eski yunanca

• güzel dil, ölü deniz. homeros'tan bizansa uzanır, gene de bu geniş coğrafyada ve bu uzun zaman içerisinde büyük farklılıklar göstermez. birçok alanda temel metinler bu dilde yazılmış: homeros'la hesiodos'un destanları, aiskhylos, euripides ve sophokles'in tragedyaları, hippokrates'in sağlık kitapları, herodotos ve thukydides'in tarih kitapları, felsefe ve fizik kitapları, eukleides'in matematik kitapları, strabon'un coğrafya kitapları, yeni ahit... öbür yandan sırf dil olarak da latince ve latin dilleriyle ilişkisi bakımından zevkli ve öğretici. dilbilimciler, sosyal bilimciler, edebiyatçılar, sanat tarihçileri, bilim tarihçileri ve hukukçular için yararlı olabilir.
  
  abecesi bol aksanlı, ad ve fiil çekimleri karmaşık ve yoğun, sözdizimi ise çözük çözük. vurgu aksanı dışında türkçeye benziyor bu bakımlardan. öğrenilmesindeki en büyük zorluk fiil yapıları. türkçeye epey benzemekle birlikte örneğin etken ve edilgen çatıların arasında ilginç bir "ara çatısı" var: dönüşlü ve ettirgen çatılara yakındır ama bazen basbayağı etken bir fiil bile bu ara çatıda çekilir ve kimilerine göre köle kültüründen gelen bir çatıdır: "gümüşsuyu'nda bir han yaptırdım."
  
  antik yunan vezinleri temelde bizim kulağımıza biraz yabancı gelir çünkü vurguya ve hece uzunluğuna dayanır. destanların vezni olan "dactylic hexameter" sonradan romalılara ve hatta fransızların geleneksel ölçüsü alexandrin'e uzanmış. bu konuda ingilizce bir giriş şu adreste: http://www.skidmore.edu/…/classics/courses/metrica/
  
  antik yunanca öneklere ve soneklere açık "esnek" bir dil. eklemli de bükümlü de. ortaç, ulak ve eylemsi gibi özellikleri o kadar ayrımlı ve ayrıklı ki öğrendikçe insanın sinir uçları duyarlı hale geliyor her şeye. buna karşılık eski yunanca öğrenip de hakkıyla homeros okumak, en az ingilizce öğrenip de shakespeare'i hakkıyla okumak kadar emek istiyor. destanlar fena, trajediler pek yaman. klasik diye okutulan metinleri arasında şunlar var: platon'un "sokrates'in savunması", "gorgias" ve "şölen", isokrates'ten parçalar, ksenophanes'in "anabasis"i, yuhanna incili...
  
  kaynaklara gelince: türkçede karşılaştığım antik yunanca kaynaklarından biri, i.ü. edebiyat fakültesi tarafından basılmış iki ciltlik bir "eski yunanca grameri". bunlar zafer taşlıklıoğlu'nun kitapları olabilir. ingilizcede hansen ve quinn'in turuncu cildi var, önce grameri oturtmayı amaçlar; bir de "athenaze" diye bir kitap var, konuşma diline ağırlık verir, nüshalarına kubbealtı fotokopi'de rastladım. ingilizcede başka birçok kaynak var. fransızcada gidilecek yol bellidir: "assimil yayınları".
  
  sözlükler arasında liddell ve scott'un eski yunanca-ingilizce sözlüğü esastır ve nefistir. fransızcada bailly'ninki esas alınıyor (bir de fransızcada bir eski yunanca kökenbilim sözlüğü vardır ki ilginç ve pek pahalıdır). dilbilgisi içinse yunanca-latince karşılaştırmalı dilbilgisi ve sözdizim kitapları kubbelatı fotokopi'de var. eski yunanca konusunda herbert weir smyth'ınki başlıca referans kaynaklardan. ki internette var nefis: http://www.perseus.tufts.edu/…t=;query=toc;loc=1551
  
  türkiye'de de bu dil istanbul üniversitesi'nde öğretilir, yeditepe ve galatasaray üniversitelerinin felsefe lisans programında öğretildiğini de duydum. berkeley^* ve new york'taki^* pahalı ve hızlandırılmış eski yunanca kurslarının bir türevi internette şu adreste bulunabiliyor: http://ist-socrates.berkeley.edu/…_greek_start.html
  
  (bkz: greek english lexicon)
  (bkz: perseus digital library)
  (bkz: thesaurus lingua graecae)
• şu an dünyaya hakim olan ingilizce'deki pek çok kelimenin kökenidir. misal;
  philos (sevgi) + sophos (bilgi/bilgelik): philosophy (bilgelik sevgisi - felsefe)
  agora (şehir meydanı/açık alan) + phobos (korku/korkmak): agoraphobia (açık alan korkusu)
  philos (sevgi) + hippo (at): phillip (erkek adı-atları seven [kişi])
  psyche (pisike diye okunur - ruh) + logos (bilgi): psychology (psikoloji-ruh bilimi)
  mono (bir/tek) + theos (tanrı): monotheism (tek tanrıcılık)
  gyne (kadın) + logos (bilgi): gynechology (jinekoloji- kadın bilimi)
  andropos (erkek / insan) + logos (bilgi): antropology (antropoloji-insan bilimi)
  
  ingilizcede sadece love doğu kültüründe sevgi ve aşk diye iki kelimeyle tarif edilen "durum, his, vs", eski yunancada;
  philos (kardeşçe/evrensel sevgi)
  agapos (normal manada sevgi)
  eros (erotik sevgi) olarak ayrılmaktadır.
  
  dişil eril ayrımı vardır.
  dişil isimler çekimsiz halde genelde -ia ile biter. (bkz: hypatia)
  eril isimler çekimsiz halde genelde -(o)s ile biter. (bkz: homeros)
  
  zor bir dildir. şiir dilidir. edebi eserleri ve batı dillerini daha iyi anlamakta yararı büyüktür. özellikle ingilizcenin doğal bir dil olmadığını kavramaktaki yeri daha da büyüktür.
• yunancanin eski hali.bizdeki osmanlica gibi. vurgu sistemi karmasik ve ogrenmesi zor. ancak bugun yunanistan'da hala azimsanamayacak bir kesim tarafindan kullanilmakta, antik yunanca kullanilarak gazeteler basilmaktadir.
  (bkz: cagdas yunanca)
• ana dili yunanca olan bir kisinin bile anlayabilmek icin egitim almasi gereken dil. osmanlicadan ziyade eski turkceye benzetilebilir. katharevusa ile karistirilmamasi gerekir. (bkz: yunanca) (bkz: eski turkce)
• zamaninda ben birinci kurunu aldiktan sonra dersi veren hocanin emekli olup gitmesiyle beni huzunlere bogmus olan dildir. icimde bir ukte olarak kalmistir..
• çağdaş yunancadan farklıdır.
  hatta tümüyle farklıdır, ne okunuşlar birbirine benzer, ne de gramer yapısı. zamanında zafer taşlıklıoğlu hocamızın hazırladığı yunanca grameri eserinde kısa ve net bir önsöz mevcuttur;
  http://img92.imageshack.us/my.php?image=3yv5.jpg
  
  işte bunlar da antik yunan dilindeki harflerin okunuşları üzerine kaynaklar:
  
  http://victorian.fortunecity.com/…pell/gk-alph2.gif
  http://www.ancientscripts.com/images/greek.gif
  http://www.greek-language.com/alphabet/
  http://snible.org/coins/alphabet.html
  http://www.omniglot.com/writing/greek.htm
  http://en.wikipedia.org/wiki/greek_alphabet
  http://www.crystalinks.com/gkalphabet.gif
  
  not: sevgili cheja 'nın dürtüklemesiyle bu entiri girilmiştir.
• accentleri ve spiritusları ile basımın belada oldugu dil.fakat diger dillerin aksine grameri kolaydır ve fazla nazlı degildir.binbir turlu fiil ve sıfat ihtiva ettiginden kuvvetli ezber yetenegine ihtiyac duyar.
• ders olarak alındığında kişiyi inim inim inleten, vurgularında, çekimlerinde neredeyse hiç kural olmayan dil.
• daha önceki hayatımda ne kötü bir insandım ya da geçtiğimiz aylarda kafam mı durmuştu da aldım denilen bir dil. öğrenmesi zor. avrupada kullanılan modern dillere aşina birinin latinceyi tanıdık bulmasının tersine modern yunanca bilmeyene tanıdık gelmesi pek de mümkün olmayan bir dil bir de bu. başımın belası. seni yenicem eski yunanca diye bağırma sebebi. hele latinceyle aynı anda alınırsa akıl sağlığına pek faydalı değil.
  
  3 ay sonra edit: 3 ay oldu hala yenemedim hala da beni hayattan soğutuyor bu dil, şikayet etmeye başlığa geldim gördüm ki acı seviyemde hiç bir değişiklik olmamış.
• (bkz: ömür törpüsü)