la llorona

• frida adlı filmin soundtrack'inde bulunan şarkı. kendisini kısaca eyvah eyvah diye tanımlamak mümkün.
  daha da ilginci aslında filmde iki adet la llorona adlı şarkı bulunması.
  bir tanesi lila downs tarafından, diğeri ise chavela vargas tarafından terennüm edilmekte.her ikisi de insana farklı ağlama mahallerine, farklı gözyaşı renklerine sürmekte paldır küldür. lila downs'ın muhteşem yağmurlu,buğulu sesi ile söylediğinde, ağlarken kaybolmamak için,şarkı boyunca parlayan muhteşem trompetlere tutunulması önerilir.
  chavela vargas'ın söylediği içinse maalesef herhangi bir çözüm mümkün değil. zira, insan vücuduna herhangi bir nesne değmeksizin nasıl ciğerinde jilet hisseder sorusunu cevaplamış kendisi.
• sakın inme o nehre, çocuk
  sakın yalnız başına gitme oralara;
  o hıçkırıklara boğulmuş kadın, sırılsıklam ve vahşi,
  seni bir daha asla bırakmamacasına alıkoyabilir.
  
  inliyor o kadın, güneş kasvet kırmızısına büründüğünde;
  ağıdını yakıyor ay köhneleştiğinde;
  hala da ağlıyor bebeklerine, durgun ve ölü,
  ve soğuk sularda boğulmuş.
  
  kadersiz bir aşkla bedellenmiş,
  korku ve nefretle dolu.
  uçurumun tepesinde bırakıverdi onları
  ve kaderlerine terketti.
  
  gece gündüz duyar oldu yakarışlarını
  akıntının zirvelerine taşınmış olan çoktan;
  acı dolu yüzleriyle doldu rüyaları,
  ve ruhuna bir kez olsun uğramadı dinginlik.
  
  suçluluğundan delirip acısıyla sersemlemiş,
  uykusuzluktan bitap
  nehre sıçradı, yağmurla kamçılanan,
  ve nefessiz kaldı derin suların altında.
  
  gece gündüz çocuklarını arıyor şimdi,
  yolunu şaşırmış, kayıp, ve donuk;
  sızlıyor, inliyor günlerce ve gecelerde,
  eziyete boğulmuş, huzursuz ruh.
  
  sakın inme o nehre, çocuk
  sakın yalnız başına gitme oralara;
  o hıçkırıklara boğulmuş kadın, sırılsıklam ve vahşi,
  seni bir daha asla bırakmamacasına alıkoyabilir.
• kökü aztek mitolojisine de dayanan eski bir meksika masalı.
  yerli bir kadın hayaletini anlatır imiş.hikayeye göre,
  bu kadının hayaleti hüngür hüngür ağlamak suretiyle, ortalıkta dolaşır ve çocuklarını arar.
  çocukları kendi öldürmüştür ve masalın bir diğer versiyonunda bunu, kendisini bırakan sevgilisine duyduğu öfke yüzünden geçirdiği bir kriz sonucu yaptığı söylenir.çocuklarını boğan kadın,sonra kendisini de öldürür. fakat ruhu sonsuza kadar ağlayarak çocuklarını aramaya mahkum olur.
• 1519 yılına kadar uzanan bir efsane.
  hikayelerden birine göre, "la malinche" adında aztek soyundan bir kız, güney amerikayı ele geçirmek için gelen hernan cortese köle tüccarları tarafından satılır ve onun karısı olur, ispanyolca öğrenir, meşhur conquistador'a cevirmenlik yapar, iki de çocuk doğurur bu (şerefsiz) insana. sonrasında hernan cortes cocukları alıp ispanyaya dönmek ister, la malinche tanrılara yakarır yardım etmeleri için. tanrılardan biri "eğer çocuklarını götürmesine izin verirsen çocuklardan biri ispanyadan geri dönüp halkını katledecek" der. (sanki geriye katledilecek çok halk kalmış gibi)
  cortes ispanyaya dönmeden önceki gece, la malinche bebeklerini alıp kaçar, yakınlardaki bir gölde bebeklerini boğarak öldürür.
  ölümünden sonra, hala gölün etrafında ölen bebekleri için ağladığı görülürmüş.
• sözlerinin tek bir kelimesi anlaşılmayan bir şarkı insanı nasıl hüzünlendirir, niye ağlama isteği yaratır bilmiyorum ama dinleyenler anlar sanırım.
• chavela vargas'ın öyle bir chile deyişi var ki, inandım inanacağım bunun bizim bildiğimiz çile olduğuna. o kadar ki.
  
  ps:hüngürt.
• insanın tüylerini ve ruhunu diken diken eden lhasa de sela albümünün ismi.
• ingilizce meali:
  
  don’t go down to the river, child,
  don’t go there alone;
  for the sobbing woman, wet and wild,
  might claim you for her own.
  
  she weeps when the sun is murky red;
  she wails when the moon is old;
  she cries for her babies, still and dead,
  who drowned in the water cold.
  
  abandoned by a faithless love,
  filled with fear and hate.
  she flung them from a cliff above
  and left them to their fate.
  
  day and night, she heard their screams,
  borne on the current’s crest;
  their tortured faces filled her dreams,
  and gave her heart no rest.
  
  crazed by guilt and dazed by pain,
  weary from loss of sleep,
  she leaped in the river, lashed by rain,
  and drowned in the waters deep.
  
  she seeks her children day and night,
  wandering, lost, and cold;
  she weeps and moans in dark and light,
  a tortured, restless soul.
  
  don’t go down to the river, child,
  don’t go there alone;
  for the sobbing woman, wet and wild,
  might claim you for her own.
• pixarın 2017 yapımı (bkz: coco) animasyon filminde dinlenilebilecek insanı duygu gölünde boğan şarkı.
• frida filminde tekrar tekrar basa sara sara belki 100 defa izledigim bolum. en aglatan kismi ise sarki ile durumun cuk oturmasidir.
  
  --- spoiler ---
  diego uzaklara gitmektedir trotsky ise olmustur.frida tam bir llorona dir .butun erkeklerin terkettigi kadin .....birden arkasinda maskeli bir llorona gozukur.bu arada burada frida nin meksikanin aztek koklerine bagliligi da vurgulanmaktadir
  --- spoiler ---
  ..
  
  todos me dicen el negro, /herkes bana "kara" der
  llorona,
  negro pero carinoso. /kara ama sefkatli
  yo soy como el chile verde, / ben yesil biber(chilli) gibiyim
  llorona,
  picante pero sabroso /aci ama lezzetli
  
  ay de mi, llorona, / ah llorona
  llorona,
  llorona, llevame al rio. /llorona beni nehre birak
  tapame con tu rebozo, / beni salinla ort
  llorona,
  porque me muero de frio/ cunku soguktan oluyorum
  
  si porque te quiero , quieres/eger beni seni sevdigim icin seviyorsan
  quieres que te quiera mas/ seni daha cok sevmemi ister misin?
  si ya te he dado toda la vida/sana butun dunyayi verdiysem
  llorona
  que mas quieres/daha ne istiyorsun
  quieres mas/ daha fazlasini mi?