hoax

• (bkz: hurafe)
• ingilizce aldatmaca. basliginda hede hede kelimesi gelen mailleri acmayin , cok tehlikeli, format atiyor ucuruyor, gocuruyor hem de ibm ve microsoft yayinlamis bunu diye ortaligi velveleye vermeye yarayan e-mailler ile dolasan, bilgisayardan biraz anlayan birisiyseniz size de forward edilen, forward edeni morartmaktan sadistce zevk aldigim uydurma yazilara verilen isim.
• internetin özellikle sosyolojik açıdan en araştırılmaya değer olaylarından birisidir. bu hoax'ler çeşitli içerik ve formatlarda oradan oraya dolaşırlar,
  
  - bazılarına normal bir insan evladının inanması olası değildir ("bill gates servetini dağıtıyor")
  - bazılarının doğru olmadığını anlamak belli düzeyde bir teknik bilgi gerektirir ("mars bilmem ne tarihinde aydan daha büyük görünecek")
  - bazısına inanmamak için insanın vicdansız olması gerekir ("zavallı yavrucak birisi bağışta bulunmazsa ölecek")
  - bazısı insana çok olası gelir ("bir virüs geliyor, offf ki off, duman olduk")
  - bazıları sizin korkularınızı yansıtır, inanmasanız da, "ya doğruysa?" dersiniz ("x yoğurdu üretilirken işçiler içine işiyormuş", "yeni tasarruflu ampullerin içinde cıva var, kırılırsa zehirlenirsiniz")
  
  yukarıda "normal insan evladının inanması olası değildir" dediğimiz hoax bile milyonlarca kişi tarafından birbirine iletilebilir. peki bunun altındaki motivasyon nedir? sanırım insanların kolay yoldan para kazanma güdüleri, yardımseverlik duyguları, lider olma istekleri ve internet üzerinden gelen bilgileri doğru kabul etme eğilimleri birleşince ortaya bu inanılmaz durum çıkıyor. dedik ya gerisi ciddi bir sosyolojik araştırma konusu. bunların altındaki uydurma imzalar da bu yalanlara inanılmasını kolaylaştırır bazen, örneğin bir bakarsınız ki çok ciddi bir virüs uyarısı bir adalet bakanlığı müfettişi imzasıyla geliverir, bazıları ise daha tutarlıdır, sağlıkla ilgili bir konu, bir doktorun imzasıyla geliverir, gerçi gönderdiği söylenen doktor da daha sonra bundan haberi bile olmadığını forumlarda falan haykırır ama nafile. pek çok kişi "ya doğruysa", "aman eş-dost mağdur olmasın" diyerek bu konunun doğruluğunu araştırmadan sağa sola sallar bu tip mailleri.
  
  peki bu hoax mailler ne işe yarar?
  
  - yaratıcısına sapık bir tatmin duygusu mu sağlar?
  - daha sonraki spam ve junk mailler için veri tabanı mı oluşturur?
  - sosyal deneyler midir?
  
  muhtemelen bunların hepsinden biraz vardır. peki ne yapılmalı? bilinçli bir internet kullanıcısı olarak bunu yayan yakınlarınızı uyarsanız da, bu uyarıların hiç bir işe yaramadığını görüp zaman içinde ciddi şekilde ümitsizliğe kapılırsınız. ben bunu yapan bütün yakınlarıma bazı tavsiyeleri bıkmadan usanmadan veriyorum, sayımız çoğalırsa belki umutsuz görünen başarıya ulaşabiliriz umudunu da taşıyorum. bunlar şöyle;
  
  - gerçek mi? internetten gelen her bilgi mutlaka doğru diye bir kural yoktur, hatta pek çok durumda tersi geçerlidir. siz maili gönderdiğiniz zaman onu alan kişi, size güvendiği kadar o mailin içeriğine de güvenebilir mi? eğer cevabınız evet değilse maili yaymayın.
  - doğru olduğuna inanıyorsanız ya da içindeki fikirlere katılıyorsanız ve ille de mesajı birilerine iletmek için yanıp tutuşuyorsanız, yorumunuzu yazarak gönderin ve lütfen, lütfen, lütfen sizden önceki kişilerin mail adreslerini mesaj içeriğinden silin, göndereceğiniz kişileri de bcc hanesine koyun öyle gönderin.
• en cok rastladigim versiyonu sudur: "hotmail kullanilmayan accountlari silecek. kim accountunu kullaniyor diye anlamak icin bu mail zinciri baslatildi. bu maili tum arkdaslarina forward et ama diger adresleri silme^*. mail hotmail yetkilileri tarafindan izlenecek ve kimlerin accountunu kullanip kullanmadigi anlasilacak"
  buna kanip maili icinde 40-50 adresle saga sola forward edenler var ya!
• tarihteki ilk örnekleri yarım insan vücuduyla yarım balık vücudunun birleştirilip deniz kızı diye yutturulmasıyla başlayan, sonrası malum, cadılar, ufolar, tanrılar'la devam eden kandırmaca..`.`
• ingilizce işletmek, aldatmak, kafaya almak gibi anlamları olan kelime.
  
  e-posta ve sosyal medya üzerinden insanları paniğe sevk ederek,yardım duygularını sömürerek ya da getiri vaat ederek yayılan mesajlar. bazen bir ürüne ya da markaya yönelik saldırı amacıyla da kullanılabiliyor. inandırıcılığı arttırmak için akademisyenlerin isimleri kullanılabiliyor.
  
  örnek:
  - bill gates servetini dağıtıyor. bu fotoğrafı paylaşan herkese 5000 dolar verecek
  - bileziğinde 'je suis charlie / tout est paris yazan bir bebek eli fotoğrafı. ay sonuna çok pis virüs saldırısı gelecek, maili herkese gönderin milletin haberi olsun.
  - x marka ürünlerde domuz kanı var. maili gönder herkesin haberi olsun. evet insanlık görevi o yüzden.
  - ay sonunda (hangi ay?) x uygulaması ücretli hale gelecek. bu mailde adres bilgisi olanlar hariç. sevdiklerine de gönder 2 dolar 2 dolardır.
  - sinema koltuklarına aids li iğne koyuyorlarmış. karanlıkta görünmüyormuş. oturunca geçmiş olsun. gönder tanıdıklarına haberleri olsun. hem sinema da neymiş, seneye tv de aynısı oynayacak.
  
  başka örnekler de aklınıza gelmiştir mutlaka.
  
  örnekleri okumak ya da size gelen bir mesajın hoax olup olmadığını anlamak için:
  http://www.hoax-slayer.com/
  http://hoaxes.org/
  
  gibi adreslerde arama yapabilirsiniz. ya da gelen mesajdan bir kısmı kopyalayıp sonuna hoax yazarak arama motorlarında arasanız da olur.
  
  peki hoax postaların amacı ne olabilir? troll psikolojisi tamam. ergen bir zihniyet ile insanları kandırmak olabilir. ama daha ötesi var. e-posta adresi toplamak. gerçek, posta alıp gönderebilen, aktif olarak kullanımda e-posta adresi. hem de kandırılmaya müsait kişilerin e-posta adresleri. güzel insanlar listesi. muhtemelen şifresi 12345678, tuttuğu takım, kızının / sevgilsinin adı olan kişiler. bir arkadaşının adıyla gelen 'abi çok sıkıştım kontör lazım bi göndersene' mesajına kayıtsız kalamayacak kişiler.
  
  gelen mesajlara itibar etmeyin. e-posta yönlendirirken ekteki kişilerin e-posta adreslerini silmeyi unutmayın.
  
  şimdi ne yapıyoruz, daha fazla kişinin bilgilenmesi için bu mesajı kopyalayıp sevdiklerimize gönderiyoruz. sözlükte aynı başlığa tekrar girdi olarak yapıştırıyoruz. facebook ta paylaşıyoruz. en az 10 kişiye gönderirseniz dilekleriniz gerçek olacak. bir arkadaşım göndermedi saçları döküldü. ona göre.
• bir örneği:
  
  <<"bu mail bana birkaç dakika önce ulaştı ve öylesine iletmek istedim:
  normalde bu tarz haberleri iletmiyorum, ama bu haber iyi bir arkadaşımdan, avukat olan kız arkadaşımdan geliyor ve iyi bir fırsat gibi görünüyor. o, doğru diyorsa gerçekten doğrudur. en azından insanın kaybedecek bir şeyi yok.
  
  bana şunları anlattı:
  avukatım ve yasaları biliyorum. bu bir gerçek. aldanmayın, aol ve intel, aynı pepsi cola'nın kısa süre önce general elektrik ile yaptığı gibi, mahkeme karşısına çıkmaktan ve milyonluk tazminatlardan korktukları için sözlerini tutuyorlar.
  
  sevgili arkadaşlar lütfen bunu bir şaka olarak görmeyin. bill gates şu an servetini dağıtıyor. buna karşılık vermezseniz ileride bunun için pişman olabilirsiniz. windows hala en sık kullanılan program. microsoft ve aol şu an bu metin ile bir deney yapıyorlar (e-mail beta test). bu maili arkadaşlarınıza gönderdiğinizde microsoft iki hafta boyunca izini sürebilir ve sürecektir. bu maili ileten her kişi için microsoft 245 euro ödeyecektir.
  
  bu maili gönderdiğiniz ve bunu devam ileten her kişi için microsoft 243 euro ödeyecektir. bu maili alan üçüncü kişi için ise microsoft 241 euro ödeyecektir. iki hafta sonra microsoft size posta adresinizi teyit etmeniz amacıyla size ulaşacaktır ve size bir çek gönderecektir.
  
  saygılarımla,
  charles s. bailey
  general manager field operations
  1-800-842-2332 ext. 1085 or 904/245-1085 or rnx 292-1085 mailto:charles_bailey@csx.com"
  
  bunu kandırmaca gibi düşündüm, fakat bu maili aldıktan ve ilettikten iki hafta sonra microsoft benden posta adresimi istedi ve 24800 euro'nun üzerinde bir çek aldım. bu test bitmeden önce cevap vermelisiniz. sizden biri bu imkana sahipse bunu değerlendirsin. bill gates için bunlar bir reklam kampanyasının masrafları. lütfen bu maili mümkün olduğu kadar çok
  insana iletin. en azından 10000 euro almanız gerekir. bize de bir faydası olmasaydı bu mailin iletilmesine katkıda bulunmazdık. babamın bir tanıdığı birkaç ay önce buraya kendini ekledi. onu en son gördüğümde bana çekini gösterdi. üzerindeki tutar, toplam olarak 4324,44 euro idi. intel için çalışan, yakın arkadaşlarımın teyzesi patricia teyze daha yeni bu mailin iletilmesi için 4543,23 euro'luk bir çek aldı. dediğim gibi yasayı tanıyorum ve intel ve aol'in kendilerini dünya çapındaki
  en büyük hizmet şirketi yapacak bir füzyon üzerinde çalıştıkları doğru ve en çok kullanılan program olduklarını garantilemek için bu testi uyguluyorlar.>>
  
  saçmalığın kanıtı için:
  http://www.hoax-slayer.com/…money-giveway-hoax.html
  http://www.museumofhoaxes.com/…forum_comments/1714/
• aşağıdaki adreste, "bu mail 3 gün içinde 100.000 kişiye ulaşmazsa icq paralı olacak.!!!" ya da "bu maili her forward ettiğinizde kanserli küçük bir kız 0.02 zimbabwe doları^* alacak" (tabii altında da "konu önemli forvırtla! uyarısıyla beraber.) gibi mesajların ingilizcelerinin bulunduğu site var.
  
  http://hoaxbusters.ciac.org/
• arkadaslariniza onlarin kalbini kirmadan boyle dandirik mailleri yollamamasini soylemek istiyorsaniz su yolu kullanabilirmissiniz:
  http://www.thanksno.com/
  
  "you’re not a bad person, and no one hates you, but it would be valuable to learn the very personal preferences of your friends, family members, and co-workers before including them in unrequested email or choosing to expose their private address to people they don’t know.
  thanks for understanding, and if this same thing ever happens to you, feel free to reply to an email you don’t want by pasting this in:
  "
  
  buna gore yukaridaki adresi o sevgili arkadasiniza "senden mail almayi cok severim ama lutfen bana bu tur mailleri yollama" gibisinden bir mesajla bildirip, temiz bir inbox ile mutlu mesut yasiyorsunuz. tabi karsinizdaki laftan anlamayan hoduk veya her seyden onemlisi bir turkse biraz daha sert olmaniz gerekebilir.
  
  tesekkurlerhayir.com
  "bilader bi siktir git artik ya, bi daha boyle mail yollayayim deme, inboxumdan uzak dur yoksa kafani kirarim"
• öncelikle linki vereyim: http://www.milliyet.com.tr/…/08/30/son/sontur23.asp
  internetten tesadüfen bulunan bir isimden yola çıkarak bir profesörün adını kullanarak uydurma bir mail yazmışlar, ve sonra bu mail öyle bir dolaşmış ki dünyanın değişik yerlerinden mailler almaya başlamış profesörümüz. gelen maili kelimesi kelimesine olmasa da hatırlıyorum. "danone yoğurtlarının içinde çocukların gelişmesini engelleyen bir madde bulunuyor" diye bir cümle vardı. maili aldığım arkadaşıma ilk sorum "hangi madde?" oldu. "bilmiyorum" dedi. o zaman bende afiyetle yemeye devam ederim dedim * satın almak için markete gittim arkamdaki teyze seslendi: "evladım onları küçük çocuk için almıyorsun değil mi?" diye. "yok kendim için alıyorum" dediğimde "aman evladım onlarda bi madde varmış kızıma mail gelmiş, çocuklara zararlıymış" dedi teyze. iyide hangi madde bu diye soruyorum cevap yok, herkes bi maile inandırmış kendini karalayın ürünü karalayabildiğinize. türkiyede madenler varmış amerikalılar bulmuş ve o bölgeyi kapatmışlar, türkiyenin bilmem kaç yıllık dış borcunu kapatırmış. iyi hoş da böyle bir madde yok ki hiç bir kaynakta.
  son günlerin popüleri var birde msn paralı olacakmış. ikinci veya üçüncü benim bildiğim paralı olma tarihi sürekli değişiyor, ama hala mailler dolanıyor.
  çevremden aldığım duyumlara göre gerçek olduğunu ancak biraz abartıldığını düşündüğüm spamlar ise organ mafyası ve dolandırıcılık olayları. bir çok insan farklı şekillerde dolandırılıyor, organ mafyasının tuzağına düşüyor. ancak izmir carrefourda bir çocuk kaçırılıp organları alınmış olarak bulunmuyor araştırması olarak: http://www.milliyet.com/…06/06/01/yazar/dundar.html
  sonuç mu? spam... viagra da %80 e varan indirim, 1 milyon türkün e-mail adresleri sadece 20 ytl, beleşe penis büyütme yöntemleri, lütfen yardım edin kocam nikaragua ginesinde mahsur kaldı, ip adresiniz 20 illegal sitede tespit edildi lütfen bize ulaşın imza:fbi diye direkt adrese gönderilen spamlar.
  son olaya ilşkin bir sonuç daha: türk profesörler araştırmadan etmeden karalama yapıyorlar, güvenmeyin siz türklere imajı yaratılıyor yurtdışına giden maillerde*.
  okumadan, anlamadan, araştırmadan maillere inanmayın, yollamayın, yollatmayın.
  edit:önceden spam başlığına yazıp sonradan hoax kavramını duyduğum için taşınmıştır. teşekkürler gxl.