janus

• roma mitolojisinde yer alan ve iki yüzü olan tanrı olarak bilinen bir figür. ilginç.
  
  özellikle heykellerin bulunduğu bölümleri dolaşmak, çok sevdiğim müze ziyaretlerinin esasını oluşturmakta. hiç sıkılmadan, defalarca aynı heykelleri ama özellikle bazılarını dakikalarca hayran hayran seyredebilirim; yüzlerce, binlerce yıl öncesi ile garip bir enerji bağı oluşturduğuna inanırım bu sanat eseri taş figürlerin.
  
  “janus” da bunlar arasında. geçen yıl, fuar kültürpark alanı içindeki “ izmir tarih ve sanat müzesi”nde sergilenmekteydi, şu anda ise dün uğradığım ve heykellerin tamamının taşındığı yeni adresleri, alsancak tekel fabrikasının aslına uygun restorasyon, renovasyon ve yeniden inşa çalışmalarının ardından hayat bulan “ izmir kültür sanat fabrikası”nda ziyaretçilerle buluşuyor.
  
  iki müze arasında tabii ki çok fark var ışıklandırmasından, yerleştirildikleri yere kadar. fuardakinde yalnızca ön yüzü görünüyordu ve çift yüzlü bir figür olması nedeniyle arkasına ayna konmuştu, ben de farklı bir görüntü oluşturmak adına kadraja kendimi de dahil ederek aynı aynadan bakmıştım.^*
  
  tekel fabrikasının dönüştürüldüğü müzede ise bu kompozisyon yok, ayna kaldırılmış ve heykel, ön ve arka yüzler eşit şekilde profilden görülecek biçimde yan yerleştirilmiş. bazen, bazı şeyleri iyi ki zamanında yapmışım dediğim durumlardan biri oldu bu…
  
  görsel
  
  görsel
  
  gelelim hikayesine janus'un:
  
  genellikle kapılar, geçişler, başlangıçlar, sonlar ve geçmiş ile gelecek arasındaki geçişleri temsil ettiği düşünülür. janus, yüzü öne, diğeri ise arkaya bakacak şekilde tasvir edilirdi. bu nedenle, janus "iki yüzlü" olarak anılmıştır.
  
  janus, roma'da oldukça önemli bir tanrı olarak kabul edilirdi çünkü her türlü geçişi ve dönüşümü yönettiğine inanılırdı. özellikle yeni yılın başlangıcında kendisi için dualar edilir ve tapınmalar düzenlenirdi. aynı zamanda kapıların ve geçitlerin koruyucusu olarak da kabul edilirdi. roma imparatorluğu'nda janus tapınakları ve anıtları bulunurdu.
  
  janus'un adı latince "ianua " (bkz: ianus) kelimesinden türetilmiştir, bu kelime "kapı" anlamına gelir. ayrıca, ingilizce'de "january" (ocak ayı) kelimesi de onun adından gelir. bu ay, eski yılın sonu ile yeni yılın başını temsil ederken, janus'un iki yüzlülüğü ve geçişleri simgeler.
  
  janus'un mitolojik önemi ve sembolizmi, roma kültüründe ve sanatında da yansımalarını bulmuştur. o, geçişleri ve değişimleri temsil eden bir sembol olarak hala anılmaktadır.
  
  not: (bkz: janus word/@minnoklokumcuk)
• janus bir roma tanrısıdır . çok keskin bir seziş ve görüş yeteneğine sahiptir ki hem geçmişi hem de geleceği görebilir. bu iki yeteneği dolayısıyla da heykellerinde hep iki yüzlü tasvir edilmiştir. (bkz: politika)
• ocak ayı, bizim ocak, janus nostrum
  
  janus, zamanla ilgilidir. başlangıç ve bitişlerle, giden ve gelenlerle, ölen ve kalanlarla, eski ve yenilerle ilgili. miladi takvimin ilk ayı olması beyhude değil. satürn gezegeniyle de birinci dereceden akraba, satürn de zamanla ilgili. türkçe ocak sözcüğü de pek isabetli. ocağın yanıp sönmesi: zaman. işte bunlar hep zaman. gregoryen takvim, papa bilmemkaçıncı gregor tarafından yenilense de kökeni roma, yunan, oradan da mısır'a uzanıyor. kadim bir takvim sistemi.
  
  dünya görüşü diye bir kavram var hani. işte bu dünya görüşünün almanca müstakil bir adı var: weltanschauung. mühim bir kavram bu veltanşung. şu an bildiğimiz, gördüğümüz, yaşadığımız medeniyetin üzerinde kuramsallaştığı ve kurumsallaştığı kavram.
  
  avrupa'nın düşünce işlerinden sorumlu kavmi olan almanlar, veltanşunglarını roma ve yunan'a; hatta roma, yunan'ın gelişkin bir replikası olduğu için, doğrudan yunan'a dayandırdılar. yunan'ın da kökeni mısır, babil, mezapotamya olduğuna göre, dön dolaş şehir merkezi, kürkçü dükkânı, no: 1. bizim buralar edebiyatı yapmayacağım, hayır. medeniyet, biz siz lümpenliği yapılacak bir alan değil. yeri yöresi sahibi de yok, taşınabilirliği var. taşıyacak gücü, aklı, aracı olan taşır. taşıyana helal olsun.
  
  bu iş, yani kökleri keşif işi, rönesans'la başladı malum. miladi takvim adıyla kullandığımız takvimin yenilenip hayata geçirilmesi de aynı zamanlar. bakınız, bu kökü ve kökeni anlama uğraşı, toplumların bilincini nasıl geliştirmiş! ibretlik...
  
  kök aynı kök,
  unutana kötek
  hatırlayana çiçek
  
  bu sefer süsen!
  verdiğin tuttu, biliyorsun.
  fena mı baharda, satır aralarında hep çiçek
  biliyorum, seviyorsun.
  
  janus diyorum. çok dinamik aydır. sembolü de manidardır. geçmişe ve geleceğe aynı anda bakar. bu sebeple perspektifinde ne geçmiş ne gelecek vardır. tam da şimdi ve burada.
  
  janus namıyla şiir de yazdıydım geçen, paylaşayım, hatrı kalmasın:
  http://duygugules.blogspot.com.tr/…16/02/janus.html
• baslangiclarin ve gecitlerin gidislerin ve geri donuslerin tanrisi
  
  january burdan gelmektedir
  
  (bkz: roman pantheon)
• janitor (kapıcı, hademe) kelimesi de bu tanrının isminden türetilmiştir. kapıların tanrısından, "kapılara bakan adam" manasında.
• hem gelecege hem gecmise baktigindan degisimi gorur. baslangiclarin ve bitislerin tanrisidir. kapilarla baglantilanmasinin sebebi bu zaten; hayatin bir odasindan oburune gecme donemlerinde dua edilen tanridir. bir baska bakis acisiyla da, bir kapiyi kapatirken bir baskasini acan tanri, janus'tur.
  
  bir yuzu karanlik, oteki yuzu aydinliktir. bir hayli imbadir.
• askerligimde tanıstım janus'la boyle guzel bi tatbikat odası vardı , sanırsın internet kafe koca koca komutanlar oturmus elde tatbikat krokileri, kafada kompozit baslıklar emirler yagdiriyorlar. sonra bakiyorsun kim kazandi ?? kirmizi taraf (yani dusman) nasil oldu gelin anlatin pasa'ya hadi. adamın koskoca zırhlı tugayını az evvel kıcı kırık 2 tabur 3 tane bölüğe yem ettiniz olm ?
  
  - bu mu sizin savas stratejiniz cagirin komutanlarinizi buraya
  -emredin komutanim ?
  - ulan ne bu hal ?? yarın sınırdan dusman dalsa resmen buyur etceksiniz gördüm olm ana bilgisayardan
  - ehe. ehe.. valla komutanım aksam da internet kafede cs oynadık ellerine verdik kırmızıların.))
  
  bilmeyene tarif : janus iki boyutlu siyah zemin üzerinde grid cizgileri gecirilmis, arazi bilgisi oldugu icin (bir nevi z degeri mevcut denebilecek) askeri savas ve strateji gelistirme programıdır. ha bana kalsa bu arkadaslar oturup bir reign of chaos , bir empire earthbir age of empire oynasalar daha zevkli ve ogretici olurdu belki (ama iste asker kismi tarla ekip altın toplamıyor malesef)
  
  velhasil 3 boyutlu versiyonu cıktı mı bilmiyorum ama gunumuze uygun bir teknoloji ile sunulursa etkili ve de zevkli bir tatbikat olacagına kanaat getirmekteyim.
  
  ha yenilen takım ne oldu ? 2 gece tatbikat ayagına arazide uyumak zorunda kaldı(-k). adestim komutanı idim lan ben once ben indiriliyordum hep.
• tiyatronun sembolü olan bitişik gülen ve ağlayan yüz figürünün adıdır aynı zamanda.
• fransız astronom audouin dollfus tarafından 1966 yılında keşfedilmiş küçük bir saturn uydusu. diğer bir küçük uydu epimetheus ile eş yörüngededir. birbirlerini şey yapıyorlar.
• roma panteonunda başlangıç ve geçişlerin^*; zamanın ve değişimin tanrısıdır. grek panteonundan kendine yer bulamamıştır. çatışmaların başlangıcına ve sonuna (bkz: savaş ve barış) nezaret eder. geçişlerin ve değişimin tanrısı olduğundan doğum, seyahat, değişim/takas olaylarında işlevi vardır. zamanı temsil eder, tasvirlerinde iki yüzü vardır. çünkü bir yüzüyle geçmişi görürken diğer yüzüyle geleceği görür.
  popüler kültürde ikiyüzlülüğün simgesidir. mesela kendisi bloodlines'da^* ikiyüzlülük ve ayrışmış kişilik bozukluğu ile ilişkilendirilmiştir. popüler inanışın aksine ikiyüzlülük ve çoklu kişilik ile âlâkâsı yoktur. geçmişi ve geleceği görebilmesi için iki yüzü vardır.