haşhaş

• 1967-68 yıllarında malatya'nın akçadağ ilçesi ören köyünde çıkarılan, sahipliğini süleyman kırteke'nin yaptığı 15 günlük gazete. haşhaş başlığının altında '15 günlük köy eylem gazetesi' yazmakta. tüstav çok iyi bir şey yapıp tek bir sayısı da olsa arşivine almış. o sayı 5. sayı ve şöyle bir güzellik.
  
  adından da anlaşılacağı üzere gazete haşhaş ekimiyle uğraşan köylülerin dertlerini ele almanın yanı sıra elbette genel memleket meseleleriyle de ilgilenmiş. o yıllar tip'in, tös'ün, diğer sol hareketlerin epey etkin olduğu yıllar. malatya akçadağ civarında da öyle. belki daha da fazla öyle.
  
  o yıllarda bir köyden çıksa çıksa nasıl bir gazete çıkabilir ki diye düşünüyor insan haliyle. fakat sadece arşive alınabilen şu 5. sayıya bakması bile şaşıp kalmasına yetiyor. artık yerle yeksan olduğu için şimdilerde zaten bu tarz bir gazetecilik yok tabii de, iyi kötü hakkıyla yapıldığı o yıllarda da örneği az olsa gerek. hele ki yerel düzeyde. topu topu dört sayfada gerçek manada haber de mevcut, analiz de, yorum da. öte yandan içerik, alt başlıktaki bayılası tanımlamaya bihakkın uymakta: köy eylem gazetesi. "laf salatası yapmıyoruz burada. köy var, eylem var. bu da gazetesi!" denmiş adeta. bu arada şu 5. sayının 2. sayfasında yer alan demirel'in milletvekillerine verdiği yemek ziyafeti haberinin resim altı yorumu muhteşem!..
  
  ören köyünün malatya'ya 47 km'lik mesafesi varmış. gazetenin künyesinde basıldığı yer olarak malatya'daki sebat matbaası gösteriliyor. baskısıyla, dağıtımıyla, muhtemel ki olan borçlarıyla filan kim, nasıl uğraşırdı acaba?
  
  gazetesi olan tek köy ören köyü de değilmiş. yine akçadağ'a bağlı keller köyü 1964-65 yıllarında köycek'i, kepez köyü de 1971'de kürecik'i çıkarmış mesela.
  
  haşhaş'ın sahipliğini yapan süleyman kırteke de ayrı bir başlığı hak ediyor bu arada. kimlerle kesişmemiş ki ömrü? teslim töre, ibrahim kaypakkaya, hüseyin inan...
  
  gazeteyi, dönemin koşullarını, olaylarını, şahsiyetlerini anlatan şöyle bir şeyin yanı sıra süleyman kırteke'nin anılarını içeren (wilhelm bıyıklı abdülkadir aksu'lu olanı atlamadan fakat) şöyle bir şey de girmiş olsun kayıtlara.
• afyonda dedemin zamanında bir hayli haşhaş tarlası varmış tabi. eskiden tam yeşil zamanında tarla sahibi tarafından haşhaşın kabuğu bıçakla çizilirmiş ve birkaç gün bekledikten sonra akan beyaz sütü (bildiğimiz uyuşturucu) toplanıp devlete verilirmiş ilaç yapında kullanılmak üzere. yada el altından başkalarına satılırmış. zamanla kötü kullanıma olan talebin artmasından ötürü haşhaşın ekiminden toplanmasına kadar her şey denetim altına alınır olmuş. işin tuhaf yanı o zamanlar afyonda uyumayan bebeklere sakinleşmesi için ve ağrısı olan yetişkin kişilere haşhaş kabuğu kaynatılıp bilinçsizce içirilirmiş. bundan dolayı ölen baya bir insan da varmış.
• - yaz ihtiyar.. haşhaş
  - (ellerini masaya koyarak yerinden doğrulurken)... haydi iyi akşamlar!
• sahurlarımızın vazgeçilmez gıdası. orjinal adı ege yöresinde, özellikle afyon'da haşgeşdir-haşgaşdır. haşgeşli katmeri, ezmesi, simidi, pidesi, ekmeği.. sıcacık afyon ekmeğinin üzerine bunu süreceksin, onun üzerine de bal - kaymak sürdün mü senden mutlusu yoktur. ^*
• 1 dönüm haşhaş tarlasından 60 kilo haşhaş kozası elde edilir, kozanın uyuşturucu maddeye oranı %0,5 olarak hesaplanmıştır.
  
  elde edilen o uyuşturucu maddelerin devlet tarafından üretimi kontrol edilir. bununda tek nedeni art niyetli kişiler farklı amaçlarda kullanmasın kazanan ilaç endüstrisi olsun.
• çorum'da her besin maddesine bir şekilde konulur bu şey. elli tane tarifleri var haşhaşla. forest gump da sürekli karideslerden bahseden bi adam vardı ya, aynı onun gibi saatlerce haşhaşli tarif anlatacak teyzeler var
• bundan pasta börek gibi şeyler yapıolar ya inanın hastasıyım.
• o haşhaş, bu haşhaş mı? böyle tatsız gibi ya da garip bir tadı olan, toprak gibi kıvamı olan, çekici hiç bir tarafı olmasa da yemekten anlamsız bir haz aldığımız haşhaşlı börekteki haşhaş, uyuşturucu hammaddesi olan haşhaş mı?
  
  evet tabi ki. bu bitkinin kurumuş kapsülünden çıkan tohumunun kurusu gıda iken kapsüllerinden morfin ve eroin hammaddeleri elde edilir.
• toplaması çok zevkli bir bitki. yaz aylarında, uzun sapının ucundaki tomurcuk kırılarak toplanır. çok güzel bir şekli var ama bilinmiyor. yani biz biliyoruz ama evde vazoda gören herkes bu ne diye sorduğu için bilinmediğini anladım. bi de afyon'un ortasındaki haşhaş heykelini nar zannedenler var. bildiğin haşhaş içinde karahisar kalesi heykeli arkadaş narın ne işi var afyon'da? ha vişne olsa anlarım ama nar olmaz.
• tam da içinde bulunduğumuz mevsimde toplanır haşhaş. toplarken kuru haşhaşlar çuvala doldurulur ama arada halen ıslak bir tanesine denk geldiğinizde oracıkta açıp içini yiyiverirsiniz. sonra hamileyken falan canınız yaş haşhaş çeker. memleket havası ister.