hartum

• halkının yol kenarındaki gölgeliklere ve akşam açık arazilere plastik tabure atarak sürekli çay içtiği şehir. gölge gidince bir ellerinde çay bardağı bir ellerinde tabure yer değiştiriyorlar. mobilize. ayrıca çay içenler arasında hiç kadın olmamasına rağmen çay ocaklarının başında hep kadınlar var.
  
  hartum'la ilgili gözlemim budur. çok önemli bilgi.
• sanıldığından daha güvenli şehir. bir o kadar pis. dışarda bişey yemeyin çok büyük ihtimal cırcır olursunuz. buraya gelmeden önce sarı humma aşısı olun ve sıtma ilacınızı kullanmaya başlayın 2 hafta önceden. halkının çoğu sıtma... kimse bahsetmiyor bundan ama mikrop bi kere vücudunuza girdi mi bi daha asla kurtulamıyorsunuz. o yüzden sıtmaya yakalanmamak en iyisi. sivrisineklerden uzun kollu giysiler ve sinek kovucu spreyler ile korunabilirsiniz.
  
  öğle vakti feci trafik oluyor. milletin sıcak pek umrunda değil. halk çok fakir... çoğu günde 1 dolara çalışıyorlar. asgari ücretle çalışan insanlar aylık 60-100 usd arası para alıyormuş. şehirde önemli bir konu sudan pound'u. otellerde sadece dolar alıp pound veriyorlar. bi kere bozdurdunuz mu artık kimse sizden pound'u geri almıyor. elimde 300 pound ile kıçıma baka baka döndüm türkiye'ye. merkez bankasının belirlediği kur 1 usd = 2.8 sudan pound'u şeklinde ama halk arasında 5.1 oranından bozuyorlar doları o yüzden mutlaka dışarıda bozdurun dolarınızı. bahşiş verin mümkün olduğu kadar insanlar inanılmaz seviniyorlar. halkı gerçekten çok misafirperver. bizimle aynı derecede diyebilirim. güney sudan ayrıldıktan sonra hala ambargo altında olan ülkede döviz sıkıntısı çok büyük. petrol güney'de kaldığından ülkeye yabancı para gelmiyor.
  
  ancak özellikle tarım alanında feci büyük ve verimli arazilere sahipler. devlet yabancılara büyük destek veriyor. işgücü de ucuz olduğundan yatırım yapılabilecek ülkelerden biri. dünyanın en kaliteli pamuğu mısır ile birlikte burada yetişiyor. özellikle tekstilciler cirit atıyor şehirde.
  
  kaddafi'nin kızının yaptırdığı nil'in kenarındaki corinthia otelinin de olduğu bina çok güzel. oldukça lüks. burada yemek yiyebilirsiniz gönül rahatlığı ile. benzin'in litresi 25 cent (0.25 dolar). buradan eğer ilginizi çekiyorsa timsah, yılan derisi alabilirsiniz oldukça ucuz fiyata. ancak derilerin mühürlü olmasına dikkat edin gümrükte sorun yaşamamak için. mutlaka araba kiralayın. şehirde taksi ile seyahat etmek pek akıl karı değil. hem kolay bulunmuyor hem çok dolaştırabilir sizi.
  2 otel tavsiye edebilirim corinthia ile al salam rotana. diğerleri pek tekin gelmedi bana hijyen açısından. türkleri çok seviyorlar özellikle ülkede türk kahvesi ve türk perdeleri meşhur. bir sürü perdeci var turkish curtains diye geçiyor. yine bizim kahvemize benzeyen tipte kahve içiyorlar ama şekersiz içmeyin kesinlikle çok acı ve ağır. size teklif edilirse açık su ve buzlu şeylerden kaçının. kapalı suları her yerde var sıkıntı yok.
  ülkenin hiç bi yerinde alkol yok. bulamazsınız kendiniz getirmediyseniz uğraşmayın.
• nil nehrinin beyaz ve mavi nil olarak ikiye ayrılarak şehri dolaştığı, khartoum'un türkçesi, sudan'ın başkentidir.
• en unlu caddesi de el amarat'dır, butun buyukelcilikler, cok uluslu sirketler bu caddededir. kanalizasyonlarinin aciktan akmasi dışında gayet modern gorunumludur.
• kelimenin kökeninin türkçe olduğu iddiaları vardır. şöyle ki; yüzyıllarca bölgede hüküm sürmüş olan osmanlı imparatorluğu'nun bu önermede büyük payı vardır. iddia şöyle savunulur ki; hartum'un içinden geçen nil nehri aynen bir hortum gibi dolanarak aktığı için bu ad verilmiştir. akabinde de kentin yerli halkının söyleyiş farklılıklarından dolayı şehrin adı hartum'a dönüşmüştür.
• 2023 yılbaşından önce 3 günlüğüne ziyaret ettiğim şehirdir.
  
  bugüne kadar uganda, bangladeş gibi ekonomik anlamda durumu iç açıcı olmayan ülkelerde de bulundum fakat bana en büyük sefalet içinde olan ülke sudan gibi geldi. üstelik gördüğüm tek şehri başkent hartum olmasına rağmen. bazen düşünüyorum acaba başkent böyleyse taşrası kim bilir nasıldı diye.
  
  şehir etiyopya'dan çıkan nil ile uganda'dan çıkan nil kollarının birleştiği noktada kurulu. zaten şehirdeki tek vakit geçirmelik etkinlik de nil kıyısındaki seyyar kahvelerde nargile ve kahve içmek. kahveleri güzel, giden olursa tavsiye ederim. bizim türk kahvesi gibi fakat zencefilli falan daha farklı bir lezzeti var.
  
  diğer taraftan bu şehre gidecekseniz muhakkak ama muhakkak yerel birilerinin daveti ile gidin ve ancak yanınızda güvenilir yerel insanlar varken otelinizden ayrılın. güvenlik problemi her anlamda hat safhada. canınıza bir zarar gelmesi ihtimali çok zayıf ama özellikle gasp gibi durumları yaşamanız olası. fakat yanınızda sudanlı birileri varken de alabildiğine normal ve güvenli diyebilirim. yanımda yerel arkadaşlar varken sağda solda otururken, yürürken falan asla kimse tarafından rahatsız da edilmedim.
  
  bulunduğum süre zarfında içtiğim sulara çok dikkat ettim. musluk suyunu kesinlikle normal olarak tüketmeyin. buna dikkat ederseniz bir problem yaşamazsınız. bunun yanında muhtemelen şebeke suyu kullanılarak ama kaynamış su ile yapılan kahve, çay vs. ürünleri işportadan dahi tükettiğim halde bir sağlık sorunu yaşamadım. lokantada yemek yedim ve ondan da bir sorun yaşamadım ama götürdükleri yerler belli başlı restoranlardı. gözüme de bir hijyensizlik çarpmamıştı. özetle hafif tedbirli olursanız bir sağlık problemi yaşamazsınız.
  
  son olarak ülkede booking veya başka hiç bir online otel rezervasyonu uygulaması çalışmıyor. şehirde belli başlı 3-4 tane otel var zaten. ben iş için davet üzerine gittiğimden ötürü karşı taraf otelimi ayarlamıştı. gidecek olan olursa özelden yazdığı takdirde tavsiye edebilirim ve rezervasyon için yol gösterebilirim. güvenli ve temiz bir oteldi.
  
  yine de özellikle işiniz yoksa, mecbur değilseniz gitmeyin yani.
• sudanın başkenti. ayrıca the godfatherda gözdağı vermek için kafası sahibinin yatağına bırakılan atın adı.
• hartum sudan'ın başkenti ve en büyük şehridir.
  
  şehir 1821 yılında kavalalı mehmet ali paşa'nın ordusunu oluşturan arnavut askerleri tarafından kurulmuştur. ismi nil nehri'nin fil hortumunu andıran şeklinden arapça al-kartoum' dan gelmektedir.
• hartum sudan cumhuriyetinin başkenti.nil nehri kıyısında yer alan hartum'un şehir nüfusu 2 milyon civarındadır.sokakları ingilizler tarafından ingiliz union jack bayrağındaki beyaz çizgilerin şeklinde şehir ortasından düzenlenmiştir.
• eski entrylere baktım da 2,5sdg imiş 1 dolar. ben gittiğimde 50sdgydi, ayrılırken 79 sdgydi. 100 dolar bozdurduğunuzda deste şeklinde para taşıyorsunuz.
  trafik lambalarının neredeyse çoğunda dilenci çocuklar, kadınlar var. beyazsanız, önünüzdeki jip 150bin dolar olsa dahi size geliyorlar, sanırım bir beyaz zengin değilse afrika'da ne yapar diye düşünüyorlar. birine para verince kurtulmanın aksine hepsi arabanızı çevreliyor bunda para var diye.
  marketten herkes alışveriş yapamıyor. selpak(bulursanız) tuvalet kağıdı 450sdg, sanırım kimse kendi para biriminde 450 kağıt bayılmaz tuvalet kağıdına. dışarıda aldığınız bir pet şişe su 20sdg.bu yüzden marketlerde genelde üst tabakalar oluyor.
  şehir güvenli, kavga gürültü, rahatsızlık olmuyor. herkes sıcaktan mayışmış halde yol kenarlarında kahve yudumluyor. en büyük parkı sanırım green yard, kenarında yürüyüş yolu var, havaalanı yakınında. ortası dümdüz yeşillik, kenarlarında büfeler var.
  2 tane gidilecek gibi düzgün kafe var, biri atmosphere diğeri ozone. servisler yavaş, filtre kahve henüz ülkede bilinen bir şey değil, fiyatlar açısından yine sıradan bir sudanlı için fazla bir kahve 55 70 sdg arası. ozone'da brownie, atmosphere 'de ise snickers efsane.
  türk bir kadının girişimi ile yufka, gözleme, börek gibi daha çok kahvaltılık malzemelerin satıldığı bir kafe daha açıldı,adını hatırlayamadığım ama marketlerde yufkası satılıyor nur yufka diye.
  mavi nil ve beyaz nil nehirlerinin birleştiği bir başkent, yeşillik bol, yerlerde kum oldukça fazla, orada kış mevsimi dedikleri buranın baharı. ben nihayet esiyor oh ya dediğimde onlar üzerine hırka çekiyor.
  sosyal anlamda eğlencesi az, alkol alenen yasak, hırsızlık, taciz kaldığım sürece duymadığım, insanlsrının güler yüzlü olduğu bir yer.
  tekrar gitmek ister miyim? belki bu sefer yaşamak için değil de, kısa bir tatil için.