeri geliyor bir şirketinin elektrikli arabasını cyberpunk temalı bir organizasyonda tanıtıyor. 6 ay sonra başka bir şirketinin roketiyle iss'e gönderdiği astronotların arkasından su döküyor. bundan 3 ay sonra da başka bir şirketinin tasarladığı çipi nasıl beynimize takacağını anlatıyor. ve bunun daha hyperloop'u, starlink'i, solarcity'si, openai'ı, the boring company'si, falanı filanı var. bütün sözlük hayalini yazsa adamın gerçekleştirdiklerinin sınırına bile yaklaşamaz.
• bir parkinson hastasi olarak umutla gelismesini bekledigim cihazdir. gerekirse gonullu bile olabilirim. arkadaslar yaslilar gibi elim ayagim titriyor, hastaligin depresyon, ice donuk yasamak, sosyal faaliyetleri kisitlayiciligi gibi yan etkileri var. gunde uc tane ilac iciyorum, icmezsem hareket kabiliyetim dusuyor, yemek yiyemiyorum, corba icemiyorum. 2-3 seneye deep brain stimulation ufukta gozukuyor. ha elon'cugum cihazini daha once gelistirir de "gel bi bakalim" derse hic tereddutsuz yatarim makinenin altina.
  
  elon baba hadi canim benim eline bilegine zekana kuvvet.
• 2019 sunumundan (#92721825) bu yana biraz yol katetmiş olan şirkettir. lakin sunumdan anlaşıldığı kadarı ile ortada abartılacak veya nörobilimsel açıdan tatmin edici sayılacak gelişme yoktur. musk'ın vizyonu teoride mantıklı olsa da, sunumda aşılması gereken pratik sorunlara pek değinilmemiştir. highlightları izlemek isteyen biri bu videoya göz atabilir.
  
  terakkinin mahiyetine bakalım.
  
  * * *
  - enerji problemi:
  
  bundan daha birkaç yıl öncesine kadar biyomühendislerin mikroelektrot arraylerin tasarımına dair canını sıkan engellerden biri enerjiydi. aslında bir alternatif olarak bunu daha önce rice university'de manyetoelektrik dönüştürücülerle halledenler oldu. fakat manyetoelektrik dönüştürücüyle elde edilen enerjinin doğrudan şarjla elde edilen enerji ile eşdeğer olup olmadığı da ayrı bir tartışma konusuydu. neuralink'in cihazı telefon gibi geceleri şarj edilebilecek.
  
  * * *
  - dizayn değişimi:
  
  2020 tasarımı 2019'daki prototipe göre daha kullanışlı görünüyor. geçen seneki kulak arkası dizaynı değiştirilmiş, kafatasına yerleştiren yeni bir tasarım yapılmış. kulak arkası dizaynı fazla büyük ve belirgindi, şimdiki görsel olarak rahatsız edici durmuyor.
  
  * * *
  - reversibilite:
  
  şirket her ne kadar implantın çıkarıldığı bir domuzun ne kadar "sağlıklı" göründüğü ile övünmüş olsa da bu septik yaklaşılması gereken bir konu. söz konusu hayvanlar olduğunda, psikolojik tesirler hususunda temkinli olmak gerekiyor. ortada cihazın bağımlılık gibi sorunların tedavisinde de kullanılacağı gibi bir iddia varken uzun vadeli değişim yaratan bir modifikasyonun olmayacağı söylemi havada kalıyor. uzun vadeli bir değişim yaratılmadan bağımlılık tedavi edilemez. bu da reversibiliteyi sorgulamayı gerektirir.
  
  * * *
  - gliozis:
  
  potansiyel bir dizayn problemi. kesin olarak elimine edilemediği takdirde uzun vadeli stabilite sağlanamayabilir. yerleştirilecek olan parçaların hepsi vücut için yabancı maddedir. mikroglia aktive olduktan sonra ilerleyen haftalarda reaktif astrositlerin akümülasyonu izlenecektir.
  
  thomas jefferson university hospital'ın nöroşirürji departmanından chengyuan wu'nun ve andrew campbell'in araştırmalarından açıklayıcı bir görsel:
  
  şekil a
  
  bunun aşılması için şimdilik önerilen popüler yöntemler kaplamalar ve ultra ince tasarımlardır. neuralink kullandığı ipliklerin 4 mikrometre olduğunu daha önce açıklamıştı. materyal olarak karbon-fiberin kullanımı iyi bir önlem olabilir. (ilgilenenler için link)
  
  - beyin aktivitesini anlamlandırmak ve teknolojik cihazlara komut vermek:
  
  yeni bir olgu değil, beyin sinyalleri yıllardır bilgisayar ortamına aktarılabiliyordu. belirli eylemlerin makine öğrenmesi ile belirli aktivitelerle ilişkilendirilmesi, bu sayede düşünerek teknolojik cihazlara çeşitli komutlar verebilmek: bunlar daha önce de defalarca yapılmış olan şeylerdi.
  
  implantın düşünceler aracılığı ile teknolojik cihazlara komut vermeyi mümkün kılması kolaylıkla başarılabilir. domuzu bu konuda eğitmeleri mümkün değildi. gelecek sunumda bir insanın düşünerek teknolojik cihazları açıp kapattığına, insanların aralarında yalnızca düşünerek haberleştiğine şahit olursak bu hiç şaşırtıcı bir gelişme olmayacak. mit'de daha önce düşünerek satranç bile oynandı.
  
  * * *
  - tıbbi uygulama:
  
  musk'ın terapötik kullanımdan bahsederken örnek olarak verdiği sorunların spektrumu fazla genişti. bunlar hafıza kaybı, işitme kaybı, körlük, felç, depresyon, insomni, yoğun ağrı/acı, bağımlılık, inme, beyin hasarı gibi sorunlardı.
  
  tahmin edebileceğiniz gibi, tüm bu problemlerin bir sürü sub-type'ı vardır.
  
  körlüğün tek bir çeşidi, tek bir etiyolojisi yoktur. prematüre doğan ve retinasında ileri düzeyde bir gelişim sorunu olan bebeği düşünelim. bu bebek büyüdüğünde sizin gördüğünüz gibi rüyalar görmeyecektir. sizin bu sorunu çözebilecek kadar ileriye gitmeniz demek, zihin felsefesindeki qualia problemini çözmeniz demektir. fakat diyabetik retinopati riski olan bir hastayı, görselleri bci aracılığı ile sinyallerle eşleştiren bir cihazla iyileştirmek mümkün kılınabilir. işitme kaybı konusunda da buna benzer ayrımlar geçerlidir.
  
  depresyon tartışmalı bir mevzudur. bir ağır depresyonda olup yataktan kalkamadığı dönemler geçiren, belçika'da ötanazi talep eden hastalar vardır; bir de rutin işlerini yerine getirmekte hiçbir sıkıntı yaşamazken sürekli hayatın zorluğundan dem vuranlar vardır. kimisinin sorunu tiamin eksikliğidir, antidepresan kullanır yaramaz. kimisi stresli bir okul/iş döneminden geçiyordur, kimisinde duygu durum bozukluğu vardır, kimisinde tümör çıkmıştır, kimisi bir sevdiğini kaybetmiştir, kimisi ptsd belirtileri gösteriyordur.
  
  bu kadar alakasız insan profili nasıl tek bir mekanizma ile tedavi edilebilir? dopamin, norepinefrin ve serotonin re-uptake'ini elektrik sinyali ile inhibe ederek mi? veya transkraniyal manyetik stimülasyon mantığına benzer bir mantık ile işleyecek invasiv bir metot ile mi?
  
  sunumda işin nörobilimsel boyutunun biraz netleştirilmesi güzel olabilirdi.
  
  demans da türlü türlü sebeplerle ortaya çıkabilir. otoimmün bir sorundan kaynaklanan miyelinizasyon sorunu nasıl çiple çözümlenebilir? beyin bir elektrik devresi ise miyelinizasyon sorunu olan devre rezistansı gereğinden yüksek olan bir devredir. burada sorun sinyalin alınmamasında değildir. şayet bunun ardındaki fikir, unutkan bir insan için bilgisayarda timer kurmak ve telefonun yaptığını çiple yapmak ise bu reel bir tedavi sayılmayacaktır.
  
  bu örnekler çoğaltılabilir fakat nihayetinde hastalıkların sub-type'larının olduğu, bu sub-type'ların aralarından cihazla tedavi edilebilecek ve edilemeyecek olanların çıkacağı akılda tutulmalıdır.
  
  * * *
  - insan duyularını genişletme:
  
  pazarlama için harika bir malzeme olsa da, fantastik beklentilere girmeden evvel şunun anlaşılması lazım: insan pentakromat veya tetrakromat değil. insanın lorenzini ampulleri yok. reel bir genişletme için anatomik ve fizyolojik altyapının sağlanması şart, bu sonradan görme kaybı yaşayan hastanın verilerini makine öğrenmesi ile kodlamaya ve geri göndermeye benzemez.
  
  qualia problemi en ince detayına kadar çözümlenmedikçe, her spesifik elektrokimyasal durum karşılık geldiği algı ile eşleştirilmedikçe ve o spesifik elektrokimyasal durumun özdeşi canlının kendi içinde taklit edilmedikçe, 100,000 hz 'lik sesin de her canlı için "nasıl işitilmesi gerektiği" gibi objektif bir ölçek söz konusu olup da beyinde simüle edilemeyecektir. 100,000 hz'lik sesin nasıl algılanacağını yaratan materyal fenomenler canlının kendi içindedir.
  
  bu tartışmanın da varacağı yer wittgenstein'ın böceğidir. mevcut bilgi ve teknoloji ile yapılması muhtemel olan büyük olasılıkla şu olacaktır: geliştirildiği takdirde, cihaz insanda olmayan duyusal verileri algılayabilecek kabiliyete sahip olacak ve bu verileri insanın anlayacağı dile convert edecektir. burada reel bir qualia tecrübesi aktarılmış olmayacaktır.
  
  * * *
  
  musk sunumun başında "para dilenmiyoruz, yalnızca projede çalışacak profesyoneller arıyoruz." ana fikrini insanlara aşıladı, fakat sadece profesyonel arayan adam pek çok yönü eksik olan bir sistemi harikaymış gibi pazarlamak yerine sistemde çözümlenmesi gereken sorunlara değinirdi ki o sorunları çözümleyebilecek olan profesyonellerin dikkatini çeksin.
  
  musk, tüm sorunları sinir sistemindeki elektrik sinyallerini nöral implant aracılığı ile modifiye ederek çözümleyebileceğini iddia ediyor.
  
  elektrik sinyallerini nöral implant aracılığı ile modifiye ederek çözümleyebileceği pek çok sorunun olabileceğini inkar etmiyorum, özellikle yapılmış pek çok örneği halihazırda varken. görme kaybı olan hastalar için yüz binlerce dolara satılan kameralı cihazlardan sonra birkaç bin dolarlık implantlar milyonlarca insana umut olabilir.
  
  buna mukabil, çipe tüm nörolojik sorunları tarihe karıştıracak bir sihirli değnek gibi bakmamak realist olan duruştur.
  
  nihayetinde elon musk'ın iş etiğini takdir etmesem de, (kendisi ne yazık ki covid sürecinde çalışanlarını insan olarak görmediğini kanıtladı) bu teknolojilerin homo sapiensin geneline yayılması ve ucuzlaması faydalı olacaktır. eleştirilecek yönleri bol olsa da elon musk güzel bir vizyonla yola çıkmıştır, her derde deva olamasa bile milyonların hayatını kurtarabilir.
  
  projenin başarılı olmasını ve hitap edeceği müstehlik kitlesinin mali nedenlerden ötürü çok kısıtlı kalmamasını umarım.
• cok erken gelmisiz dunyaya sansimizi silkeyim. ne beynimizi biliyoruz ne evrenimizi daha. gocup gidecez asil maceralari goremeden.
• türkiye'deki denetim eksikliğinden "neuralink takılır" tabelalı telefoncularda milletin felç olmasına sebep olacak cihaz.
• şu anda elon musk youtube canlı yayınında, beyne bağlanabilen bilgisayar implantının ikinci tanıtımını yapıyor ve tüm dünyadan sadece 153.000 kişi izliyor. reynmen canlı yayın açsa daha çok izlenirdi. bu dünya garip bir yer.
• şu adama hiçbir şey bilmeyen, çok parası olan şovmen diyenler bu yayını iyi izlesin. sağında ve solunda mühendisler, bilgisayarcılar, nörologlar vs var. adam her soruya yetkililerden sonra rahatça ve farklı şekillerde cevaplar verebiliyor. konuya son derece hakim.
  
  ayrıca canlı yayında, kendileriyle çalışacak eleman aradıklarını da rahatça söyleyebiliyor. ben beyin işlerini bilmem diye korkmayın, mühendisseniz, bilgisayarcıysanız, gelin diyor. hayvan bakım programına da katılabilirsiniz diyor.
  
  her çalışanına konuşmaya başlamadan önce kendinizi tanıtın, ne üzerinde çalışıyorsunuz diye söyleyin diyor. neuralink'te çalımak isteyecekleri teşvik ediyor. kimler ne iş yapıyorsa söyletiyor, bakın siz de gelip çalışabilirsiniz bu alanlarda mesajını veriyor.
  
  zaten başta da bu funding yayını değil daha çok recruiting yayını dedi.
  
  içeriğin yanı sıra ilgili kitleye ulaşma noktasında da çok güzel bir yayın oluyor.
  
  yayın sonu özeti: çip böyle böyle olacak ancak gidecek çok yolumuz var. fikirlerimiz bunlar, çalışmaya devam ediyoruz ve en önemlisi bu kadroya katılacak ve bu sorunları çözecek iş arkadaşları arıyoruz.
• hedefinde ai - insan beyni entegrasyonu olduğu elon musk tarafından açıklanmış olan şirkettir. aslında bu bir sır değildi, geçtiğimiz senelerde de biliniyordu.
  
  elon musk'ın neuralink sunumunda, neuralink'in temel hedeflerinde tahmin edilebileceği üzere ilk olarak beyin hastalıklarını anlamak, iyileştirmek ve beyni korumak, geliştirmek var. lakin elon musk, çipler için fda'den (food and drug administration) kabul almanın ilk etapta zor olacağını söylüyor ki bu pek yanlış değil, zira fda'in klinik geliştirme fazları dört aşamadan oluşuyor. ilk aşama 1.5 yıl, ikinci aşama 2 yıl, üçüncü aşama 3-4 yıl ve son aşama 1.5 yıl alsa, çiplerin geniş kitlelerce kullanılmaya başlanması tüm teknoloji hazır olsa bile vakit alacaktır.
  
  elon musk'ın limbik sistem ve korteks hakkındaki konuşmasından, elon musk'ın nörofizyolojiden anlayan biri olduğunu görebiliyoruz. bildiğimiz gibi toplum genelinde "limbik sistem geridir, korteks üstündür." şeklinde bir algı var ve bu algı aslında insan beyninin bir bütün olarak işlediğini tam olarak anlamamaktan doğuyor. elon musk farklı bilişsel işlevlerin birbirini "dengelemesi" gerektiğinin, herhangi bir bilişsel işlevi yok etmenin pek makul sonuçlar doğurmayacağının bilincinde. entegre etmeyi planladığı dijital tabakayı ise, limbik sisteme ve kortekse eklenecek üçüncü bir tabaka olarak görüyor ve aslında bu üçüncü tabakanın zaten var olduğunu dile getiriyor. bu üçüncü tabaka da aslında telefonlarımız, laptoplarımız, lakin üçüncü tabakaya dair sıkıntı yaşadığımız temel konu arayüz.
  
  elon musk input ve output hızlarına ilişkin şunu diyor:
  
  "output speed is especially slow because it's most people typing with thumbs these days. input speed is much faster due to vision. "
  
  dijital dünya ile aramızdaki ilişkide girdileri gözümüz aracılığı ile kolayca alabilirken, daha çok çıktılarda sorun yaşıyoruz. output sorunu ai entegrasyonu ile çözülemeyecek bir sorun değil, zira yapılmışı var. (#75840832) fakat neuralink ile hedeflenen çok daha yüksek seviye bir entegrasyon. bu yüzden iletim kanalının kapasitesine ilişkin sorunlar yaşanabilir. elon musk da bandwidth'in bir problem olabileceğini dile getirip, devamında beyinde ne kadar fazla nöron olduğunu, aksiyon potansiyeli, elektrodlarla tespit edilebilir elektik alanların oluşumunu basitçe anlatan kısa bir sunum gösteriyor. sunumdan hemen önce de ai'ın bir varoluşsal tehdit oluşturabileceğini kısaca belirtip pis pis gülüyor.
  
  musk, nöronlara dair kısa sunumdan sonra ise algıladığımız her şeyin özünde nöral ateşlemeler oluştuğunu ve neuralink'in farklı beyin bölgelerinde mümkün olduğu kadar çok ateşlemeyi kaydedip, seçici olarak uyarımı sağlamayı hedeflediğini belirtiyor. bu da devamında hastalıkların iyileştirilmesinde ve entegrasyonun sağlıklı bir şekilde sağlanmasında işe yarayacak elbette, tabii elon musk tüm bunların mümkün olduğu kadar basit bir şekilde yapılmasını istiyor:
  
  "make it as simple and automated as lasik."
  
  robotun resmi
  
  minimal travma ile implant edilmesi hedeflenen bir parça, resimdeki parmak serçe parmağı. teller insan tüylerinden daha ince.
  
  operasyon 8 milimetreye kadar genişleyen 2 milimetrelik bir kesiyi içeriyor. dikişe ihtiyaç olmuyor. çip elbette kablosuz teknoloji ile çalışıyor.
  
  elon musk bitirmeden önce sunumun işe alım için bir tanıtım niteliğinde olduğunu hatırlatıyor.
  
  konu ile ilgilenenler buradaki videonun tamamını izleyebilirler.