kategori

• gerçekten de "kamu önünde suçlamak" anlamındaki katêgoreuô fiilinden gelir. ortasında bir agora da gizlidir. başındaki kata ise "boyunca", "konusunda" ve "gereğince" gibi anlamlara geldiğinden, kategori aslında harfiyen "kamu önünde bir kişi hakkında konuşma" demektir ve illa "suçlama" gibi bir anlam vermez ama nasılsa olumsuz anlamlar üstün gelmiş, "hodri meydan" ve "itham" gibi anlamlara kaymış: "sen katilsin!"
  
  böyle suçlamalarda aşırıya kaçılmasına türkçede "fazla yüklenmek" diyoruz ya, aristo da katêgoria derken bence böyle bir "yükleme" kast ediyor: bir şeye yüklenenler. bizim dilbilgisinde "yüklem" sözcüğümüz de aynı fikri sürdürür çünkü hypokeimenon'a katêgoroumenon yüklenir, substratum, subiectum ya da substantia'ya praedictum'lar yüklenir, mevzu'ya bir mahmul ve konuya bir yüklem biner: "sen sokrates'in katilisin!"
  
  bizim kutu ve koli anlamındaki "kategori" sözcüğünün kökeni olan aristo'cu kategoride de bu hukuki anlamlar mı var alttan alta? daha temellendirmedim ama bence olabilir: aristo'nun "kategoriler"i bir özneye neler yüklenebileceğini işler: ne yaptın? nasıl yaptın? ne kadar yaptın? neredeydin? kime yaptın? neyle yaptın?... adli bir sorgulama bu. belki de aristo'nun kategoriler'i, yani ithamları, belki bir hukuki savunmanın, bir apologia'nın kontratağı.
  
  (bkz: sokrates'in savunması)