konstantinos kavafis

• yuzyilin basinda iskenderiye'de dogmus, anadolu'da da yasamis yunan sair.
  ithaka ve kent gibi olaganustu siirleriyle taninir..
  kent
  dedin "bir başka ülkeye, bir başka denize gideceğim.
  bundan daha iyi başka br kent bulunur elbet.
  yazgıdır yakama yapışır neye kalkışsam;
  ve yüreğim gömülü bir ceset sanki.
  aklım daha nice kalacak bu çorak ülkede.
  nereye çevirsem gözlerimi, nereye baksam
  hayatımın kayıp yıkıntıları çıkıyor karşıma,
  yıllarıma kıydığım, boşa harcadığım."
  
  yeni ülkeler bulamayacaksin, başka denizler
  bulamayacaksin.
  bu kent peşini birakmayacak. ayni sokaklarda
  dolaşacaksın. ayni mahallede yaşlanacaksın;
  ayni evlerde kır düşecek saçlarına.
  bu kenttir gidip göreceğin yer. bir başkasını umma -
  bir gemi yok, bir yol yok sana.
  değil mi ki, hayatına kıydın burada
  bu küçücük köşede, ona kıydın demektir bütün dünyada.
• cevat çapan çevirisi ile:
  
  şehir
  bir başka ülkeye, bir başka denize giderim, dedin
  bundan daha iyi bir başka şehir bulunur elbet.
  her çabam kaderin olumsuz bir yargısıyla karşı karşıya;
  -bir ceset gibi- gömülü kalbim.
  aklım daha ne kadar kalacak bu çorak ülkede?
  yüzümü nereye çevirsem, nereye baksam,
  kara yıkıntılarını görüyorum ömrümün,
  boşuna bunca yıl tükettiğim bu ülkede.
  
  yeni bir ülke bulamazsın, başka bir deniz bulamazsın.
  bu şehir arkandan gelecektir.
  sen gene aynı sokaklarda dolaşacaksın,
  aynı mahallede kocayacaksın;
  aynı evlerde kır düşecek saçlarına.
  dönüp dolaşıp bu şehre geleceksin sonunda.
  başka bir şey umma-
  ömrünü nasıl tükettiysen burada, bu köşecikte,
  öyle tükettin demektir bütün yeryüzünde de.
• türkiye'de de oldukça sevilen modern dönem yunan şairi. öncelikle yıllar önce yazdığım bir yazıda kendisi hakkında bir şeyler yazmıştım. (bkz: çağdaş yunan şiiri/@kafkaesque)
  
  şimdi burada tekerrür etmenin anlamı yok. en sevdiğim üç şiiri türkiye'de çeşitli programlarda ünlü isimler tarafından yorumlandı:
  .................................................................................................................
  
  kent
  
  "başka diyarlara, başka denizlere giderim, dedin.
  bundan daha iyi bir kent vardır bir yerde nasıl olsa.
  sanki bir hükümle yazgılanmış bir çabam;
  ve yüreğim sanki bir ceset gibi gömülmüş oraya.
  daha ne kadar çürüyüp yıkılacak böyle aklım?
  nereye çevirsem gözlerimi, nereye baksam burada
  gördüğüm kara yıkıntılarıdır hayatımın yalnızca
  yıllar yılı yıktığım ve heder ettiğim hayatımın."
  
  yeni ülkeler bulamayacaksın, bulamayacaksın yeni denizler.
  hep peşinde, izleyecek durmadan seni kent.
  dolaşacaksın aynı sokaklarda
  aynı mahallede yaşlanacaksın
  ve burada, yine bu evde aklaşacak saçların.
  hep aynı kente varacaksın.
  bir başka kent bekleme sakın,
  ne bir gemi var sana, ne de bir yol.
  nasıl heder ettiysen hayatını burada, bu köşecikte,
  işte yıktın onu, yok ettin tüm yeryüzünde de.
  
  barış atay yorumu : https://www.youtube.com/watch?v=sa9cdz9ab-o
  çetin tekindor yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=mamkokilxpk
  bülent emin yarar yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=b9jzuem7efo
  trt belgeseli ve yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=eeukk9qlmbs
  ezginin günlüğü yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=ip6rae9gobe
  haşmet babaoğlu yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=_flwhfdfh-c
  
  .........................................................................................................
  
  duvarlar
  
  düşünmeden, acımadan, utanmadan
  kocaman yüksek duvarlar ördüler dört yanıma.
  
  ve şimdi oturuyorum böyle yoksun her umuttan.
  beynimi kemiriyor bu yazgı, hep bu var aklımda;
  
  oysa yapacak bunca şey vardı dışarda.
  ah, önceden farketmedim örülürken duvarlar.
  
  ama ne duvarcının gürültüsü, ne başka ses.
  sezdirmeden, beni dünyanın dışında bıraktılar.
  
  çevirenler : herkül millas ve özdemir ince
  
  vedat sakman yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=uvanace_qxo
  .......................................................................................................................
  
  ithaka
  
  ithaka'ya doğru yola çıktığın zaman,
  dile ki uzun sürsün yolculuğun,
  serüven dolu, bilgi dolu olsun.
  ne lestrigonlardan kork,
  ne kikloplardan, ne de öfkeli poseidon'dan.
  bunların hiçbiri çıkmaz karşına,
  düşlerin yüceyse, gövdeni ve ruhunu
  ince bir heyecan sarmışsa eğer.
  ne lestrigonlara rastlarsın,
  ne kikloplara, ne azgın poseidon'a,
  onları sen kendi ruhunda taşımadıkça,
  kendi ruhun onları dikmedikçe karşına.
  
  dile ki uzun sürsün yolun.
  nice yaz sabahları olsun,
  eşsiz bir sevinç ve mutluluk içinde
  önceden hiç görmediğin limanlara girdiğin!
  durup fenike'nin çarşılarında
  eşi benzeri olmayan mallar al,
  sedefle mercan, abanozla kehribar,
  ve her türlü başdöndürücü kokular;
  bu başdöndürücü kokulardan al alabildiğin kadar;
  nice mısır şehirlerine uğra,
  ne öğrenebilirsen öğrenmeye bak bilgelerinden.
  
  hiç aklından çıkarma ithaka'yı.
  oraya varmak senin başlıca yazgın.
  ama yolculuğu tez bitirmeye kalkma sakın.
  varsın yıllarca sürsün, daha iyi;
  sonundakocamış biri olarak demir at adana,
  yol boyunca kazandığın bunca şeylerle zengin,
  ithaka'nın sana zenginlik vermesini ummadan.
  sana bu güzel yolculuğu verdi ithaka.
  o olmasa, yola hiç çıkmayacaktın.
  ama sana verecek bir şeyi yok bundan başka.
  
  onu yoksul buluyorsan, aldanmış sanma kendini.
  geçtiğin bunca deneyden sonra öyle bilgeleştin ki,
  artık elbet biliyorsundur ne anlama geldiğini
  ithakaların.
  
  çeviren: cevat çapan
• akdeniz'in dili olup konusan yunanli. siirleri insana yasamin daha once hep gozden kacmis bir yonununu gosteren sair.
  
  tanri'nin antonius'i birakmasidir
  
  birdenbire duyarsan geceyarısı
  gorunmeyen bir alayın gectigini
  essiz ezgilerle, seslerle-
  artık boyun egen yazgına basarısız
  yapıtlarına, tasarladıgın islere
  hepsi aldanıslarla biten-
  aglamayasın bos yere.
  coktan hazırmıs gibi bir yigit gibi
  hoscakal de ona, giden iskenderiye'ye.
  hele kendini aldatmayasın demeyesin:
  bu bir düstü, kulaklarım iyi duymadı;
  boyle bos umutlara egilmeyesin.
  coktan hazırmıs gibi bir yigit gibi
  boyle bir kente erismis sana yarasırcasına,
  kesin adımlarla yaklas pencereye,
  dinle duygulanarak, ama
  yanıp yıkılmalarıyla degil korkakların-
  son bir kez, dinle doya doya ezgileri,
  o gizli alayın eşsiz çalgılarını,
  hoscakal de ona, yitirdigin iskenderiye'ye.
  
  cev. ionna kucuradi
• kavafis in annesi hariklia, yenikoylu kürk tüccarı yorgo fotiyadisin kızıdır. 14 yasina gelmeden rum tüccarlardan 35 yasindaki petro kavafis ile evlendirilmiştir. bizim kavafis bu çiftin 7 çocuğundan biridir. babasi o 7 yasinda iken 1870 yılında 56 yaşında aniden ölünce anne hariklia yedi cocugu ile kocasından kalan pamuk şirketini yönetmek için ingiltere'ye gitmiş ve 1880 de iflas edince de iskenderiyeye dönmüşler ancak 1882 de ingiliz donanması kenti ablukaya alınca işleri iyice kötüye gitmiş ve istanbula baba evine dönmeye karar vermiş. evine aniden 8 kişinin doluşması yorgo efendiyi oldukça zora sokmuşsa da, 19 yaşlarında olan kavafis, hayatının en güzel günlerini burada yaşamış, çok sonralari araştırmacılar onun yenikoyde kendi sosyal sınıfının altındaki balıkçılara, kayıkçılara, bahçevanlara ve arabacılara gösterdiği ilgiyi değişik şekilde yorumlamışlardır. yenikoy deki ikameti 1882 den 1885 e kadar 3 yıl sürmüştür. to nihori^* adli siir bu donemdendir.
  
  to nihori
  
  ey yabanci eger doganin sana gülümsediği
  ve her çınarın arkasinda bir gül kadar güzel
  bir genc kızın gizlendiği bir köy görürsen;
  orada dur. nihoriye ulaştın demektir.
  
  eger akşamları yürüyüşe çıkarsan,
  onunde ceviz agaclarını bulursun
  artık yoluna devam etmene gerek yok
  nihoriden daha güzel olan nereyi arayacaksin.
  
  bu entry orhan turkerin nihori den yenikoy e adli kitabinın yardımı ile yazılmıştır.
• braudel'le beraber okunması tadına doyulmaz şair. hangisi daha güzel anlatmış akdeniz'i diye düşünürüm; gönlüm bir braudel'e kayar, bir kavafis'e--
  
  (bkz: kavafis'ten kırk şiir)
• üniversite hocam sayesinde tanıştığım muazzam şair. en başlarda şiiri roman okur gibi okudum. bilmiyordum şiiri, okumayı. onunla ögrenmeye başladım. en beğendiklerimden biri de iskenderiyeli emilianos monai'dir.
  
  iskenderiyeli emilianos monai (is 628-655)
  
  sözlerden, yüzümden, huylarımdan
  kusursuz bir zırh yapacağım kendime;
  çıkacağım o zaman kötülerin karşısına
  hiç korku ve zayıflık duymadan.
  
  kötülük etmek isteyecekler. ama
  bana yaklaşanların hiçbirisi de
  bilmeyecek nerede yaralarım, incinir yerlerim,
  onlar ki görünmeyecek beni saran yaralardan.-
  
  emilianos monai'nin kendini beğenmiş sözleri.
  merak ediyorum, bu zırhı yapabildi mi acaba ?
  yaptıysa da çok giyememiştir
  sicilya'da öldü, yirmi yedi yaşında.
• karar verdim, eşe dosta duyurulur, mezar taşıma o gizli kalmış şiirlerinden bir şiirinin kazınmasını istediğim şair. hele bir de cansız bedenimi toprağa verirlerken fotini darra'nın sesi ile senfonik bestesi çalınsa fonda, ne güzel olurdu. kendi tercümem ile aktarıyorum:
  
  toplama
  
  mutlu muyum, mutsuz muyum, sorgulamıyorum.
  lakin memnuniyetle bir şeyi hep aklımda tutuyorum -
  o kadar çok sayısı olan o büyük toplamada (o toplama ki ondan nefret ediyorum),
  ben orada değilim, onca rakamlardan bir tanesinde bile ben yokum.
  bu sonuncu toplamada
  ben sayılmadım. ve bu mutluluk benim için yeterli.
• shakespeare'den sonra eşcinsel aşkın şiirini yazan en önemli şairdir. yalındır, duyarlıdır, sessizdir lirik aşk şiirleri. kendini gizler.
  
  "gelecekte, daha kusursuz bir toplumda,
  tıpkı bana benzer bir başkası
  elbette çıkar ve yaşar özgürce istediği gibi."
• "aralık, 1903
  
  konuşamıyorsam da aşkımdan-
  söz etmiyorsam saçlarından, dudaklarından, gözlerinden,
  yüreğimde sakladığım yüzün,
  aklımda çınlayan sesin,
  düşlerime giren o eylül günleridir
  veren biçimini, rengini sözlerime, cümlelerime
  hangi konuya değinsem, hangi düşünce gelse dilime."
  
  çev: alova