• vücud ikliminin sultanı sensin, olmaz ilaç sine-i sad pareme, bakmıyor çeşm-i siyah feryade, esti nesim-i nev-bahar açıldı güller subh-dem, vuslatından gayrı el çekdim yeter ey bî-vefâ gibi başyapıtların bestecisi, klasik türk müziğinde var olan iki büyük ekolden birinin** kurucusu, şevki bey ve rahmi bey'e esin vermiş besteci.
  • doğumu 1831 vefatı 1884'tür.
    zekai dede ve ismail dede efendi gibi büyük ustalardan ders alarak yetişmiştir.

    haremde müzik öğretmenliği yapmış fakat cariyelerden birine aşık olunca onunla evlenip saraydan ayrılmıştır.
    daha sonra affedilerek tekrar haremde müzik öğretmenliği yapmış fakat tekrar öğrencilerden biriyle evlenip tekrar bu görevden ayrılmıştır.
    sultan abdüllazizin padişah olması üzerine fasıl heyetinin başhanendesi olarak tekrar saraya dönmüştür.

    çok verimli** bir insan imiş: bir gecede 8 şarkı birden bestelediği ve bir başka gece de sultan abdüllaziz'in bir güftesi üzerine 7 ayrı beste yaptığı vâkidir.

    takvim yaprağında da kendisinin şöyle bir güftesine rastladım:

    "bahar oldu beyim evde durulmaz
    bu mevsimde çemenzâre doyulmaz
    gezer bülbül gibi gönlüm yorulmaz
    bu mevsimde çemenzâre doyulmaz"

    anlaşılan güftekarlık konusunda iddialı değilmiş rahmetli.
  • binden fazla sarki bestelemis; cogu kayip, ama bu bir rekor. (bkz: kurdili hicazkar) sultan abdulaziz'in verdigi bir gufteye -ayri makamlarda- yedi sarki yaptigi, yok efendim, bir gecede sekiz-on sarki besteledigi vb soylenir.
    uc defa evlenmis. ucu de sarayin cerkes cariyelerinden olmak uzere: cesmidilber, zulfinigar ve nigarnik. (bkz: cesm i dilber) fakat bu nazendelerin namina birer makam uydurmayi dusunmemis nedense.
    talebesi: (bkz: sevki bey)
  • haci arif bey sarki formunu turk musikisinin en populer formu haline getiren bestecimizdir. kendisi rivayet oldugu uzre cok capkin bir kisiydi ve sarkilarini da dogal olarak asik oldugu bu kadinlara yazmisti. sanirim uc defa evlenmistir. bunun yaninda cok yaratici bir bestekardi ve devrinde cok meshurdu. sarayda cariyelere musiki ogretmekle yukumlu oldugu icun cariyelere asik olmustur, klasik musiki hocasi- kiz talebe aski yani. bunun yaninda oldukca vreimli, parlak bir bestekarimizdir haci arif bey. ardindan sarki formu ekolunu ogrencisi olan sevki bey ve rahmi bey takib etmislerdir. haci arif bey'in musikimize en onemli katkilarindan biri ise kurdilihicazkar makamini kesfetmesidir. yalniz sarki formunu basli basina baskin kilmasi diger buyuk formlarin olmesini saglamistir, bu acidan haci arif bey kasti olmasa da musikimize sekte vurulmasina onculuk etmistir. bstekarin bir cok saheseri bulunmaktadir, bazilari:
    olmaz ilac sine i sad pareme, vucud ikliminin sultanisin sen, iltimas etmege yare variniz, gurub etdi gunes dunya karardi (olmeden evvel yapmistir bu sarkiyi, hastaligini anlatir), sayd eyledi bu gonlumu bir gozleri ahu, kurdu meclis asikan meyhanede...
  • bugün ölümünün 125. yılında anılan, romantik dönemin belki de en önemli bestecisi. kürdîli hicazkâr makamını terkîb etmiştir. (bkz: terkîb etmek)
  • hacı ârif bey, büyük bestekârdır.

    sultan abdülaziz devrinde, haremde yaşadığı bir aşk macerası nedeniyle saraydan uzaklaştırılır. sultan abdülhamid han devrinde kolağası rütbesiyle mızıka-yı humâyun’un türk mûsikîsi kısmına hoca olarak tekrar saraya alındı.
  • trt'nin renkli yayına geçtiğinde yayınladığı ilk renkli dizilerden birisiydi. haberlerden sonra bir saat sadece "hacı arif bey" renkli yayınlanırdı. renkli televizyon bir daha hiç o kadar renkli olamamıştır. ilk renkli dizi olmanın farkındalığıyla altın vuruş yapmışlardı. çocukluğumun masallarındaki renkleri gerçeğe dönüştürmüştür. aklımda diziyle ilgili tek bir kare bile kalmamış, sadece gökkuşağı izlenimi bırakmış durumdadır.
  • fatih salgar tarafından kendilerinin hayatını, eserlerini ve sanatını anlatmaya çalışan bir eser yayınlanmıştır. ötüken neşriyat'ın bu yayını 392 sayfadır ve birinci hamur kağıda basılmıştır. satış fiyatı da elli tl'dir.

    --- spoiler ---

    imparatorluğun hemen hemen her alanda yaşadığı değişimi, baştan beri yaşayan, geleneksel bir müzik eğitimi almış olmasına rağmen oluşan yeni koşullar doğrultusunda şarkı formundan besteler yapan, yapmış olduğu bu bestelerle de gerek zamanında gerekse sonrasında adeta tek isim olan hacı arif bey, şarkı formunun getirdiği kolaylıklar nedeniyle de, musikimizin geniş alanlara yayılması, sevilip saygı görmesini de sağlayan bir bestekârımızdır.
    elbette ki klâsik formlarımızdaki yüksek san’at değeri taşıyan eserlerimizin yanında, bu formun öne çıkmış olmasının getirdiği eleştirel düşüncelerin varlığı da, başka bir gerçektir. fakat müzik severlerin musiki anlayış ve zevkinin gelişmesinde şarkı formunun çok önemli bir basamak olduğu, arif bey’in döneminde musiki sanatımızda yaşanan değişimin, bu formun hemen hemen “tek form” olarak öne çıkmasına neden oluşturduğu da, ayrı bir gerçektir. hacı arif bey bu gerçeği kavramış ve önceden belirttiğimiz gibi, tamamen geleneksel manâda bir musiki eğitimi almış olmasına rağmen, musikimizde açılan bu yeni sayfaya yönelik eserler vermiştir. bu gün, elimizde 350 kadar eseri bulunan hacı arif bey’in, yaklaşık 40 kadar şarkısı çalınıp söylenmektedir.

    --- spoiler ---
  • kapanmamıştır. eski yerlerinin mal sahibi ile anlaşmazlığa düştüğü için taşınma kararı almıştır.

    yeni yeri muhtemelen ümitköy taraflarında bir yer olacak. her ne kadar kapanmamış olduğuna sevinsem de taşınıyor olmasına üzüldüm. bu tarz kent belleğinde yer etmiş mekanların taşınması restoranı kurtarsa da "mekanı" yok ediyor. hacı arif bey'in kebabı zaten muhteşem değil ortalama üzeridir. onu özel yapan şey güniz sokak'ta demirel'in* evinin karşısında, kuğulu park'tan yürüyerek gidebileceğiniz, artık ankara'nın bir parçası olmuş mekanıdır. benim hacı arif bey'e gitme sebebim kebapları değil çocukluğumdur.

    aynı şeyi cafe orta dünya için de düşünüyorum mesela. kafe taşındı taşınmasına ama mekan, ve oranın kent belleğine kattıkları yok oldu.

    (bkz: cafe orta dünya/@another crack on the wall)
  • şarkı denilen türk musikisi formunu literatüre kazandıran, bu sayede klasik çağın bitip neoklasik çağın başlamasına yol açan bestekar. ondan önce, beste, ağır semai vs gibi klasik eserler yapılırmış hep. eserlerinden bazıları buraya yazılmış zaten. bugün hala bilinen birçok eseri var. usta bestekarlardan. şu eseri de hep yanlış okunuyor bu arada vücud ikliminin sultanısın sen. (sultanı sensin değil)
hesabın var mı? giriş yap