konçerto

• italyanca karşıtlık,zıtlık anlamına gelir. tek bir çalgının bir çalgı topluluğuna karşı kendi sesini duyurması
• genel amacı solo çalgının virtiözitesini müzikal bir anlayışla dinleyiciye sunmak olan bir müzik parçası genel adıdır.
  solo bir çalgı ve onun eşliği olabilecek (piyano veya orkestra) için yazılabileceği gibi, solo birkaç çalgı ve eşliği için yazılabilir, ayrıca biri solo biri eşlik görevi gören iki enstruman içinde yazılabilir.
  piyano veya orkestra eşliği olan bir keman konçertosu,
  keman ve piyano için bir konçerto,
  2 keman konçertosu bunlara genel birer örnek olabilir.
  for açısından analiz edildiğinde genelde ilk bölüm hızlı, ikinci bölüm yavaş, üçüncü bölüm hızlı olur.bu klasik dönem çoksesli batı müziğinin genel anlayışı içerisindedir, fakat tabiiki istisnalar olabilmektedir, kaideleri bozamayacak şekilde...
  her bir bölümünde kendi içerisinde analiz edilebilecek bir formu bulunmaktadır.
  bu form, 3 bölmeli şarkı biçimi, olabileceği gibi sonat allegrosuda olabilir.
  konçertoların bölümlerinin içerisinde kadans olabilir.
  en ünlü keman konçertoları:
  bach mi majör keman konçertosu
  mendelsohn mi minör keman konçertosu
  bruch sol minör keman konçertosu
  bach re minör iki keman konçertosu
  vivaldi dört mevsim de, keman konçertosu olarak algılanabilir.
  her ne kadar ismi keman konçertosu olmasada lalo ispanyol senfonisi de kemancılar için bir başucu eseri konçertodur.
• latince "concertare" - çarpışmak, rekabet etmek, yarışmak anlamına gelen, solo çalgı ve orkestra için yazılmış virtüözite karakterli enstrümantal eserdir.
  
  16. yüzyılın sonlarına doğru vokal kilise müziği aracılığıyla ortaya çıkmıştır. venedik okulunun büyük temsilcisi giovanni gabrieli, enstrümantal eşlikle seslenen dini yapıtlarında iki koronun arasında yankılar, dinamik karşılaşmalar ve yarışlar kullanmıştır.
  
  solo çalgı için ilk konçerto, italyan barok bestecisi giuseppe torelli tarafından yazılmıştır. daha sonra corelli, vivaldi, bach ve handel gibi bestecilerle birlikte konçerto büyük bir gelişim sürecine girmiştir. klasik dönemde haydn ve mozart'ın öncülüğünü ettiği yeni formal yapı ile birlikte, zirvesini beethoven ile yaşayan konçerto, daha sonra neredeyse tüm besteciler tarafından kullanılan bir müzik biçimi haline gelmiştir.
  
  konçerto, klasik-romantik geleneklere göre üç veya dört bölümlü olarak bestelenir. ilk bölüm genelde sonat allegrosu formunda olmaktadır. ilk olarak liszt, üç yada dört bölümlü kurguyu tek bir bölüme indirgeyerek farklı bir konçerto geleneği başlatmış ve saint-saens gibi dönem bestecileri bu yeni gelişmeyle tek bölümlü konçertolar yazmışlardır.
  
  büyük rus besteci çaykovski, konçertoyu şöyle tanımlar: "bu müzikte söz konusu olan iki eş değer kuvvettir. yani tükenmez tınılarla zengin ve son derece kudretli orkestra ve onunla mücadele ederek galip gelen küçük, gösterişsiz fakat ruhen güçlü olan bir rakip."
  
  konçertoda kadansı ilk kullanan besteci beethoven olmuştur. romantik dönemde yazılan konçertolar, çalgı tekniğini aklın alamayacağı derecede genişletmiştir. bu dönemde özellikle schumann, brahms, çaykovski, chopin ve saint-saens gibi bestecilerin konçertoları önemli yer tutmaktadır. fakat rahmaninof'un piyano konçertoları, tüm müzik literatüründe ayrı bir öneme sahiptir. bu eserler, konçerto biçimine yeni bir nitelik kazandırmıştır. bestecinin bu yapıtları aslında solo piyano ve orkestra için senfonilerdir. senfonideki dramaturji ve büyük kurgu, bu eserlerin temelini oluşturmaktadır ve senfonik konçertant türüne kapı aralamıştır.
  
  20. yüzyıl bestecileri de konçerto tarzına yeni bir soluk getirmek için sürekli çabalamışlardır. ravel, prokofyef, bartok gibi besteciler son derece parlak ve üstün nitelikli eserler vermişlerdir. hatta ravel ve prokofiev sırf sol el için piyano konçertoları bestelemişler, gershwin blues etkileri taşıyan bir piyano konçertosu ve rhapsody in blue adlı eserini yazmıştır.
  
  stravinski, şostakoviç, berg gibi besteciler de bu dönemde dikkate alınması gereken konçertolar bestelemişlerdir. türk bestecilerden ulvi cemal erkin ve ahmet adnan saygun'un yazdığı muhtelif konçertolar, bu yüzyılda parmakla gösterilen yapıtlar arasında başı çekmektedir.
• solistin enstrumaninda rusdunu ispatlamasi icin karsisina orkestrayi almasina yol acan eser...
• keman, flüt, piyano ya da bunun gibi başka bir solo çalgı ile ona eşlik eden orkestra için yazılmış üç devimlik yapıt. yalnızca yaylı sazlardan oluşan eşlikçi orkestra daha sonra flüt, trombon ve benzeri çalgıların eklenmesiyle bugünkü orkestraya genişletilmiştir.
• an itibarıyle final programı yapmaktadır. konçertolu günlerin sona erdiğini belirtirken, sevenlerinin, muhtemelen efsane olacak bu programı kaçırmamasına bi nebze de yardımcı olabilirsem ne mutlu bana.
• "oysa bir konçertoda keman, tek başına ne kadar dayatsa kar sayılır. sonunda olmadık gösterilere girişmesi, boğuluşunu vurgulamak içindir." tomris uyar - dizboyu papatyalar
• bir ya da birkaç çalgının teknik özelliklerini ön plana çıkarmak amacıyla yazılmış, orkestra eşliğinde seslendirilen ve genellikle üç veya dört bölümden oluşan klasik batı müziği beste türü.
• yazıldıgı enstrumanın teknik özelliklerini gözteren eser. romantik dönemden sonra yapısında buyuk değişmeler oldu.
• (ara: koncerto*)