bandwagon effect

• (bkz: sürü psikolojisi)
  
  1823-1900 yılları arasında yaşamış olan amerikalı dan rice, önceleri bir palyaço olarak ünlenmişti fakat bu şahıs aslında sadece bir palyaço değil, aynı zamanda bir hayvan terbiyecisi, şarkı yazarı, yorumcu, dansçı, aktör, yönetmen, yapımcı, politik mizahçı ve hatta politikacıydı.
  
  sirklerde ilk defa hayvan kullanan insan olarak kayıtlara geçen hayvan rice, bu renkli algı çemberlerine akrobatları ve palyaçoları da katarak gösteri dünyasının büyük bir yıldızı haline geldi. gittikçe popülerleşen sirkler ve palyaçoluk sayesinde ismi artık daha da parlıyor, amerikan halkının dilinde onun yarattığı ilginç terimler dolaşıyor, insanlar onun oyunlarını ve eğlencelerini izlemek için sabırsızlanıyor ve bu sayede ününe ün katan dan rice, amerika'da popüler kültürü sırtlayan isimlerden biri oluyordu. velhasıl, insanlar onu çok seviyor ve kuduruk gibi takip ediyorlardı.
  
  bu sevgiye mazhar olmak isteyen ve "neden olmasın lan?" diyen rice, politik turlara katılmaya karar verdi. bu karardan epey bir süre sonra, önce amerikan senatosuna ve ardından kongreye girmeye çalışacak, en sonunda da amerikan başkanlığını hayal edecekti.
  
  eski palyaço, yeni politikacı dan rice, bir bando arabası tasarladı. amacı siyasi olan fakat içinde coşkulu ve eğlenceli müzikler çalınan, parodiler ve oyunlar taşıyan bu araba, "to jump on the bandwagon!" sloganlarıyla sokağı bandoya davet ederek peşinden birçok insan sürükledi; 1 kişi 10 kişiyi, 10 kişi 100 kişiyi, 100 kişi on yüz bin milyon kişiyi çekti ve "bandwagon effect" yani "bando arabası etkisi" literatüre "sürü psikolojisi" kalıbı olarak geçti.
  
  not: peki bi' başkanlık işi vardı, ona ne oldu?
  
  popüler kültür palyaçosu, amerikan iç savaşı sonrasında sanayi devrimi, teknolojik gelişmeler, kitle/kütle kültürünün (mass culture) altında ezildi, politik balonu patladı ve ismi yok olup gitti. öyle ki, amerikalı yazar david carlyon yazdığı bu kitapta kendisini "dan rice: the most famous man you've never heard of"/"dan rice: hiç duymadığınız en ünlü adam" sözleriyle tanıttı. fakat hiç duymadığımız bu en ünlü adam, ardında ardından sürekli konuşulacak olan başka bir isim bırakacaktı: (bkz: uncle sam) (bkz: sam amca). dan rice, sam amca'nın ana modellerinden biriydi.
  
  kaynak: zikipedia ve saire.
  edit:imla.