kerteriz

• yönünü kaybetmemek için esas alacağın dayanak. sağlam olmaması halinde zaten yön duygusu olmayanları iyiden iyiye yoldan çıkartması kuvvetle muhtemeldir. hayırlı günler dileyecek bir demirbank olmaması durumunda hep yeni bir kerteriz arama kerizliğine düşülmesi de cabası.
• bir yerin pusula kertelerine gore bulundugu yon. balikcilarin denizde sigliklari belirtmek icin kullandikleri isaretlerin butunu.
• koylarda, korfezlerde tekne ile balik avlamak icin acillincai, gecen sefer islerin rast gittigi bolgeyi bulmak icin amator olarak karaya göre kerteriz alinabilir. bulunulan yerden sahile dik bir dogru cizildiginde denk gelen bir bina, direk, agac gibi nesne ile, sahile paralel bir dogru cizildiginde ucuna denk gelen baska bir nesne akilda tutulur. boylece tekrar gelindiginde ayni yer kolayca bulunur. bu sefer baliklar orada olur mu olmaz mi onun garantisi yoktur tabi.
• selimiye kışlasının kulelerinde saklı çanakkale rotasıdır.
• herhangi bir cismin yönü ile esas alınan yön arasındaki açı. kuzeyin esas alınması durumunda, buna hakiki kerteriz denir.
  
  (bkz: bearing)
• esasen balıkçıların balık olmayan yerleri değil balık olan meraları işaretlemekte kullandıkları yer belirleme tekniği. bu teknikte karada var olan coğrafi olarak iki farklı açıdaki yer belirlenir ve buna göre denizde mera düzgün bir şekilde bulunur. örnek vermek gerekirse; ilerideki burun, denizde bulunan feneri birazcık geçecek ve ters istikamette bulunan ormanın bitiş noktası hemen dibindeki kumsalın ortasına gelecek gibi. kerteriz de ufacık değişimler bile balık avı nın hüsranla sonuçlanmasına neden olabilir ama olsundur deniz havası alınmıştır.
• hakiki kerteriz ve nisbi kerteriz olmak uzere ikiye ayrilir. hakiki kerteriz, kuzey kutbu ile yapilan aciya gore belirlenirken nisbi kerteriz geminin pruvasi ile yapilan aciya gore belirlenir.
  
  nisbi kerteriz sozkonusu oldugunda, eger yon belirtilmemisse, yani nisbi 30 derece denmis ise bu 30 derecelik acinin sancak yonunde oldugu varsayilir. nisbi kerteriz kullanilirken genelde 30 dereceden buyuk ve 120 dereceden kucuk acilar kullanilir. zira 30 dereceden kucuk acilarin saptanmasi guc olacagindan en makulu bu durumda hakiki kerteriz kullanmaktir. 120 derece ve ustunde ise geminin arka tarafindan bulunan ziriltilarin gorus acinizi bozmasi soz konusu olabilir.
  
  aman diyim.
• *venedikçe quartarisàr sözcüğünden yunanca karatarise^*,
  
  1. pusula kertelerine bakarak bir noktanın gemiye göre hangi yönde ve ne kadar mesâfede olduğunu belirleme.
  örn. --> tipi başlamıştı. ne gök ne kıyı görülebiliyordu. pusula kerterizi artık işe yaramıyordu (bkz: reşat enis aygen)
  
  2. balıkçıların denizdeki sığlıkları belirlemek için kullandıkları işâretler.^*
  3. (halk ağzı) maksat, amaç, gizli niyet.
  örn. --> kerterizini anlayamadım.^*
  
  * kert-il+iz,
  
  dar geçit, boğaz.^*
  
  kaynak:
  1- nişanyan/kerteriz
  2- tdk
  3- lügatim/kerteriz
  4- ötüken türkçe sözlük
  
  d: 4. kaynak ve alıntısı eklendi.
• kerteriz en basit tabiri ile teknenin yönü ile sabit bir noktanın arasındaki açı değerleri kullanılarak teknenin bulunduğu koordinatların tahmini hesaplamasıdır.
  
  hakiki kerteriz ve nisbi kerteriz olmak üzere iki çeşidi vardır.
  
  1) hakiki kerteriz (true bearing) :
  
  yeryüzünün 000 derece gerçek kuzey yönü baz alınarak alınan kerterizlere hakiki kerteriz denir.
  
  2) nisbi kerteriz (relative bearing) :
  
  gemi dışındaki bir cismin nisbi kerterizi, gemi merkezi ile cismi birleştiren hattın gemi pruvası ile yaptığı açıdır.
  
  a) nisbi kerterizler maksimum 180 derece olabilir.
  
  b) nisbi kerterizler belirtilirken sancak veya iskele tarafının özellikle belirtilmesi gerekir.
  
  c) nisbi kerterizler pruvaya göre alınırlar.
  
  kerteriz hesaplamaları için aşağıdaki formül kullanılır :
  
  hakiki kerteriz = hakiki rota ± nisbi kerteriz
  
  burada dikkat edilmesi gereken şey nisbi kerteriz sancak tarafında ise (+) hesaplanır, iskele tarafında ise (-) hesaplanır.
  
  kerteriz hesabında kullanılan bazı uluslararası terimler ise şunlardır :
  
  hakiki kerteriz : true bearing (tb)
  nisbi kerteriz : relative bearing (rb)
  hakiki rota : true course (tc)
  gerçek kuzey : true north (tn)
  
  iskele : teknenin sol tarafı (port)
  sancak : teknenin sağ tarafı (starboard)
  
  örnek bir hakiki kerteriz hesaplaması
  
  örnek bir nisbi kerteriz hesaplaması
• (bkz: kerteriz almak)